Qarsy maǵynaly syn esim
Sabaqtyń taqyryby: Qarsy maǵynaly syn esim
Sabaqtyń maqsattary:
Bilimdiligi: Oqýshylarǵa maǵynasy qarama - qarsy syn esimder týraly túsinik berý,
syn esimderdi sóıleý kezinde qoldana bilýge jattyqtyrý.
Damytýshylyǵy: Oqýshylardyń oılaý, este saqtaý, shyǵarmashylyq qabiletterin, sóıleý tilin damytý.
Tárbıeligi: Sabaq barysynda ana tilin qurmetteýge, sózdik qoryn molaıtýǵa, saýatty jazýǵa, bilimdilikke tárbıeleý.
Tehnologıa túri: Syn turǵysynan oılaý ádisi
Pánaralyq baılanys: ana tili, dúnıetaný
Sabaqtyń tıpi: jańa sabaq
Sabaqtyń túri: saıahat
Sabaqtyń ádisi: oı qozǵaý, túsindirý, shyǵarmashylyq jumys,
suraq - jaýap, taldaý.
Sabaqtyń kórnekiligi: Taqyrypqa baılanysty slaıdtar, kespe qaǵazdar
Sabaqtyń barysy:
İ. Baǵdarlaý - motıvasıalyq kezeń.
Uıymdastyrý
Psıhologıalyq jattyǵý
Biz jaınaǵan gúldeımiz.
Shýaǵyn shashqan kúndeımiz.
İİ Úı tapsyrmasyn tekserý.
Qyzyǵýshylyǵyn oıatý.
1) Aq, kók, sur, qula, kúreń.
2) Bıik, kishi, tar, uzyn, qysqa.
3) Jaqsy, jaman, sarań, tentek, alǵyr.
4) Ashshy, tushshy, qyshqyl, tátti, jumsaq.
5) Tasty, balaly, bilimdi, kóterińki, qysqy.
Bul sózder zattyń nesin bildiredi?
Syn esim degenimiz ne? Qandaı suraq qoıylady?
Ereje: Zattyń synyn, sapasyn, sıpatyn, túr - túsin, kólemin bildirip, qandaı? qaı? Degen suraqtarǵa jaýap beretin sóz tabyn syn esim deımiz.
Quramyna qaraı túrleri
Syn esim
negizgi týyndy dara kúrdeli
Mysaldar keltirý:
Qara shalbar, taza dápter (negizgi syn esim)
Keshki aýa, ónerli jigit, kóshpeli el (týyndy syn esim)
Kók, kókshil, kókpeńbek (dara syn esim)
Kók ala, qara ala (kúrdeli syn esim)
Sýretter kórsetip, olardyń attaryn atatý.
Ony nemen atap turmyz? (sózben)
Sóz degen ne? (zat)
Ol zattyń maǵynasynyń ne ekenin bilesiń be?
Sóz maǵynasynyń túrleri týraly ne aıta alasyń? Mysal keltir.
Maǵynasy jýyq sózder. (meıirimdi, qaıyrymdy, ımandy)
Maǵynasy qarama - qarsy sózder. (jas - kári, sýly - qurǵaq)
Dybystalýy birdeı, maǵynalary ár basqa sózder.
Syzbany kórsete otyryp tolyq maǵlumat berý.
Úlken – kishi
Bul maǵynasy qarama - qarsy sózder, óıtkeni olar bir sóz tabyna jatady.
Maǵynasy mándes sózder – olar bir sóz tabyna jatady, bul sózder maǵynalary jýyq, biriniń ornyna birin qoldanýǵa bolady.
Bular kóp maǵynaly.
İİ. Operasıalyq - oryndaýshylyq kezeń. Jańa taqyrypqa ótý. Al, balalar, qazaq tili sabaǵy bolǵandyqtan jáne tilimizdiń sózdegi maǵynasyna mán berip jatqanda tilimizdiń tuńǵıyǵyna boılaý úshin qazaq eli atamekenimiz Qazaqstan Respýblıkasy týraly aıtpaı óte almaımyz.
- Qazaqstan qandaı el?
- Elbasymyz kim?
- 1 jeltoqsan qandaı kún?
- Qazaqstannyń bolashaǵy sender, qandaı azamat bolyp ósýleriń kerek?
- Baı
- úlken
- kóp
- tatý
- bilimdi
Osy sózderge kerisinshe qandaı sózder keltire alasyńdar?
- kedeı
- kishkentaı
- az
- araz
- saýatsyz
Mine osy sózder jańaǵy sózderge qarama - qarsy maǵynadaǵy sózder bolyp tabylady. Olardy salystyrý arqyly taba alamyz, arasyna syzyqsha qoıyp jazamyz. Mysaly: baı - kedeı, úlken - kishi, t. s. s.
Maǵynalary bir - birine qarama - qarsy bolyp keletin sózderdi antonım deımiz.
Antonım - grek tilinen shyqqan.
anti - qarsy, onota - ataý degendi bildiredi
İİİ. Syzba arqyly maǵynasy qarama - qarsy sózderdi kórset.
Qysqa jeń -----aýrý
Alys ---------qymbat
Arzan ---------jeńil
Aýyr -----------alasa
Jaz -----------ystyq
Sýyq --------jaqyn
Bıik ------uzyn jeń
Saý-------------- qys
İÚ. Kórkem jazý
Jaqsydan úıren, jamannan jıren.
Kórkem jazýdy ózderi baǵalaý (tómendegi sıgnaldy kartochkalar boıynsha)
! Men ózimniń jumysma qanaǵattanamyn
+ Men ózimniń jumysyma qanaǵattanbaımyn, mende qatelikter bar
- Men jıi qatelestim
Ú. Jumbaq sheshý Uly aqyn Abaı aqyldy, tapqyrlyqty qajet etedi jáne óte qyzyq oıyn dep jumbaqty jaqsy kóripti. Ózi de jumbaq shyǵarypty. Sonyń biri mynaý:
- Baıaǵydan beri segiz batyr kezek jyǵysyp kele jatyr. Túbinde qaısysy jeńeri taǵy belgisiz. Sol segiz batyr kimder?
Sheshýi:
Qys pen jaz, kún men tún, taq pen jup,
Jaqsylyq pen jamandyq - boldy segiz (Abaı)
Jumbaqtar:
Asty tigilgen, ústi sógilgen (qap)
Aıaǵy bar, basy bar,
Arqalaǵan tasy bar. (tasbaqa)
Túnde bar, kúndiz joq(juldyz)
Úİ. Oqýlyqpen jumys №14, 138 bet
Úİİ. Sergitý sáti (Mýzykalyq)
Sóz mergen ( maqaldar boıynsha tapqyrlyq saıysy)
«JAQSY» sózine qatysty maqal - mátel aıtý. Munda «sóz» «jaqsylyq», «Aı men Kún» sózderin qatystyryp, 3 maqal - mátel aıtý.
Jaqsy sóz – jarym yrys.
Jaqsy – Aı men Kúndeı, bárińe birdeı.
Jaqsynyń jaqsylyǵyn aıt, nury tassyn.
«BİLİM» sózine qatysty maqal - mátel aıtý. Munda «kitap», «qymbat», «jibek», «sóz» sózderin qatystyryp, 3 maqal - mátel aıtý.
Kitap – bilim bulaǵy.
Bilim – qymbat, bilý – qıyn.
Bilimdiniń sózi jibekteı, bilimsizdiń sózi – bilekteı.
Úİİİ. Durys oıla!
Jastaıyńnan erinshek bol. Erinshektik bárin de jeńedi. Erinshektik adamdy qýanyshqa bóleıdi. Ol adamdy qorqaq atandyrady.
(Jastaıyńnan eńbekqor bol. Eńbek bárin de jeńedi. Eńbek adamdy qýanyshqa bóleıdi. Ol adamdy batyr atandyrady.
İH. «Óz jartyńdy tap» oqyta úıretý oıyny
(maǵynasy qarama - qarsy sózder beriledi, juptasyp jumys jasaıdy)
Jatqa jazý
Jomart dos kóbeıtedi,
Sarań mal kóbeıtedi.
(Birin - biri tekseredi)
H. Sýretterge qatysty syn esim oıla, sóılem quryp talda!
Hİ. Refleksıalyq – baǵalaý kezeńi. Sabaqqa qorytyndy jasaý.
Danyshpandar kitaby
Biz jasap turǵan ómir qarama - qarsylyqtan turady. Kún men túnniń aýysýy, ystyq pen sýyqtyń bolýy tabıǵı bolsa, beıbitshilik pen soǵys adamnyń jaqsy, jaman áreketimen baılanysty. Adam balasy kóńiline aqyldy kóp túıse, bilgir bolatyny al az túıse nadan bolatyny anyq. Adam óziniń ońy men solyn kishkene kezinen osylaı tanysa, árıne, onyń jas shaǵy kemeldene otyryp, ardaqty kárilikke jetkizetini belgili. ( mátinnen qarsy maǵynaly sózderdi tapqyzý)
Hİİ. maǵynasy qarama - qarsy qyzyq sózder
Ystyqta týyp ta,
Shydaımyz sýyqqa.
Ashshy terim aqty,
Jemis ósti tátti.
Halqyń úshin janyńdy sal:
Qarǵys alma, alǵys al!
Aqylsyzdar uqpaıdy:
Aqqa qara juqpaıdy
Hİİİ. Semantıkalyq kartamen jumys (syn esimderdi belgileý)
Mysaldar Zat esim Syn esim Etistik
Ashshy - tátti
Kún – tún
Qýaný – renjý
Aq - qara
Al endi oınaıyq «Sóılemdi aıaqta!»
Baǵalaý (Oqýshylar ózderin baǵalaıdy)
Úıge tapsyrma №18. 139bet ereje jattaý
Qosymsha:
Kóp núkteniń ornyna tıisti sózderdi qoıyp, antonımderdi tap.
1. Óli arystannan.... tyshqan artyq.
2. Erinshek eginshiden.... masaqshy ozady.
3. Palýanǵa oń.... birdeı.
4. It úrer jaqsyǵa da,.... da.
Sabaqtyń maqsattary:
Bilimdiligi: Oqýshylarǵa maǵynasy qarama - qarsy syn esimder týraly túsinik berý,
syn esimderdi sóıleý kezinde qoldana bilýge jattyqtyrý.
Damytýshylyǵy: Oqýshylardyń oılaý, este saqtaý, shyǵarmashylyq qabiletterin, sóıleý tilin damytý.
Tárbıeligi: Sabaq barysynda ana tilin qurmetteýge, sózdik qoryn molaıtýǵa, saýatty jazýǵa, bilimdilikke tárbıeleý.
Tehnologıa túri: Syn turǵysynan oılaý ádisi
Pánaralyq baılanys: ana tili, dúnıetaný
Sabaqtyń tıpi: jańa sabaq
Sabaqtyń túri: saıahat
Sabaqtyń ádisi: oı qozǵaý, túsindirý, shyǵarmashylyq jumys,
suraq - jaýap, taldaý.
Sabaqtyń kórnekiligi: Taqyrypqa baılanysty slaıdtar, kespe qaǵazdar
Sabaqtyń barysy:
İ. Baǵdarlaý - motıvasıalyq kezeń.
Uıymdastyrý
Psıhologıalyq jattyǵý
Biz jaınaǵan gúldeımiz.
Shýaǵyn shashqan kúndeımiz.
İİ Úı tapsyrmasyn tekserý.
Qyzyǵýshylyǵyn oıatý.
1) Aq, kók, sur, qula, kúreń.
2) Bıik, kishi, tar, uzyn, qysqa.
3) Jaqsy, jaman, sarań, tentek, alǵyr.
4) Ashshy, tushshy, qyshqyl, tátti, jumsaq.
5) Tasty, balaly, bilimdi, kóterińki, qysqy.
Bul sózder zattyń nesin bildiredi?
Syn esim degenimiz ne? Qandaı suraq qoıylady?
Ereje: Zattyń synyn, sapasyn, sıpatyn, túr - túsin, kólemin bildirip, qandaı? qaı? Degen suraqtarǵa jaýap beretin sóz tabyn syn esim deımiz.
Quramyna qaraı túrleri
Syn esim
negizgi týyndy dara kúrdeli
Mysaldar keltirý:
Qara shalbar, taza dápter (negizgi syn esim)
Keshki aýa, ónerli jigit, kóshpeli el (týyndy syn esim)
Kók, kókshil, kókpeńbek (dara syn esim)
Kók ala, qara ala (kúrdeli syn esim)
Sýretter kórsetip, olardyń attaryn atatý.
Ony nemen atap turmyz? (sózben)
Sóz degen ne? (zat)
Ol zattyń maǵynasynyń ne ekenin bilesiń be?
Sóz maǵynasynyń túrleri týraly ne aıta alasyń? Mysal keltir.
Maǵynasy jýyq sózder. (meıirimdi, qaıyrymdy, ımandy)
Maǵynasy qarama - qarsy sózder. (jas - kári, sýly - qurǵaq)
Dybystalýy birdeı, maǵynalary ár basqa sózder.
Syzbany kórsete otyryp tolyq maǵlumat berý.
Úlken – kishi
Bul maǵynasy qarama - qarsy sózder, óıtkeni olar bir sóz tabyna jatady.
Maǵynasy mándes sózder – olar bir sóz tabyna jatady, bul sózder maǵynalary jýyq, biriniń ornyna birin qoldanýǵa bolady.
Bular kóp maǵynaly.
İİ. Operasıalyq - oryndaýshylyq kezeń. Jańa taqyrypqa ótý. Al, balalar, qazaq tili sabaǵy bolǵandyqtan jáne tilimizdiń sózdegi maǵynasyna mán berip jatqanda tilimizdiń tuńǵıyǵyna boılaý úshin qazaq eli atamekenimiz Qazaqstan Respýblıkasy týraly aıtpaı óte almaımyz.
- Qazaqstan qandaı el?
- Elbasymyz kim?
- 1 jeltoqsan qandaı kún?
- Qazaqstannyń bolashaǵy sender, qandaı azamat bolyp ósýleriń kerek?
- Baı
- úlken
- kóp
- tatý
- bilimdi
Osy sózderge kerisinshe qandaı sózder keltire alasyńdar?
- kedeı
- kishkentaı
- az
- araz
- saýatsyz
Mine osy sózder jańaǵy sózderge qarama - qarsy maǵynadaǵy sózder bolyp tabylady. Olardy salystyrý arqyly taba alamyz, arasyna syzyqsha qoıyp jazamyz. Mysaly: baı - kedeı, úlken - kishi, t. s. s.
Maǵynalary bir - birine qarama - qarsy bolyp keletin sózderdi antonım deımiz.
Antonım - grek tilinen shyqqan.
anti - qarsy, onota - ataý degendi bildiredi
İİİ. Syzba arqyly maǵynasy qarama - qarsy sózderdi kórset.
Qysqa jeń -----aýrý
Alys ---------qymbat
Arzan ---------jeńil
Aýyr -----------alasa
Jaz -----------ystyq
Sýyq --------jaqyn
Bıik ------uzyn jeń
Saý-------------- qys
İÚ. Kórkem jazý
Jaqsydan úıren, jamannan jıren.
Kórkem jazýdy ózderi baǵalaý (tómendegi sıgnaldy kartochkalar boıynsha)
! Men ózimniń jumysma qanaǵattanamyn
+ Men ózimniń jumysyma qanaǵattanbaımyn, mende qatelikter bar
- Men jıi qatelestim
Ú. Jumbaq sheshý Uly aqyn Abaı aqyldy, tapqyrlyqty qajet etedi jáne óte qyzyq oıyn dep jumbaqty jaqsy kóripti. Ózi de jumbaq shyǵarypty. Sonyń biri mynaý:
- Baıaǵydan beri segiz batyr kezek jyǵysyp kele jatyr. Túbinde qaısysy jeńeri taǵy belgisiz. Sol segiz batyr kimder?
Sheshýi:
Qys pen jaz, kún men tún, taq pen jup,
Jaqsylyq pen jamandyq - boldy segiz (Abaı)
Jumbaqtar:
Asty tigilgen, ústi sógilgen (qap)
Aıaǵy bar, basy bar,
Arqalaǵan tasy bar. (tasbaqa)
Túnde bar, kúndiz joq(juldyz)
Úİ. Oqýlyqpen jumys №14, 138 bet
Úİİ. Sergitý sáti (Mýzykalyq)
Sóz mergen ( maqaldar boıynsha tapqyrlyq saıysy)
«JAQSY» sózine qatysty maqal - mátel aıtý. Munda «sóz» «jaqsylyq», «Aı men Kún» sózderin qatystyryp, 3 maqal - mátel aıtý.
Jaqsy sóz – jarym yrys.
Jaqsy – Aı men Kúndeı, bárińe birdeı.
Jaqsynyń jaqsylyǵyn aıt, nury tassyn.
«BİLİM» sózine qatysty maqal - mátel aıtý. Munda «kitap», «qymbat», «jibek», «sóz» sózderin qatystyryp, 3 maqal - mátel aıtý.
Kitap – bilim bulaǵy.
Bilim – qymbat, bilý – qıyn.
Bilimdiniń sózi jibekteı, bilimsizdiń sózi – bilekteı.
Úİİİ. Durys oıla!
Jastaıyńnan erinshek bol. Erinshektik bárin de jeńedi. Erinshektik adamdy qýanyshqa bóleıdi. Ol adamdy qorqaq atandyrady.
(Jastaıyńnan eńbekqor bol. Eńbek bárin de jeńedi. Eńbek adamdy qýanyshqa bóleıdi. Ol adamdy batyr atandyrady.
İH. «Óz jartyńdy tap» oqyta úıretý oıyny
(maǵynasy qarama - qarsy sózder beriledi, juptasyp jumys jasaıdy)
Jatqa jazý
Jomart dos kóbeıtedi,
Sarań mal kóbeıtedi.
(Birin - biri tekseredi)
H. Sýretterge qatysty syn esim oıla, sóılem quryp talda!
Hİ. Refleksıalyq – baǵalaý kezeńi. Sabaqqa qorytyndy jasaý.
Danyshpandar kitaby
Biz jasap turǵan ómir qarama - qarsylyqtan turady. Kún men túnniń aýysýy, ystyq pen sýyqtyń bolýy tabıǵı bolsa, beıbitshilik pen soǵys adamnyń jaqsy, jaman áreketimen baılanysty. Adam balasy kóńiline aqyldy kóp túıse, bilgir bolatyny al az túıse nadan bolatyny anyq. Adam óziniń ońy men solyn kishkene kezinen osylaı tanysa, árıne, onyń jas shaǵy kemeldene otyryp, ardaqty kárilikke jetkizetini belgili. ( mátinnen qarsy maǵynaly sózderdi tapqyzý)
Hİİ. maǵynasy qarama - qarsy qyzyq sózder
Ystyqta týyp ta,
Shydaımyz sýyqqa.
Ashshy terim aqty,
Jemis ósti tátti.
Halqyń úshin janyńdy sal:
Qarǵys alma, alǵys al!
Aqylsyzdar uqpaıdy:
Aqqa qara juqpaıdy
Hİİİ. Semantıkalyq kartamen jumys (syn esimderdi belgileý)
Mysaldar Zat esim Syn esim Etistik
Ashshy - tátti
Kún – tún
Qýaný – renjý
Aq - qara
Al endi oınaıyq «Sóılemdi aıaqta!»
Baǵalaý (Oqýshylar ózderin baǵalaıdy)
Úıge tapsyrma №18. 139bet ereje jattaý
Qosymsha:
Kóp núkteniń ornyna tıisti sózderdi qoıyp, antonımderdi tap.
1. Óli arystannan.... tyshqan artyq.
2. Erinshek eginshiden.... masaqshy ozady.
3. Palýanǵa oń.... birdeı.
4. It úrer jaqsyǵa da,.... da.
You Might Also Like
