InfoHub Logo

Aqtóbe oblysy, Áıteke bı aýdany,
Jabasaq orta mektebiniń bastaýysh klass muǵalimi
Gýlaıym Igısınova

Qazaq tili 4 - klass
Sabaqtyń taqyryby: Qarsy mándes sózder
Sabaqtyń maqsaty: Oqýshylarǵa maǵynasy qarama – qarsy sózder týraly jalpy túsinik bere otyryp, sóz jáne onyń maǵynasy týraly bilimderin tereńdete túsý.

Sabaqtyń mindetteri:
● Sózdiń qarama - qarsy maǵynada qoldanylýy, zattyń sapa belgisin salystyrý úshin qajet ekenin uǵyndyrý. Maǵynasy qarama - qarsy sózderdi mátinnen taba bilýge, olardy ornymen jumsaýǵa úıretý. Sóz týraly bilimderin pysyqtaý jumystaryn júrgizý.
● Zerektikke, uqyptylyqqa, adaldyqqa baýlý. Kórkem jazý arqyly ásemdikti súıýge tárbıeleý.
● Shyǵarmashylyq deńgeıdegi jattyǵý jumystaryn oryndaý arqyly oılaý qabiletin, sózdik qorlaryn damytý. Sóıleý daǵdylaryn jetildirý.
Sabaqtyń túri: Kiriktirilgen sabaq
Sabaqtyń ádisi: Áńgimeleý, túsindirý, oıyn túrlerin paıdalaný, taldaý, jınaqtaý ádisi, suraq - jaýap ádisi.
Sabaqtyń kórnekiligi: Túrli sýretter, keste, jumbaqtar, «Qarama - qarsy qyzyq sózder toptamasy»,
oıynǵa qajetti quraldar, úlestirmeli kartochkalar.

Sabaqtyń barysy
İ Psıhologıalyq daıyndyq.
(Oqýshylardy topqa bólý, bir - birine jaqsy tilekter aıtqyzý)
İİ Úı tapsyrmasyn suraý.
1 Balalar, bizder qandaı taraýdy oqyp jatyrmyz?
2 Sóz jáne onyń maǵynasy.
3 Sóz neden jasalady?
4 Sózdiń maǵynasy bola ma?
5 Bildiretin maǵynalaryna qaraı sózdiń qandaı túrleri bolady?
● Kestemen jumys
Sóz (maǵynasyna qaraı)
↓
• Mándes sózder
• Qarsy mándes sózder
• Kóp maǵynaly sózder

5 Biz ótken sabaqta qandaı túrin óttik?
6 Mándes sózder.
(Úıge berilgen 203 - jattyǵýdy oryndatý)
● Ótken taqyrypty pysyqtaý.
Mándes sózderdi taýyp jazý.
Qasqyr,...
Eki,...
Batyr,...
Ádemi,...
Adal,...

İİİ Jańa sabaqty meńgertý.
- Sózderdiń maǵynasyna qaraı túrlerge bólinýine baılanysty qarsy mándes sózderdiń bolatynyn aıttyq. Endeshe, búgingi sabaǵymyzda qarsy mándes sózder týraly ótemiz. Sóılegende, jazǵanda maǵynasy qarama - qarsy sózderdi paıdalanýdy úırenemiz.

1. Sýretpen jumys (Ár topqa tómendegi maǵynadaǵy sózder boıynsha sýretter taratý)
Kún - tún Bıik - alasa
Aq - qara Eski - jańa
- Ne baıqadyńdar? Bul qandaı sózder?
- Bul sózderdiń maǵynalary bir - birine qarama - qarsy.
- Al, endi, maǵynalary qarama - qarsy sózderge mysaldar keltireıik.
(Oqýshylar ózderi aıtady)
İ top (aq) İİ top (qara) İİİ top (bıik) İÚ top (alasa)

2. Oqýlyqpen jumys
205 - jattyǵý.
Jazylǵan sózderdiń juptaryn oqytý, maǵynasyn túsindirý.
206 - jattyǵý.
- Maqaldy jatqa jazý
- Qarsy mándes sózderdi tabý, olardyń maǵynasyn túsindirý.
- Maqaldyń maǵynasyn óz sózderimen túsindirý.

3. Toppen jumys
Ár top qarsy mándes sózderi bar bir - bir maqal aıtý kerek.
( Birinshi top maqaldy aıtady. Ekinshi top maqaldaǵy qarsy mándes sózderdi taýyp aıtady. Maqaldyń maǵynasyn ashady.)

4. Oqýlyqpen jumys
207 – jattyǵý. Jattyǵýdaǵy mátindi jaqsylap oqıdy.
Mátin boıynsha suraqtar qoıý
- Abaı ata kim?
- Atamyz neni jaqsy kóripti?
- Jumbaqtardy
- Jumbaqtar neni qajet etedi?
- Tapqyrlyqty jáne aqyldy
- Atamyz aıtqan segiz batyrdy ata?
Qys pen jaz (I top sóılem quraý)
Kún men tún (II top sóılem quraý)
Taq pen jup (III top sóılem quraý)
Jaqsylyq pen jamandyq (IV top sóılem quraý)

5. Jumbaq oıyn
- Abaı ataǵa uqsap biz de jumbaqtardy sheshýdi jaqsy kóremiz, ıá, balalar, ol óte qyzyq oıyn. Men qazir ár topqa jumbaq jasyramyn
1. Bar ma, joq pa bilmeımin,
Ol joq jerde júrmeımin. (aýa)
2. Appaq dala, qara dán
Sepken dánniń túsinýge jaraǵan. (áripter)
3. Biri ashshy, biri tátti,
Eki untaq, ekeýi de aq.
Bireýi maıǵa unaıdy
Bireýi shaıǵa unaıdy. (tuz ben sheker)
4. Qarańǵyda jymyńdaıdy, janady
Jaryq tússe, birden sónip qalady (juldyz)
Maǵynasy qarama – qarsy sózder:
bar – joq, appaq – qara, ashshy – tátti, qarańǵy – jaryq.

6. Oqýlyqpen jumys.
208 – jattyǵý.
1. Jumbaqty oqý, sheshýin tabý.
2. Qarsy mándes sózderdi tabý.
3. Olardyń qoldaný sebepterin túsindirý.
- Qalaı oılaısyńdar, mundaı sózder ne úshin qoldanylyp tur.

7. Toppen jumys.
M. Álimbaevtyń «Qarama – qarsy qyzyq sózder» toptamasyn paıdalanyp «Sóz oılaý, tez oılaý» oıynyn júrgizemiz. Taqtadaǵy kóp núkteniń ornyna sóz qoıyp jazý.
● Ystyq ta týyp ta,
Shydamaımyz …. (sýyqqa)
● Ashshy terim aqty
Jemis ósti …. (tátti)
● Halqyń úshin janyń sal
Qarǵys alma … (alǵys) al!
● Aqylsyzdar uqpaıdy,
Aqqa …(qara) juqpaıdy.
● Eńbekshi bolsań erinbe,
Aýyrdyń ózin …(jeńil) de.
● Sózdiń de durysy bar …(burysy bar)
Ár kez durys sóıleýge tyrysyńdar.
● Úlkenge keshirimmen qaraǵany,
Kishiniń …(úlkendikke) jaraǵany.
● Jaqsy istiń usaǵyn da … (irideı) kór
Jaqsyny aǵadaı kór inideı kór.