InfoHub Logo

Bir qulaǵynyń kem estıtinine yńǵaısyzdanyp, áńgimeden qur qalyp qoımaý úshin aýyzy jybyrlaǵannyń bárine bas ızep, kúle beretinine qarap tanymaıtyn bireýler aqyl-esinde aqaý bar dep oılap qalýy múmkin. Ózine qadalǵan suq kózderden odan saıyn yńǵaısyzdanyp óz jasyna saı kelmeıtin aq basqan shashyn alaqanymen uıpalap, ábigerlenip qalatyny bar. Ásirese, áıel tuqymy janyna jaqyndap ketse Turardyń kózi jypylyqtap, júgirip qan qyzdarmaı-aq óneboıyn ter basyp, bir qyzaryp, bir bozaryp, temekiniń ysyna sarǵaıǵan tisterin kórsetip, ebedeısiz jymyńdaı beretin qylyǵyn bilip alǵan qýaqy jeńgeleri janynan ótip bara jatyp búıirinen túrtip, qaımaq toly búıendeı irkildegen omyraýlarymen janaı ótedi. Bundaı kezde Turardyń túrin adam aıaǵandaı.

Sol Turardy qý áıelderdiń tyrnaǵynan qutqaryp almaq bolǵan atam alystan baldyz bolyp keletin Jarbagúlmen tanystyrmaq boldy. Ájeme qystan qalǵan súr etti qazanǵa saldyryp, ózi Jarbagúldi alyp kelý úshin úsh aıaqty motosıklin minip aldy da, aýdan ortalyǵyna ketti. Temekisiniń kúli bir qarys bolǵansha túsirmeı qalyń oıǵa ketken Turarbektiń jan tolqynysyn ishteı sezip-aq júrmiz.

Shoqalaq jolǵa soǵylǵan saıyn qalaqtaı basyn qaltyldatyp, motosıkldiń lúlkasyna salyp Jarbagúldi alyp keldi. Tóńkerilgen shelekteı alyp bas súıegine jup-juqa órilgen shashy, erkek pishindes qara qojyr álpetine sym syrǵasy, tomardaı jýan aıaqtaryna shilterli úlbiregen etegi sáıkes kelmeıtin jaratylysy ereksheleý naǵashy apamyzdyń bar ekenin bilmeppiz.

Dastarhan jınalǵansha Turardyń ezýi de jıylmady. Kózi jypylyqtap, aıtylǵan áńgimeniń bárine bas shulǵı beredi. Esik aldynda topyrlap júrgen bizge de qyzyq kerek, Turardyń kirpik qaqqanyn qalt jibermesten ańdyp júrmiz. Atam mal sharýalaımyn dep, ájem qurt syǵamyn dep, jeńgeler kıno qaraımyz dep sypyrylyp úıden shyǵyp kete bardy. Jaı ketken joq, esik aldynda júrgen óńsheń biz sıaqty bala-shaǵany jetekteı ketti. Kesh túse Jarbagúl úıine qaıtatyn boldy. Bir aıaǵymen teýip motosıkldi otaldyryp alǵan atam Jarbagúldiń shybyqtaı jip-jińishke burymyn alpamsadaı arqasynda solqyldatyp jolǵa túsip kete bardy.

«Toıǵa daıyndalamyz!» dedi Turar ezýin jımaǵan kúıi tisteriniń ortasyna shylymyn qystyryp jatyp.

Erteńine bizdiń úıdiń sharbaǵyndaǵy talǵa taı ákelip baılandy. Jalǵanda tapqan jalǵyz qýanyshy Jarbagúl úshin Turardyń atama bergen syılyǵy bul. Ómir boıy sıyr ósirip kelgen atam úshin taıly bolý aıtarlyqtaı qýanysh edi. Taıdyń kekilin tarap, qyzyl jip baılap, er-turman jasatyp, aýdannan qap-qabymen suly aldyrtyp aıaq astynan ábigerlendi de qaldy. Ózi quralpy shaldarmen káýkildeskende sıyr baǵýdan kóz ashpaǵan atam jylqy baptaý týraly áńgime aıtatyn boldy. Úıir-úıir jylqy baǵyp otyrǵandaı «Jylqyǵa sý berildi me?» «Tusaýy durys pa eken?» «Suly salynǵan qapty tyshqan tesip ketpesin» dep sóz arasynda aıtyp qalý daǵdyǵa aınala bastady. «Kúzge taman er salyp, minýge jarap qalady» dep kún sanaýǵa kóshti. Qulaǵyn qaıshylap, kekili jelbirep, kisige tanaýyn kóterip oqyrana qarap turatyn taı da alańdaýǵa turatyn dene bitimi sulý mal bolatyn. «Qarager» dep atap aldyq.

Jarbagúl bir-eki ret kelip ketkennen keıin toı daıyndyǵy bastaldy. Ájem burqyratyp jún sabady, jeńgeler bazar aralap kórpe tystaýǵa mata izdedi. Turar jaq esik, tereze syrlap úı jańartýǵa kóshti.

Jazdyń jańbyrly kúni aýyl shetinde mal qaıyryp kele jatqan Turar jigit abaısyzda elektr baǵanalarynan úzilip qalǵan symnyń shetin basyp ketip, denesi qap-qara bolyp kúıip, baqılyqqa kete bardy. Denesin qaraýǵa barǵan úlkender «Marqum eki ezýi eki qulaǵynda yrjıǵan kúıinde júrip ketken eken» desti. Jarbagúldi oılap kúlimdep kele jatqany, ne toq soqqanda jantalasyp tistegengeni belgisiz.

Otyzǵa kelgende syńsý aıtý baqyty buıyrmady Jarbagúlge. Erkek pishindes ebedeısiz jaratylǵan betine móp-móldir tamshylar jol tastap jylamsyrap bata etýge kelip ketti.

Qazanyń qarbalasy basylǵan soń qolynda arqan jibi bar Turardyń aǵasy Saılaý kirip keldi úıge.

«Taıdy alyp ketýge keldim, Qabeke!» — dedi. Bul sózge ishteı kóp daıyndalsa kerek, daýysy sańqyldap, nyq senimdi shyqty.

«Qaı taıdy?» Úıir-úıir jylqy ustap otyrǵan kisishe ańtaryla qarady atam. Tóbesindegi qonjıǵan qońyr qalpaǵy da basymen birge shalqaıyp, Saılaýǵa kegjıe qaldy.

«Taı bizdiki, Turardyń sizge beremin degenin óz basym estigen joqpyn» — dep Saılaý shyrt túkirdi. Aq kópirshiktenip jerge tamǵan túkirikke bir, Saılaýǵa bir qarap abdyrap qalǵan atam: «Qaragerdi bermeımin» dep short kesti.

«Sotta kezdesemiz!» Saılaýdyń sońǵy sózi osy boldy.

Jalyna qyzyl jip qosylyp órilip, dene bitimi taralyp, ajary kirip, qol-aıaǵy uzaryp qalǵan Qaragerdi sıpap uzaq kúrsinetindi shyǵardy atam.

Sottan shaqyrtý kelisimen-aq motosıklin bir teýip otaldyryp, qalpaǵynyń kún qaǵary jelge qaraı qaıqıyp aýdanǵa shapty.

Ortada taı berilgeni jóninde eshqandaı qolhat joq, taı ıesi Turar marqum yrjıyp kúlimsiregen kúıi jumaqta júrgen shyǵar. Amaly quryǵan atam «Taıdy asyraýǵa mynansha shyǵyn ketti, mynansha jem, suly ketti, meniń eńbegim, kúsh-qýatym ketti. Maǵan kelgende jabaǵy bolatyn, qazir jal-quıryǵy taralǵan taı boldy. Shyǵyn ótelsin» — dedi. «Taı Saılaýǵa, ketken shyǵyn eseptelip Qabekeńe», — dep sot balǵasymen ústeldi bir qoıdy.

Úıge kelgen soń taıdan aırylyp qalǵan pás kóńilin jubatqysy kelgendeı «Sottyń ózi Qabekeńe shyǵyndy óndirip berińder» — dedi», — dep daýysyn áýelete sozyp dastarhan basynda bir jelpinip aldy.

Bir qolynda sottyń úkimi jazylǵan bir japyraq qaǵazy, bir qolynda arqan jibi bar Saılaý alshań basyp taǵy da jetip keldi. Atamnyń qońyr qalpaǵy kóterilmedi. Tómen qaraı shuqshıǵan kúıinde jaǵyn ashpady.

Jal-quıryǵy samal jelmen sýsyldap, tuıaqtary aq taqyrdy tyqyldatyp Qarager Saılaýdyń jeteginde kete bardy.

At jetektegen álgi alysqa uzaǵan soń ǵana basyn kóterip «Keler jyly jorǵa saıysqa aparsa báıge alar edi» — dedi.

Az ýaqyttan soń bir qolynda sottyń úkimi jazylǵan bir japyraq qaǵazy bar, bir qolynda jetektegen Qarager taıy bar Saılaý taǵy da keldi. Atam ańtarylyp, qalpaǵy qańtarylyp qarap qalǵan. Taıǵa óńgerilip tıelgen tórt qap jemdi shańyn burq etkizip, esik aldyna tastaı saldy.

— Máterıel shyǵyn mynaý, qalǵany mynda, — dep tósqaltasynan jelimi muqıat japsyrylǵan konvertty atama ustata saldy da Qaragerdi bos jetektep keri ketti.

Basyndaǵy qońyr qalpaǵy qalbalaqtap baryp ornynan oqys kóterilgen atamdy dál qazir Saılaýdyń artynan jetip baryp, qamshymen arqasynan bir osyp, Qaragerdi minip alyp, aıdalaǵa shaba jóneledi dep boljaǵanbyz. Qatelestik, qazan basyndaǵy tútinnen jaýlyǵy aǵarańdap kúıbeńdep júrgen kempirin ıterip jiberip, qyp-qyzyl shoqtanyp janyp jatqan qı ústine qolyndaǵy konvertti tastaı saldy. Jemniń qasyna kelip az-kem oılandy da «Sıyr qoraǵa aparyńdar» dedi de úıge kirip ketti.

---