Qasym Amanjolov «Ózim týraly» óleńi
7 synyp
Sabaqtyń taqyryby: Qasym Amanjolov «Ózim týraly» óleńi
Sabaqtyń maqsaty:
A) bilimdik: aqynnyń ózindik muratyn tanytý, «Ózim týraly» óleńiniń taqyryby men ıdeıasyn ashý;
Á) damytýshylyq: oqýshylardyń sóıleý mádenıetin, dúnıetanymyn keńeıtý, daralap oqytýda óz betimen jumys isteýge, shyǵarmashylyqqa daǵdylandyrý;
B) tárbıelik: Qasym poezıasy arqyly Otandy, týǵan jerdi súıýge, qasterleýge, qaısarlyqqa, tabandylyqqa, qaharmandyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: ashyq sabaq, jańa materıaldy túsindirý.
Sabaqtyń tıpi: bilik pen daǵdyny qalyptastyrý, shyǵarmashylyqqa baýlý.
Oqytýdyń ádisi: suraq - jaýap, áńgimeleý, taldaý, baıandaý
Sabaqtyń kórnekiligi: kompúter, ınteraktıvti taqta, úntaspa, tirek - shemalar
Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi
(Oqýshylarmen amandasý, túgeldeý, sabaqqa daıyndyqtaryn tekserý)
II. Úı tapsyrmasyn tekserý (oqýshylardan úıden jazyp kelgen shyǵarmalaryn tekserý)
III. Jańa sabaq
Túsedi eske jalań aıaq kúnderim,
Aqsúıekti ala qashqan kúnderim;
Sol qashqannan mol qashypty balalyq,
Qaıda ekenin kópten beri - aq bilmedim, - dep asa kórnekti aqyn Qasym Amanjolov aǵamyz jyrlaǵandaı, búgingi bizdiń taqyrybymyz Qasym Amanjolovtyń shyǵarmashylyǵymen tanysamyz, balalar!
Qasym Raqymjanuly Amanjolov 1911 jyly saıyn dala Saryarqada týyp ósken. Ol qazaq aýyz ádebıetinen jetimdik kórmegen adam. Ertegi, ańyzdardy qulaǵyna quıa bilgen. Bala kezinde aıtystardy, ot basyndaǵy óleńdi aýyzeki aıtyp otyratyn - dy. Jazǵan óleńderin aýyz ádebıetiniń yqpaly, áseri mol.
Qasymnyń orda buzar shaǵy soǵyspen tuspa - tus keledi de, maıdanǵa attanady. Shyǵysty da, batysty da sharlady. Aýyr qıynshylyqtarǵa kezdesedi. Ol qatardaǵy soldat bola júrip, surapyl soǵysta da óleń jazdy. Ol jan serigi qalamyn qolynan tastamaı, jaýyngerlerdiń erligin, ulan – baıtaq jerimizdiń tamasha, sulý kórinisterin, adam ómiriniń úlgili, ónegeli kezeńderin qalam ushyna tize beredi. Qasymdy halqymyzdyń súıikti aqyny dárejesine kótergen de sol kezdegi jyrlary.
Saqypjamal apaı otaý qurǵannan soń baspana jaǵynan qıynshylyq kórgenderin, bir bólmede kári anasy, ózderi, balalary turǵandyǵyn aıtady. Sol kezde Qasym óleńdi aldyna chemodan qoıyp jazady eken. Úı surap ashpaǵan esigi qalmaıdy. Nesheme bastyqtar birine - biri silteıdi, aqyrynda ashynǵan aqyn bir shýmaq óleń jazyp, mashınıstkaǵa beredi. Mashınıstka da úıden tarshylyq kórip júrgen adam bolýy kerek, óleńdi kóp danamen taratyp jiberedi. Sol óleńnen bir úzindi mynaý:
Bermeseń, bermeı - aq qoı baspanańdy,
Sonda da tastamaımyn astanamdy.
Óleńniń otyn jaǵyp jylytarmyn,
Ózimdi, áıelimdi, jas balamdy.
Qasym Máskeýge qazaq óneriniń onkúndigine barady, kóp uzamaı 1949 jyly úı alady.
Aqynnyń jary Qasymnyń shabytty kúnderiniń sırek bolatynyn, óleńdi kóbinese túngi 12 - den keıin jazatynyn aıtady. Ómirimniń sońynda aýyryp qatty qınalǵanyn, qanshama eńbekpen alǵan úıiniń de qyzyǵyn kórmegenin, jaǵdaılarynyń aýyr bolǵanyn, aqyn júregi baýyr, ókpe, búırek aýrýlarymen taıtalasyp, túnimen aýyz jappaı jóteletinin, aqyry 44 - aq jasynda dúnıeden ótkenin egile otyryp aıtady. Sondaǵy shyǵarǵan óleńi edi dep myna óleń joldaryn aıtady:
Kókiregim tynyǵyp,
Sál bosasam jótelden.
Óıtip – búıtip kóńildi
Balamyn – aý kótergen.
Durys jatqan saýlyq joq,
Bir olaı da, bir bulaı.
Burynǵysha shyqpaı tur,
Ala – qula qurǵyr – aı.
Qasymnyń kózi tirisinde 5 qazaqsha, 2 oryssha kitaby shyqty, keıin tańdamaly I, II, III tomdyqtary jaryq kórdi.
Aqtóbe qalasy, №19 orta mektep
Bekbergenova Gýlnýr Bolatbekovna
Qasym Amanjolov «Ózim týraly» óleńi. júkteý
Sabaqtyń taqyryby: Qasym Amanjolov «Ózim týraly» óleńi
Sabaqtyń maqsaty:
A) bilimdik: aqynnyń ózindik muratyn tanytý, «Ózim týraly» óleńiniń taqyryby men ıdeıasyn ashý;
Á) damytýshylyq: oqýshylardyń sóıleý mádenıetin, dúnıetanymyn keńeıtý, daralap oqytýda óz betimen jumys isteýge, shyǵarmashylyqqa daǵdylandyrý;
B) tárbıelik: Qasym poezıasy arqyly Otandy, týǵan jerdi súıýge, qasterleýge, qaısarlyqqa, tabandylyqqa, qaharmandyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: ashyq sabaq, jańa materıaldy túsindirý.
Sabaqtyń tıpi: bilik pen daǵdyny qalyptastyrý, shyǵarmashylyqqa baýlý.
Oqytýdyń ádisi: suraq - jaýap, áńgimeleý, taldaý, baıandaý
Sabaqtyń kórnekiligi: kompúter, ınteraktıvti taqta, úntaspa, tirek - shemalar
Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi
(Oqýshylarmen amandasý, túgeldeý, sabaqqa daıyndyqtaryn tekserý)
II. Úı tapsyrmasyn tekserý (oqýshylardan úıden jazyp kelgen shyǵarmalaryn tekserý)
III. Jańa sabaq
Túsedi eske jalań aıaq kúnderim,
Aqsúıekti ala qashqan kúnderim;
Sol qashqannan mol qashypty balalyq,
Qaıda ekenin kópten beri - aq bilmedim, - dep asa kórnekti aqyn Qasym Amanjolov aǵamyz jyrlaǵandaı, búgingi bizdiń taqyrybymyz Qasym Amanjolovtyń shyǵarmashylyǵymen tanysamyz, balalar!
Qasym Raqymjanuly Amanjolov 1911 jyly saıyn dala Saryarqada týyp ósken. Ol qazaq aýyz ádebıetinen jetimdik kórmegen adam. Ertegi, ańyzdardy qulaǵyna quıa bilgen. Bala kezinde aıtystardy, ot basyndaǵy óleńdi aýyzeki aıtyp otyratyn - dy. Jazǵan óleńderin aýyz ádebıetiniń yqpaly, áseri mol.
Qasymnyń orda buzar shaǵy soǵyspen tuspa - tus keledi de, maıdanǵa attanady. Shyǵysty da, batysty da sharlady. Aýyr qıynshylyqtarǵa kezdesedi. Ol qatardaǵy soldat bola júrip, surapyl soǵysta da óleń jazdy. Ol jan serigi qalamyn qolynan tastamaı, jaýyngerlerdiń erligin, ulan – baıtaq jerimizdiń tamasha, sulý kórinisterin, adam ómiriniń úlgili, ónegeli kezeńderin qalam ushyna tize beredi. Qasymdy halqymyzdyń súıikti aqyny dárejesine kótergen de sol kezdegi jyrlary.
Saqypjamal apaı otaý qurǵannan soń baspana jaǵynan qıynshylyq kórgenderin, bir bólmede kári anasy, ózderi, balalary turǵandyǵyn aıtady. Sol kezde Qasym óleńdi aldyna chemodan qoıyp jazady eken. Úı surap ashpaǵan esigi qalmaıdy. Nesheme bastyqtar birine - biri silteıdi, aqyrynda ashynǵan aqyn bir shýmaq óleń jazyp, mashınıstkaǵa beredi. Mashınıstka da úıden tarshylyq kórip júrgen adam bolýy kerek, óleńdi kóp danamen taratyp jiberedi. Sol óleńnen bir úzindi mynaý:
Bermeseń, bermeı - aq qoı baspanańdy,
Sonda da tastamaımyn astanamdy.
Óleńniń otyn jaǵyp jylytarmyn,
Ózimdi, áıelimdi, jas balamdy.
Qasym Máskeýge qazaq óneriniń onkúndigine barady, kóp uzamaı 1949 jyly úı alady.
Aqynnyń jary Qasymnyń shabytty kúnderiniń sırek bolatynyn, óleńdi kóbinese túngi 12 - den keıin jazatynyn aıtady. Ómirimniń sońynda aýyryp qatty qınalǵanyn, qanshama eńbekpen alǵan úıiniń de qyzyǵyn kórmegenin, jaǵdaılarynyń aýyr bolǵanyn, aqyn júregi baýyr, ókpe, búırek aýrýlarymen taıtalasyp, túnimen aýyz jappaı jóteletinin, aqyry 44 - aq jasynda dúnıeden ótkenin egile otyryp aıtady. Sondaǵy shyǵarǵan óleńi edi dep myna óleń joldaryn aıtady:
Kókiregim tynyǵyp,
Sál bosasam jótelden.
Óıtip – búıtip kóńildi
Balamyn – aý kótergen.
Durys jatqan saýlyq joq,
Bir olaı da, bir bulaı.
Burynǵysha shyqpaı tur,
Ala – qula qurǵyr – aı.
Qasymnyń kózi tirisinde 5 qazaqsha, 2 oryssha kitaby shyqty, keıin tańdamaly I, II, III tomdyqtary jaryq kórdi.
Aqtóbe qalasy, №19 orta mektep
Bekbergenova Gýlnýr Bolatbekovna
Qasym Amanjolov «Ózim týraly» óleńi. júkteý
You Might Also Like
