InfoHub Logo

Qulaǵyna qonǵan shybyndy mazasyzdana silkip qoıyp kóleńkede jatqan. «Bul arsyz shybyndardyń Marjannyń jýylmaı qalǵan qazanynan bastap qonbaǵan jerleri joq, meniń qulaǵyma kelip qonbasa qanaty talyp bara ma eken?». Ábden zyǵyrdany qaınap, tistemek bolǵan, tisi saq-saq etip aýa qarmady da qaldy. Bireýdiń kóleńkesi tústi. Bir aıaǵynyń qysqalyǵyna qarap, aqsaq Eltaı ekenin bildi de, orynynan turdy. Tún ishinde aýlasynyń ishinde búgejektep terezeni syǵalap turǵan áldekimdi kórgen kezde ury ma dep seskenip, bar kúshin azý tisine jınaǵan kúıi tap bergen. Eltaıdyń sholaq aıaǵynan qapqan eken. Tanys adamdy qaýyp alǵanyna ózi de ókindi, ıesi Marjan da mańdaıynan sıpaı qoımady. Eki kún jýyndy quıylmaǵan ıtaıaq kúnniń kózine keýip qaldy. Sol kúngi aıybyn jýyp-shaımaq bolyp, quıryǵyn bulǵańdata erkelep, Eltaıdyń shań basqan balaǵyn jalady. Azdap jymıyp, kúlimsiregisi de kelgen. «Adamdar baqytty, á? Kúlkisi kelse kúle alady...».

- Aqtós, Aqtós! Ózi aqyldy, jaqyn adamdaryn tún ishinde tanymaı qalatyny bolmasa, jaqsy ıt qoı, - dep basynan sıpaǵan Eltaıdy tipten jaqsy kórip ketti. Keshirimdi, aqkóńil jandy arsyzdyqpen tistep alǵanyna qapalanǵanyn kóziniń aǵyn molaıtyp, eki qulaǵyn jympıtyp qarap bildirgisi keldi. Taba nannyń eki tilimin aldyna tastaı salǵanda tipti abdyrap qaldy Aqtós. Alǵys aıtpaq bolyp, bir tabanyn kótere Eltaıdyń alaqanyna tosqan, bir ýys batpaqpen bylǵap tastady. Ebedeısizdigi úshin jazasyn kútip, Eltaıdyń kerzi etigine jaǵynyń astyn tosyp edi. Kútken soqqynyń orynyna Eltaı qulaǵynyń túbin erkelete qasydy. Meıirimge shóldep júr edi, ishi birtúrli jylyp, kózi jasaýraǵandaı boldy. Óziniń ıesi Talap dúnıeden ótkeli mańdaıy bir sıpalmaǵan sorly basy meıirimge shóldep júr edi. Orta jolda buny sarań Marjanǵa qaratyp ketkeni úshin ıesine de ókpesi bar. «Júregi nashar eken», «Túbine sol qý araq jetti ǵoı», «Aqkóńil edi» dep janazaǵa jınalǵan halyqtan bul da jubanysh kútip esik aldynda eleýsiz jatyp aldy. Máıit kótergen qaýymnyń sońyna tura júgirgen alty jasar ulǵa qosylyp janushyra júgirip edi. Qubyladaǵy beıitke qaraı baǵyt alǵan mashınanyń shańyna kómilip, shyrqyrap jylaǵan balany eresekter úıge qaraı kóterip áketti. Iesiniń aldyndaǵy sońǵy paryzyn osylaı ótemek bolyp, ókpesi óshkenine qaramastan, alty shaqyrym alystaǵy beıitke mashına sońynan ajyramastan jetti. Bárin kózimen kórdi, ólim degendi uqpasa da, áıteýir endi ıesin kórmeıtinin bildi.

Qabirshi qaýym tarasa da, beıit basyndaǵy jas topyraqty ıiskelep uzaq júrdi. Talapqa tán araqtyń ashshy termen aralas ıisin sezgisi kelgen, kóktemgi kók shóptiń tamyrynan úzile qoparylǵan topyraqtan ózgeshe ıis keldi. Jas qabirdiń ıisi, ajalǵa moıynusyna qoımaǵan ómirdiń sońǵy ıisi osy bolsa kerek...

Aldyna tastalǵan eki tilim nandy azý tisimen eki asap jep aldy da, uzyn tilimen murynynan jalap, Eltaıǵa erkeleı qarady. «It toıǵan jerinde» deıdi ǵoı, eki tilim nanǵa toıa qoımasa da, Eltaıdyń boıyndaǵy meıirim men keshirimshildikti sezdi, ıt te bolsa. Janymda azdap kidirip, áńgime aıtsa degen qalaýy da joq emes. Marqum ıesi araq iship kelgen kúngi úıindegi ylańnan keıin Aqtósin kelip qushaqtap, muńyn aıtyp uzaq otyratyn. «Itpen ıt bolyp otyrysyn qara sorlynyń» degen Marjannyń zildi daýysyna ıesi «It te bolsa, Aqtós artyq senderden», - degenin estip azdap qompańdap qalatyn. Eltaı janynda kóp kidirmedi. Bir jambasyn bultyńdatyp, aqsaqtap úıine qaraı kete bardy.

Úıdiń aldynda bosqa tamaq kútip jata bergenshe, erteń Eltaıdyń qoıyn qaıtarysyp, azdap qolǵabys etpekshi nıetimen kóleńkege kelip, shybynǵa ermek bolyp taǵy jata bergeni sol edi, ishi solq etti. Et baýyry kúıip, aýzyna qannyń dámi keldi. Tamaǵy qurǵap, tili aýzyna syımaı alasurdy kelip. Ne bolǵanyn shamalap ta úlgermedi. «Kendebaıdyń kúshikteı beretin qanshyq ıtindeı etip meni atyp tastaǵan shyǵar», - dep oılady. Aınalasyna qarap, jaǵdaıdy anyqtaıtyn shamasy joq, ólip barady. Aýa jetpeıdi, sý ishse jazylyp ketetindeı qyńsylap kelip, úıdiń esigin tyrnalady. Iesi araqtan tunshyǵyp ólip bara jatqanda kezde de miz baqpaǵan Marjan bunyń aýzyna sý tamyza qoıýy ekitalaı. Janushyryp Eltaı dostyń úıin betke alyp júgire jóneldi. Aıaǵynan ál ketip, súıretilip, áreń jetti. «Eltaı kórse óltire qoımas, qutqaryp alar myna kesapattan». Terezeniń jabyndysyn ashyp qaraǵan Eltaıdyń sulbasyn kórip, esikke júgirdi keri. Syrt etip ashylar esiktegi ilmektiń daýysyn kútip jatty. Turatyn, júretin áli bitip bara jatyr. Dármensizdigine jylaǵysy keldi. «Adamdar baqytty ǵoı, jylaǵysy kelse, kóziniń jasyn kól etip jylaı alady». Araqtan bosaǵan jáshikke salyp kúshik kezinde ıesi alyp kelgen úıge. «Jeti júz teńgeniń ımportnyı araǵyna aýystyryp aldym bul kúshikti», - dep baǵasyn kóterip Aqtósin maqtan etetin. Araqqa bástesetin aýyldyń jigitteri jınalyp tamashalaıtyn ıt tóbeleste ıesin jerge qaratpaýǵa tyrysyp, bar janyn salatyn. Qulaǵyn jalbyratyp tistetti, qoltyǵynyń astyn da jyrtyp aldy azýly ıtterge. Bóribasar atty ıtpen qyzyl ala qan bolyp aqyryna deıin tóbelesip, jeńilip qalǵan kúni ıesi Talap ta bir shyny araqqa shyǵyndalyp alǵan. Qabyrǵasynyń astyna túsken jaraqaty irińdep, shybyndap júrgende de ıesiniń aldynda ózin kináli sezinip, myńq etpegen Aqtós qoı bul.

Esik ashyldy ma eken dep bir basyn kóterip qarap edi, kóziniń aldy tumandanyp, búkil ókpesi aýzynan aqtarylyp túskendeı loqsydy. Jylaǵysy kelip edi, yńyrana ulydy. «Adamdar baqytty ǵoı, jylaǵysy kelse kóziniń jasyn tógip-tógip jylaı alady...» Sodan keıin eshteme sezbedi de.

Túndeletip ıttiń óleksesin aıaǵynan súırep kúl tógilgen qoqys basyna qaraı aqsaqtap Eltaı ketip bara jatty. Kúndiz nanǵa qosqan ýly dárisiniń qalǵanyn shuńqyrǵa tastady da, úsh-tórt kúrek topyraqpen betin jaba saldy. Aqtósti kómip kelgennen keıin, terin basyp salqyn sýǵa jýynyp aldy da, útiktelgen shyt kóılegin kıip, Marjannyń shamy óshpegen terezesin betke aldy. Jibek halattyń óńirine syımaı, ilgegin ashsa tógilgeli turatyn Marjannyń eki omyraýyna ýysyn toltyryp alyp, meń-zeń kúı keshtiretin rahatyn oılap, asyǵa basyp edi, qysqa aıaǵy ıkemge kelmeı yntyǵyp qaldy. Esik aldyndaǵy Aqtóstiń ıtaıaǵyna súrinip qulaı jazdady. Talaptan qalǵan estelik Aqtósten qutylǵanda, kúnge qańsyǵan juqa temir ıtaıaq ne bolypty. Sholaq aıaǵyn sholtań etip kóterip, bir tepti. Sodan soń esikke jetip «Aq Marjan, Marjantaı men keldim», - dep úzdige sybyrlaǵany sol edi, tospasyna maı tambaǵan kári súıegi yńyranyp eski esik aıqara ashyldy.

---