Qasiret pen qasıet
Qazaq ádebıeti 8 synyp
Taqyryby: M.Maqataev «Aqqýlar uıyqtaǵanda»
Qasiret pen qasıet.
Maqsaty: a) aqyn ómirine qysqasha sholý, shyǵarmasyna taldaý jasaı otyryp, poemasynyń ıdeıasyn, maqsatyn uǵyndyrý;
á) oqýshy bilimin jınaqtaı otyryp, taldaýǵa, óz oıyn erkin aıtýǵa, dáıeksózben dáleldeýge daǵdylandyrý, syn turǵysynan oılaý qabiletin damytý;
b) keıipker taǵdyryna ortaqtastyra bilý, meıirimdi, baýyrmal bolýǵa tárbıeleý; sulýlyq pen mahabbatty tanýǵa, óz kózqarasyn qalyptastyrýǵa baýlý;
Sabaqtyń túri: Pikirsaıys
Sabaqtyń tıpi: Bekitý
Sabaqtyń ádisi: Oı qozǵaý, toptastyrý, debat, esse, avtor oryndyǵy
Kórnekiligi: Interaktıvti taqta
Pánaralyq baılanys: Orys ádebıeti, mýzyka, shet el ádebıeti, salt-dástúr
Sabaqtyń barysy:
İ Uıymdastyrý
a) sálemdesý,
á) tekserý,
b) zeıinin sabaqqa aýdarý.
1) Qyzyǵýshylyqty oıatý.
a) Oı qozǵaý. – Balalar, biz Muqaǵalı týraly ne bilemiz?
- Onyń qandaı shyǵarmalaryn bilesiz?
- Biz tanysqan shyǵarmasy qandaı edi?
«Muqaǵalıdaı aqyny bar halyq – baqytty halyq» dep Farıza Ońǵarsynova aıtqandaı, shynynda, biz sol baqytty halyqtyń baqytty urpaǵymyz. Muqaǵalı qazaq ádebıetiniń altyn qoryna meılinshe úles qosyp, jyr aıdynynda óshpes iz qaldyrǵan aqıyq aqyn.
Biz Muqaǵalı aqyndy – poezıa patshasy desek, endeshe, sol poezıa patshalyǵyna sapar shegip kóreıik. Mine, patshalyqtyń altyn qaqpasy ashyldy. «Aqqýlar uıyqtaǵanda» saraıynyń kilti óz qoldaryńda. Qazirgi sátten bastap osy saraıdyń syryna úńilip kóreıikshi. İske sát deı otyryp, aqyn poemaǵa arqaý etken taqyrypty anyqtaıyq.
- Poemanyń negizgi keıipkerleri kimder? (ana, aqqý)
Endi myna jospar arqyly poezıa mazmunyn eske túsirip kóreıikshi.
Poemaǵa sholý jasalǵan soń, toptastyramyz)
İİ Maǵynany taný.
á) Toptastyrý.
Aqqý
↓
Ásemdik belgisi
mahabbat sımvoly
kıeli qus
sulýlyqty, tazalyqty bildiredi
túsi - aq
Jalpy qazaq halqy yrym, nanym-senimge senetin halyq. Sol sebepti olar aqqýdy kıeli sanaıdy. Aqqýdy ejelden qasterlep, baqyttyń bastamasy, jaqsylyqtyń jarshysy, páktiktiń, sulýlyqtyń belgisi dep uǵady ári oǵan eshqashan oq atpaǵan. Aqqý týrasynda el aýzynda ańyz-áńgimeler kóp, tipti aqyn-jazýshylarymyz, ánshi-sazgerlerimiz de qarap qalmaǵan. Máselen, S.Seıfýllınniń «Aqqýdyń aıyrylýy», Qorqyt baba, Yqylas Dúkenulynyń, N.Tilendıevtiń «Aqqý» kúıleri, B.Aıýhanovtyń «Aqqý bıi» halqymyzdyń aqqýǵa degen súıispenshiligi men qurmetiniń dáleli. Myna bir ańyzǵa súıensek: «Ertede bir adam aqqýdyń kıeli ekenin bilmeı oq atady. Sonda aqqýdyń syńary óz qosaǵynsyz ómir súre almaıtynyn dáleldep, óziniń basyn tasqa uryp, ózin-ózi óltiredi. Al oq atqan adam arada qansha jyl ótse de otbasyn qura almaı, esh perzentsiz dúnıeden jalǵyz ótipti» deıdi. «Aqqý - qustyń tóresi, jalǵyz jatyp ottamas» degen naqyl sózden aqqý syńarynsyz ómir súre almaıtynyn kóremiz.
Bul ańyzdy aıtqanda, esimizge eriksiz Qyz Jibek pen Tólegenniń mahabbaty túsedi. Qyz Jibek te aqqý tárizdi, Tólegensiz ómir súre almaı, quzdan qulap óledi. Aqqýdy tek qazaq halqy emes, basqa halyqtar da dáriptegen. Mysaly: P.I.Chaıkovskııdiń «Aqqý kóli» atty shyǵarmasy, sol sıaqty Shekspırdiń «Venesıa kópesi» atty pesasynda aqqý suńqyldap án salady. Tipti aspan álemindegi shoqjuldyzdardyń biri «Aqqý juldyzy» dep atalady. Ózimizdiń salt-dástúrimizde «Aqqý moıyn» dep atalatyn órnek te bar. Aqqýdy atqan adam jamandyqqa ushyraıdy, ólgen aqqý jalǵaspaǵan urpaqty bildiredi.
Al, ananyń balaǵa degen mahabbaty bárinen de kúshtirek. Bul jyrda paqyr ana óz balasy úshin qasıetke oq atady. Anany buǵan ıtermelegen balasyna degen asyl mahabbaty. Táýiptiń sózine sengen ana, aqyr sońynda, perzentinen de aıyrylyp, ómirden baz keshedi. Endi, balalar, jyrdaǵy ana áreketiniń durys - burystyǵyn talqyǵa salmaqpyz.
b) Debat «Ana áreketi durys pa?»
a) Iá
b) Joq
Jaýaptaryna qaraı oqýshylar toptasyp, pikir talastyrady.
- Balalar kól nelikten «Jetim kól» atanǵan?
- Táýip degenimiz kim?
- Táýiptiń aıtqan emi qazirgi medısınaǵa jata ma?
- Qazaq halqy taǵy da neni kıeli sanaǵan?(búrkit, úki, kıik, kıeli sandar-3,7)
-«Aqqýǵa kezenerde yrym jasap, tym qurysa saýsaǵyńdy qanattyń ba?» degen joldardy qalaı túsinesiń?
İİİ Tolǵanys
v) 5 mınýttyq esse
«Eger siz avtor bolsańyz shyǵarmany qalaı aıaqtar edińiz?»
IV Úı tapsyrmasy.
1) Aqqýdyń kıesi
2) Ana mahabbaty
3) Aqqý – ana - bala
taqyryptarynyń birine shaǵyn shyǵarma jazý jáne poema jelisi boıynsha sýret salý.
Taqyryby: M.Maqataev «Aqqýlar uıyqtaǵanda»
Qasiret pen qasıet.
Maqsaty: a) aqyn ómirine qysqasha sholý, shyǵarmasyna taldaý jasaı otyryp, poemasynyń ıdeıasyn, maqsatyn uǵyndyrý;
á) oqýshy bilimin jınaqtaı otyryp, taldaýǵa, óz oıyn erkin aıtýǵa, dáıeksózben dáleldeýge daǵdylandyrý, syn turǵysynan oılaý qabiletin damytý;
b) keıipker taǵdyryna ortaqtastyra bilý, meıirimdi, baýyrmal bolýǵa tárbıeleý; sulýlyq pen mahabbatty tanýǵa, óz kózqarasyn qalyptastyrýǵa baýlý;
Sabaqtyń túri: Pikirsaıys
Sabaqtyń tıpi: Bekitý
Sabaqtyń ádisi: Oı qozǵaý, toptastyrý, debat, esse, avtor oryndyǵy
Kórnekiligi: Interaktıvti taqta
Pánaralyq baılanys: Orys ádebıeti, mýzyka, shet el ádebıeti, salt-dástúr
Sabaqtyń barysy:
İ Uıymdastyrý
a) sálemdesý,
á) tekserý,
b) zeıinin sabaqqa aýdarý.
1) Qyzyǵýshylyqty oıatý.
a) Oı qozǵaý. – Balalar, biz Muqaǵalı týraly ne bilemiz?
- Onyń qandaı shyǵarmalaryn bilesiz?
- Biz tanysqan shyǵarmasy qandaı edi?
«Muqaǵalıdaı aqyny bar halyq – baqytty halyq» dep Farıza Ońǵarsynova aıtqandaı, shynynda, biz sol baqytty halyqtyń baqytty urpaǵymyz. Muqaǵalı qazaq ádebıetiniń altyn qoryna meılinshe úles qosyp, jyr aıdynynda óshpes iz qaldyrǵan aqıyq aqyn.
Biz Muqaǵalı aqyndy – poezıa patshasy desek, endeshe, sol poezıa patshalyǵyna sapar shegip kóreıik. Mine, patshalyqtyń altyn qaqpasy ashyldy. «Aqqýlar uıyqtaǵanda» saraıynyń kilti óz qoldaryńda. Qazirgi sátten bastap osy saraıdyń syryna úńilip kóreıikshi. İske sát deı otyryp, aqyn poemaǵa arqaý etken taqyrypty anyqtaıyq.
- Poemanyń negizgi keıipkerleri kimder? (ana, aqqý)
Endi myna jospar arqyly poezıa mazmunyn eske túsirip kóreıikshi.
Poemaǵa sholý jasalǵan soń, toptastyramyz)
İİ Maǵynany taný.
á) Toptastyrý.
Aqqý
↓
Ásemdik belgisi
mahabbat sımvoly
kıeli qus
sulýlyqty, tazalyqty bildiredi
túsi - aq
Jalpy qazaq halqy yrym, nanym-senimge senetin halyq. Sol sebepti olar aqqýdy kıeli sanaıdy. Aqqýdy ejelden qasterlep, baqyttyń bastamasy, jaqsylyqtyń jarshysy, páktiktiń, sulýlyqtyń belgisi dep uǵady ári oǵan eshqashan oq atpaǵan. Aqqý týrasynda el aýzynda ańyz-áńgimeler kóp, tipti aqyn-jazýshylarymyz, ánshi-sazgerlerimiz de qarap qalmaǵan. Máselen, S.Seıfýllınniń «Aqqýdyń aıyrylýy», Qorqyt baba, Yqylas Dúkenulynyń, N.Tilendıevtiń «Aqqý» kúıleri, B.Aıýhanovtyń «Aqqý bıi» halqymyzdyń aqqýǵa degen súıispenshiligi men qurmetiniń dáleli. Myna bir ańyzǵa súıensek: «Ertede bir adam aqqýdyń kıeli ekenin bilmeı oq atady. Sonda aqqýdyń syńary óz qosaǵynsyz ómir súre almaıtynyn dáleldep, óziniń basyn tasqa uryp, ózin-ózi óltiredi. Al oq atqan adam arada qansha jyl ótse de otbasyn qura almaı, esh perzentsiz dúnıeden jalǵyz ótipti» deıdi. «Aqqý - qustyń tóresi, jalǵyz jatyp ottamas» degen naqyl sózden aqqý syńarynsyz ómir súre almaıtynyn kóremiz.
Bul ańyzdy aıtqanda, esimizge eriksiz Qyz Jibek pen Tólegenniń mahabbaty túsedi. Qyz Jibek te aqqý tárizdi, Tólegensiz ómir súre almaı, quzdan qulap óledi. Aqqýdy tek qazaq halqy emes, basqa halyqtar da dáriptegen. Mysaly: P.I.Chaıkovskııdiń «Aqqý kóli» atty shyǵarmasy, sol sıaqty Shekspırdiń «Venesıa kópesi» atty pesasynda aqqý suńqyldap án salady. Tipti aspan álemindegi shoqjuldyzdardyń biri «Aqqý juldyzy» dep atalady. Ózimizdiń salt-dástúrimizde «Aqqý moıyn» dep atalatyn órnek te bar. Aqqýdy atqan adam jamandyqqa ushyraıdy, ólgen aqqý jalǵaspaǵan urpaqty bildiredi.
Al, ananyń balaǵa degen mahabbaty bárinen de kúshtirek. Bul jyrda paqyr ana óz balasy úshin qasıetke oq atady. Anany buǵan ıtermelegen balasyna degen asyl mahabbaty. Táýiptiń sózine sengen ana, aqyr sońynda, perzentinen de aıyrylyp, ómirden baz keshedi. Endi, balalar, jyrdaǵy ana áreketiniń durys - burystyǵyn talqyǵa salmaqpyz.
b) Debat «Ana áreketi durys pa?»
a) Iá
b) Joq
Jaýaptaryna qaraı oqýshylar toptasyp, pikir talastyrady.
- Balalar kól nelikten «Jetim kól» atanǵan?
- Táýip degenimiz kim?
- Táýiptiń aıtqan emi qazirgi medısınaǵa jata ma?
- Qazaq halqy taǵy da neni kıeli sanaǵan?(búrkit, úki, kıik, kıeli sandar-3,7)
-«Aqqýǵa kezenerde yrym jasap, tym qurysa saýsaǵyńdy qanattyń ba?» degen joldardy qalaı túsinesiń?
İİİ Tolǵanys
v) 5 mınýttyq esse
«Eger siz avtor bolsańyz shyǵarmany qalaı aıaqtar edińiz?»
IV Úı tapsyrmasy.
1) Aqqýdyń kıesi
2) Ana mahabbaty
3) Aqqý – ana - bala
taqyryptarynyń birine shaǵyn shyǵarma jazý jáne poema jelisi boıynsha sýret salý.
You Might Also Like
-
Sabaqtyń maqsaty: Qypshaq handyǵy týraly alǵan bilimderin eske túsire otyryp, jańa málimettermen bilimderin jetildirý.
