InfoHub Logo

Baqytym bar úshinshi – Otan degen,
Kim myqty? – dese bireý,- Otan der em.
Oty sóngen jalǵanda jan barsyń ba?
Oılanbaı – aq kel – daǵy ot al  menen.

M. Maqataev

Bizdiń qazaq halqy da týǵan jer qadirin jas urpaq boıyna, sanasyna bala kezinen – aq sińirýge umtylatyndyǵynan týǵan jer jaıly maqal – mátelderden, ańyzdar men batyrlyq jyrlarynan kóremiz. «It – toıǵan jerine, er – týǵan jerine» nemese: «Týǵan jerdeı jer bolmas, týǵan eldeı el bolmas» dep, erekshelep kórsetedi. Týǵan jerin saǵynǵanda patshalyǵyn da tastap, elge tartqan Beıbarys baba týraly ańyz da júrekke jyly. Bulardyń bárinen shyǵatyn qorytyndy árkimge týǵan jeri, týǵan eli qymbat ekendigi dep oılaımyn Egeýli naıza qolǵa alyp, eńký – eńký jer shalyp, el qorǵaǵan batyr babalarymyz ben analarymyzdyń bizge qaldyrǵan amanatyndaı týǵan elimizdi qorǵaý, nyǵaıtý - árbirimizge paryz. «Eliń úshin otqa tús – kúımeısiń» degendeı, týǵan eliniń bostandyǵy, jeriniń azattyǵy úshin kúresken ár zamandaǵy ardaqty erlerin týǵan eli eshqashan umytqan da emes, umytpaq ta emes ? «Alǵa qaraıtyn kez keldi. İske kiriser kez keldi. Erik – jigerimizdi tanytatyn kez keldi!» - dep Tuńǵysh Prezıdentimiz  aýyl halqyna da  úndeý tastady. Búginde altyn besik aýyl zor ózgeristerdiń bastaýynda turǵandaı. Óıtkeni keleshek Qazaqstannyń naǵyz ultjandy tulǵalary aýyldan týyp shyqpaq.Elbasymyz Nursultandaı basshylardy, Sherhan, Ábishteı sóz zergerlerin, Bekzat pen Ermahandaı daralardy týdyrǵan altyn besik – qutty qazynasy mol qazaqı álemniń bizdiń keleshegimiz úshin bereri áli alda. «Talanttar aýylda týyp, qalada óledi» degen sóz bar bizdiń qazaq  halqynda. Bul bizdiń túp tamyrymyz – aýyldyń qurmetine saı aıtylǵan sóz dep oılaımyn. Alaıda keshe ǵana gúldenip, ómir bazary qaınap jatqan aýyldarda búginderi jadaý – júdeý tirlik. Azyn – aýlaq malyn baqqan kári – qurtańdar men jumyssyz jastar,qıraǵan mal qoralary men mádenıet úıi,balabaqshalar, mektepter. «Ornynda bar ońalar» degendeı, sońǵy kezde keshegi tozýǵa ushyraǵan aýyldar qaıtadan eńsesin kótere bastaǵandaı.Tuńǵysh Prezıdentimizdiń «Rýhanı jańǵyrý- bolashaqqa baǵdar» eńbegi, «Týǵan jer» baǵdarlamasyn júzege asyrýdamyz.Altyn besik týǵan jerdiń jaǵdaıyn kóterýge naqty josparlar jasalynyp, iske asyrylyp jatýy aýyldaǵy aǵaıyndarǵa demeý bergendeı bolyp otyr.Keshegi sán – saltanat qaıtadan aınalyp kele bastady.Aýyldarda jaryq berý turaqtanyp,sý máselesi sheshilip jatyr. Jabylǵan medpýnktter, aýyl kitaphanalary qaıtadan qyzmet kórsete bastady.Mektepter de mádenıet úıler de jandana bastady. Aýyl jastaryna degen arnaıy baǵdarlamalardyń iske asyrylatyn kezi de kelip jetkendeı. Qalanyń jumysshy halqyn arzan et pen sút, qaımaq pen maı, nanmen, kókónispen qamtıtyn qaıyrymdy aýyldy kóterý úshin bar múmkinshilikti paıdalanýymyz qajet.

Men elimniń ásem de tańǵajaıyp tabıǵattarynan tańdanýdan eshqashan sharshamaımyn. Bir sát aınalańa kóz salyp qarasań, tereń oıǵa qalasyń. Jap – jasyl japyraǵyn, ıip jańa túsken kelindeı syzylyp turatyn aǵashtar kóńilińdeı ásem sezimniń  ajaryn ashyp turǵandaı. Sebebi, olar da biz sekildi táýelsiz eldiń topyraǵynda ósip – ónip, sodan nár alyp keledi. Egemendi eldiń azamaty bolý qandaı baqyt ekeni aıtpasa da túsinikti. Kıeli Keńes jeri, qulash jaıǵan qazaq  dalasy bireýlerge qol jetpes arman bolsa, men úshin maqtan tutar elim. Baılyǵy asty – ústine birdeı bitken dalasy jany jaısań darhan qazaqtyń ózi ispettes. Qazaq halqynyń taý shyńyndaı órligi, qushaǵyn ashqan keń – peıildiligi, bulaqtaı móldir taza kóńili, erkeleı soqqan jeldeı ańǵaldyǵy – osynyń barlyǵy týǵan jer tabıǵatynan daryǵan eken – aý.Osynaý bir dáýirde árbir jyl emes,árbir aılar, kúnderdiń ózi keremet jyldamdyqpen jańalyqtar men jetistikterge tolyǵymen ózgeshelenýde. Buǵan bizdiń elimizde bolyp jatqan jaılar da mysal bola alady. Bizdiń ata – analarymyz  kezinde kolhoz, sovhoz degender bolǵan,qazir joq. Onyń ornyna sharýa qojalyqtary, fermerler, seriktestikter kelip, jumysyn jandandyrýda.    Zaman túzelip, tirshilik ońalyp kele jatyr. Aýyl – qalanyń asyraýshy anasy. Aq tamaq ta, bıdaı da  aýyldyń adal eńbeginiń jemisi. Aýyl jaqsy bolsa, qalada toqshylyq bolmaq.  Ǵylym men tehnıkanyń jetistigin paıdalaný arqyly HHİ ǵasyrdaǵy qazaq aýyly zor ekonomıkalyq, áleýmettik, rýhanı zor tabystarǵa qol jetkizer deımin. Árbir otbasy óziniń jerine ıe bolyp, jerdi óńdeıdi. Maldy birigip baǵyp, jerdi ortaq óndep, tehnıkany ortaq jóndep, árkim eńbegine qaraı aqysyn alatyn boldy. Meniń oıymsha, týǵan jer degenimiz – dúnıe esigin ashqan aýyl nemese qala ǵana bolmaýy tıis. Burynǵy ata – babalarymyz el tutastyǵyn oılap, týǵan eliniń qaı shetine jaý tıse, sol jerge alystan at arytyp kómekke barǵany tarıhtan belgili. Atalarymyz aq naızanyń ushymen, aq bilektiń kúshimen qorǵap bizge jetkizgen – ulan – baıtaq jerimiz, altyn besigimizdi meken etken qazaq halqy, barsha ulttardy baýyrǵa basqan keń qoltyq ta meıirbandy halyq.  «Aýyldyń gúldenýi – Qazaqstannyń gúldenýi» jastar estafetasy belsendik ómirlik kózqarasynyń ashyq úlgisi jáne bolashaq ómirimizdiń starty boldy  Jastardyń kúshimen aýyldyq eldi mekender, saıabaqtar , kósheler, sport alańdary qaıtadan jabdyqtalyp, ondaǵan jáne  júzdegen ózen – kólderdiń aımaqtary tazartylyp, gúlzarlar, jasyl jelekter otyrǵyzylyp, biraz ıgi ister tyńdyryldy. Men Keńes aýylynda dúnıege keldim. Aýylymyz jańaryp keledi, sebebi aýyldyń jastary jańa úıler salyp, aýlalaryn jańartyp, aǵashtar men gúlder egýde. Aýyl adamdarynyń kúshimen aýyldyń ortasyna meshit salyp jatyr. Aýdan ákiminiń jáne aýdandyq bilim bólim basshylyǵynyń udaıy qoldaýymen bizdiń mekteptiń materıaldyq – tehnıkalyq bazasy nyǵaıtylýda. Qazirgi zaman talabyna saı bıologıa kabıneti jabdyqtalǵan. Mýltımedıalyq kabınet bar.  Mektebimiz 11 jyldyq, kabınetteri qazirgi zamanǵa saı jabdyqtalǵan. Mektepte bilimdi, bilikti muǵalimder qyzmet jasaıdy. Jańa úlgidegi mektep salynbaqshy.Meniń týǵan jer jaıly tolǵanysymdyPrezıdentimiz Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń mynaý oılarymen sabaqtaı ketsem artyq bolmas deımin: «Táýelsizdiktiń qaıta oralǵany – bizdiń ata – babalarymyzdyń san ǵasyrlyq azattyq jolyndaǵy kúrestiń Zańdy óteýi. Jaratqan Ieniń jasaǵan ádildigi. Ata – babalarymyzdyń osynshama baıtaq jerdi aq naızanyń ushymen, aq bilektińkúshimen qorǵap qalǵanynyń arqasy. Mundaı jer bolmasa, mundaı el de bolmas edi». Táýelsizdikke qol jetkizgen osynaý jarqyn kúnderde men týǵan ólkemde, baıtaq Qazaqstanda,  búkil álemde tek beıbitshilik bolsa eken deımin. Týǵan jerge  degen súıispenshilik shynaıy, taza.Ulylyq degen osy! Ony basqa jerden izdeýdiń  keregi joq. Jan – dúnıemizde mahabbat barda bárimiz de ulymyz. Halqy uly eldiń bolashaǵy da zor ekeni barshaǵa aıan. HHİ ǵasyr – bul elimizdiń tiregi bolatyn jastardyń zamany. Biz ózimizge júktelgen senimdi túsinemiz jáne aqtaýǵa tyrysamyz. Táýelsiz Qazaqstannyń Tuńǵysh Prezıdenti Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń bastaýymen elimizdiń halqy aýyzbirliktiń toptasqandyqtyń eren úlgisin kórsetip, az ýaqyttyń ishinde tolaǵaı tabystarǵa jetkenin bárimiz maqtan tutamyz.              

Meniń úlken arman – maqsatym – týǵan jerimdi kórkeıtý, elimniń baıandy baqyty úshin jan aıamaı eńbek etý dep bilemin. Týǵan jerdi bizder, jas urpaqtar súımesek, onyń erteńi ne bolmaq?

Cyzdykova Dılnaz

---