Qazaq tili men ádebıetin ınovasıalyq tehnologıalar negizinde oqytý arqyly bilim sapasyn arttyrý
Baıandama
Taqyryby: «Qazaq tili men ádebıetin ınovasıalyq tehnologıalar negizinde oqytý arqyly bilim sapasyn arttyrý»
«... Tárbıesiz berilgen bilim adamnyń has jaýy...»
Ál – Farabı
Bilim men tárbıe - adamgershiligi mol tulǵa qalyptastyrýdyń qos qanaty. Qaı zamanda bolmasyn adamzat aldynda turatyn uly murat mindetteriniń eń bastysy - óziniń isin, ómirin jalǵastyratyn salaýatty, sanaly urpaq tárbıeleý.
Bala – ómirdiń jalǵasy. Balaǵa óner úıretip, kásipke baýlý, tıanaqty bilim berý, abzal azamat etip tárbıeleý adamzat qoǵamynyń basty mindetteriniń biri. Januıanyń jemisi, berer gúli, altyn tireýi, dińgegi – bala. Osy oıdy halqymyz «Besiksiz úıde bereke joq» dep túıedi. Bul – ár oshaqtyń tútini sónbesin degen izgi tilekten týǵan sóz ǵana emes, sonymen birge eldikti oılaý, eldiń erteńgisi jóninde qam jeý. Alaıda osynaý tárbıeniń tamasha quraly – rýhanı muramyz áli kúnge deıin kóleńkede qalyp keledi. Osynaý kómbede jatqan qazynamyzdyń bar qadir – qasıetimen kórinip urpaq tárbıesine qyzmet etýine kóńil bóletin kez keldi. Bul kerek deseńiz bizdiń ulttyq bolmysymyzdy, halyqtyq qasıetimizdi ózimizge de, ózgege de jazbaı tanytatyn taǵylymy mol mura.
A. S. Makarenkonyń: «Adamdy tárbıeleý – demek onyń erteńgi qýanyshqa ıe bolatyn keleshek jolyn tárbıeleý», - dep aıtqanyndaı qazirgi zaman talabyna saı urpaqtarymyzdy parasatty da, bilikti, mádenıetti de bilimdi etip tárbıelep, olardyń dúnıetanymyn adamzattyq deńgeıde damytamyz desek, boıynda ulttyq jáne azamattyq namysy bar urpaq ósirgimiz keletin bolsaq, onda ulttyq bilim men tárbıe berýdiń túrleri men ádisterin jańartýymyz kerek.
Ǵulama ǵalym Abaıdyń «Otyz segizinshi sózinde»: «Biz de el bolyp, jurt bilgendi bilip, jurt qataryna qosylýdyń qamyn jeıik dep nıettenip úırenýimiz kerek» degendeı zaman talabyna saı bilim men tárbıe berýdi maqsat tutýymyz kerek.
Elbasynyń Qazaqstan halqyna Joldaýynda «Ulttyq básekelestik qabileti birinshi kezekte onyń bilimdik deńgeıimen aıqyndalady» dep tujyrymdasa, QR 2015 jylǵa deıingi orta bilim berýdi damytý tujyrymdamasynda «Orta bilim berýdiń maqsaty – jyldam ózgerip otyratyn dúnıe jaǵdaıynda alynǵan tereń bilimniń kásibı daǵdylary negizinde erkin baǵdarlaı bilýge, ózin - ózi iske asyrýǵa, ózin - ózi damytýǵa jáne óz betinshe qabyldaýǵa qabiletti jeke tulǵany qalyptastyrý» dep atap kórsetilgen. Endeshe, Elbasynyń «HHI ǵasyrda bilimin damyta almaǵan eldiń tyǵyryqqa tireleri anyq» degen sózi árbir adamdy oılandyrýy tıis. Óıtkeni, muǵalimniń sheberligi men jetistigi – sapaly bilim jáne jaqsy tárbıe alǵan shákirtinde. Muǵalim eńbeginiń nátıjesi qandaı bolsa, eldiń, qoǵamnyń erteńi, bolashaǵy sondaı bolmaq.
Jańa ǵasyrdyń bilikti, bilimdi, aqyl oıy damyǵan azamatyn daıarlaý búgingi kúnniń talaby. Bilim berý úrdisinde qoldanys tapqan pedagogıkalyq tehnologıalar jańasha sıpat alýda. Bilikti, bilimdi mamandar jańalyqty teorıalyq jaǵynan meńgerýmen qatar bilim berý úrdisine engize otyryp, tájirıbe jınaqtaǵanda oń nátıje berýde. «Muǵalim - óziniń bilimin úzdiksiz, kóterip otyrǵanda ǵana muǵalim, al oqýdy, izdenýdi toqtatqanda, onyń ustazdyq eńbeginiń jemisi bolmaıdy»,- dep K. D. Ýshınskıı aıtqandaı, muǵalimder zaman kóshinen qalmaı, jańalyqtyń jarshysy bolýy kerek. Belgili ǵalym A. Masloý tulǵanyń qıyndyqqa daıyn bolý, qarym - qatynas, tanym, syılastyq, qaýipsizdik, shyǵarmashylyq, ózin - ózi ózektilendirý, ózin - ózi bekitý; taǵy basqa qajettilik júzege assa, onyń tanymdyq qurylymynyń damıtynyn, qyzyǵýshylyǵynyń qalyptasatyndyǵyn eskertedi, osy qajettilik qanaǵattandyrylsa, qyzyǵýshylyǵy qalyptassa, tulǵanyń belsendiligi artatyny belgili. Osy bir qaǵıdalarǵa súıenip, úlken bolashaǵy bar, básekege qabiletti, kóp ultty elimizdegi ulttyq bilim men tárbıege kóńil bólgim kelip otyr. Al olardy jetildirý, qyzyǵýshylyqtaryn attyrý - ustaz mindeti dep sanaımyn.
Jeke tulǵany damytýdyń ulttyq bilim men tárbıe berýdiń negizgi mindetteri:
• Oqýshylardyń sóılesim áreketiniń túrlerin kúndelikti qarym - qatynas deńgeıinde meńgertý;
• Oqýshylardyń tildik daǵdysy men biligin damytý;
• Qarym - qatynas ádebiniń qarapaıym normalaryn meńgertý;
• Oıyn jaǵdaıattarynda bilimdi qoldaný arqyly oqýshylardy jańa áleýmettik tájirıbege qatystyrý;
• Oqýshyny sóılesimdik qarym - qatynastyń jańa tásilderine, qazaq halqynyń mádenıetine, salt – dástúrine, ulttyq - mádenı sóılesim ereksheligine baýlý;
• Oqýshylardyń oqý biligin, shynaıy ómirlik jaǵdaıattarda alǵan bilimderin shyǵarmashylyqpen paıdalanýǵa daıyn bolý biligin qalyptastyrý;
• Oqýshylardy qazaq halqynyń balalarǵa arnalǵan ándermen taqpaqtarmen jáne ertegilermen, fólklormen, kórkem ádebıetimen, oıyndarmen tanystyrý;
• Oqýshylardyń qazaq eline, memlekettik tilge, rámizderge degen qurmet seziminiń joǵary bolýyna tárbıeleý.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti – Elbasy N. Á. Nazarbaevtyń
«Qazaqstan - 2050» strategıasy qalyptasqan memlekettiń jańa saıası baǵyty» atty Qazaqstan halqyna Joldaýynda «Qazaq tili – bizdiń rýhanı negizimiz. Bizdiń mindetimiz – ony barlyq salada belsendi paıdalana otyryp damytý» dep atap kórsetkendeı ár halyqtyń basty baılyǵy, baǵa jetpes qazynasy – ana tilin qurmetteý, ony bilý – bizdiń árqaısymyzdyń asyl paryzymyz. Táýelsizdiktiń negizgi tiregi – ulttyń tili, dini, dili. Táńirdiń adam balasyna jasaǵan syıy da – til. Ol – qasıetti de qasterli. Til - adamdar arasyndaǵy qarym - qatynastyń asa mańyzdy quraly ǵana emes, oılaýdyń, dúnıetanymnyń, rýhanı mádenıetti jasaýdyń, ulttyq ujymdyq tájirıbesin jınaqtaýdyń, saqtaýdyń quraly. Osyǵan oraı muǵalimniń basty maqsaty jas urpaqty ulttyq turǵyda tárbıeleý men olarǵa ǵylym men bilimdi úıretý til arqyly júzege asyra bilýi kerek.
Jeke tulǵany damytý maqsatynda oqýshy boıynda mynadaı qasıetterdiń bolǵanyna basa nazar aýdarylady.
OQO, Arys aýdany,
M. Shahanov atyndaǵy jalpy orta mektebiniń
qazaq tili men ádebıeti pániniń muǵalimi
Polatova Aınur Múslimbekqyzy
Tolyq nusqasyn júkteý
Taqyryby: «Qazaq tili men ádebıetin ınovasıalyq tehnologıalar negizinde oqytý arqyly bilim sapasyn arttyrý»
«... Tárbıesiz berilgen bilim adamnyń has jaýy...»
Ál – Farabı
Bilim men tárbıe - adamgershiligi mol tulǵa qalyptastyrýdyń qos qanaty. Qaı zamanda bolmasyn adamzat aldynda turatyn uly murat mindetteriniń eń bastysy - óziniń isin, ómirin jalǵastyratyn salaýatty, sanaly urpaq tárbıeleý.
Bala – ómirdiń jalǵasy. Balaǵa óner úıretip, kásipke baýlý, tıanaqty bilim berý, abzal azamat etip tárbıeleý adamzat qoǵamynyń basty mindetteriniń biri. Januıanyń jemisi, berer gúli, altyn tireýi, dińgegi – bala. Osy oıdy halqymyz «Besiksiz úıde bereke joq» dep túıedi. Bul – ár oshaqtyń tútini sónbesin degen izgi tilekten týǵan sóz ǵana emes, sonymen birge eldikti oılaý, eldiń erteńgisi jóninde qam jeý. Alaıda osynaý tárbıeniń tamasha quraly – rýhanı muramyz áli kúnge deıin kóleńkede qalyp keledi. Osynaý kómbede jatqan qazynamyzdyń bar qadir – qasıetimen kórinip urpaq tárbıesine qyzmet etýine kóńil bóletin kez keldi. Bul kerek deseńiz bizdiń ulttyq bolmysymyzdy, halyqtyq qasıetimizdi ózimizge de, ózgege de jazbaı tanytatyn taǵylymy mol mura.
A. S. Makarenkonyń: «Adamdy tárbıeleý – demek onyń erteńgi qýanyshqa ıe bolatyn keleshek jolyn tárbıeleý», - dep aıtqanyndaı qazirgi zaman talabyna saı urpaqtarymyzdy parasatty da, bilikti, mádenıetti de bilimdi etip tárbıelep, olardyń dúnıetanymyn adamzattyq deńgeıde damytamyz desek, boıynda ulttyq jáne azamattyq namysy bar urpaq ósirgimiz keletin bolsaq, onda ulttyq bilim men tárbıe berýdiń túrleri men ádisterin jańartýymyz kerek.
Ǵulama ǵalym Abaıdyń «Otyz segizinshi sózinde»: «Biz de el bolyp, jurt bilgendi bilip, jurt qataryna qosylýdyń qamyn jeıik dep nıettenip úırenýimiz kerek» degendeı zaman talabyna saı bilim men tárbıe berýdi maqsat tutýymyz kerek.
Elbasynyń Qazaqstan halqyna Joldaýynda «Ulttyq básekelestik qabileti birinshi kezekte onyń bilimdik deńgeıimen aıqyndalady» dep tujyrymdasa, QR 2015 jylǵa deıingi orta bilim berýdi damytý tujyrymdamasynda «Orta bilim berýdiń maqsaty – jyldam ózgerip otyratyn dúnıe jaǵdaıynda alynǵan tereń bilimniń kásibı daǵdylary negizinde erkin baǵdarlaı bilýge, ózin - ózi iske asyrýǵa, ózin - ózi damytýǵa jáne óz betinshe qabyldaýǵa qabiletti jeke tulǵany qalyptastyrý» dep atap kórsetilgen. Endeshe, Elbasynyń «HHI ǵasyrda bilimin damyta almaǵan eldiń tyǵyryqqa tireleri anyq» degen sózi árbir adamdy oılandyrýy tıis. Óıtkeni, muǵalimniń sheberligi men jetistigi – sapaly bilim jáne jaqsy tárbıe alǵan shákirtinde. Muǵalim eńbeginiń nátıjesi qandaı bolsa, eldiń, qoǵamnyń erteńi, bolashaǵy sondaı bolmaq.
Jańa ǵasyrdyń bilikti, bilimdi, aqyl oıy damyǵan azamatyn daıarlaý búgingi kúnniń talaby. Bilim berý úrdisinde qoldanys tapqan pedagogıkalyq tehnologıalar jańasha sıpat alýda. Bilikti, bilimdi mamandar jańalyqty teorıalyq jaǵynan meńgerýmen qatar bilim berý úrdisine engize otyryp, tájirıbe jınaqtaǵanda oń nátıje berýde. «Muǵalim - óziniń bilimin úzdiksiz, kóterip otyrǵanda ǵana muǵalim, al oqýdy, izdenýdi toqtatqanda, onyń ustazdyq eńbeginiń jemisi bolmaıdy»,- dep K. D. Ýshınskıı aıtqandaı, muǵalimder zaman kóshinen qalmaı, jańalyqtyń jarshysy bolýy kerek. Belgili ǵalym A. Masloý tulǵanyń qıyndyqqa daıyn bolý, qarym - qatynas, tanym, syılastyq, qaýipsizdik, shyǵarmashylyq, ózin - ózi ózektilendirý, ózin - ózi bekitý; taǵy basqa qajettilik júzege assa, onyń tanymdyq qurylymynyń damıtynyn, qyzyǵýshylyǵynyń qalyptasatyndyǵyn eskertedi, osy qajettilik qanaǵattandyrylsa, qyzyǵýshylyǵy qalyptassa, tulǵanyń belsendiligi artatyny belgili. Osy bir qaǵıdalarǵa súıenip, úlken bolashaǵy bar, básekege qabiletti, kóp ultty elimizdegi ulttyq bilim men tárbıege kóńil bólgim kelip otyr. Al olardy jetildirý, qyzyǵýshylyqtaryn attyrý - ustaz mindeti dep sanaımyn.
Jeke tulǵany damytýdyń ulttyq bilim men tárbıe berýdiń negizgi mindetteri:
• Oqýshylardyń sóılesim áreketiniń túrlerin kúndelikti qarym - qatynas deńgeıinde meńgertý;
• Oqýshylardyń tildik daǵdysy men biligin damytý;
• Qarym - qatynas ádebiniń qarapaıym normalaryn meńgertý;
• Oıyn jaǵdaıattarynda bilimdi qoldaný arqyly oqýshylardy jańa áleýmettik tájirıbege qatystyrý;
• Oqýshyny sóılesimdik qarym - qatynastyń jańa tásilderine, qazaq halqynyń mádenıetine, salt – dástúrine, ulttyq - mádenı sóılesim ereksheligine baýlý;
• Oqýshylardyń oqý biligin, shynaıy ómirlik jaǵdaıattarda alǵan bilimderin shyǵarmashylyqpen paıdalanýǵa daıyn bolý biligin qalyptastyrý;
• Oqýshylardy qazaq halqynyń balalarǵa arnalǵan ándermen taqpaqtarmen jáne ertegilermen, fólklormen, kórkem ádebıetimen, oıyndarmen tanystyrý;
• Oqýshylardyń qazaq eline, memlekettik tilge, rámizderge degen qurmet seziminiń joǵary bolýyna tárbıeleý.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti – Elbasy N. Á. Nazarbaevtyń
«Qazaqstan - 2050» strategıasy qalyptasqan memlekettiń jańa saıası baǵyty» atty Qazaqstan halqyna Joldaýynda «Qazaq tili – bizdiń rýhanı negizimiz. Bizdiń mindetimiz – ony barlyq salada belsendi paıdalana otyryp damytý» dep atap kórsetkendeı ár halyqtyń basty baılyǵy, baǵa jetpes qazynasy – ana tilin qurmetteý, ony bilý – bizdiń árqaısymyzdyń asyl paryzymyz. Táýelsizdiktiń negizgi tiregi – ulttyń tili, dini, dili. Táńirdiń adam balasyna jasaǵan syıy da – til. Ol – qasıetti de qasterli. Til - adamdar arasyndaǵy qarym - qatynastyń asa mańyzdy quraly ǵana emes, oılaýdyń, dúnıetanymnyń, rýhanı mádenıetti jasaýdyń, ulttyq ujymdyq tájirıbesin jınaqtaýdyń, saqtaýdyń quraly. Osyǵan oraı muǵalimniń basty maqsaty jas urpaqty ulttyq turǵyda tárbıeleý men olarǵa ǵylym men bilimdi úıretý til arqyly júzege asyra bilýi kerek.
Jeke tulǵany damytý maqsatynda oqýshy boıynda mynadaı qasıetterdiń bolǵanyna basa nazar aýdarylady.
OQO, Arys aýdany,
M. Shahanov atyndaǵy jalpy orta mektebiniń
qazaq tili men ádebıeti pániniń muǵalimi
Polatova Aınur Múslimbekqyzy
Tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: Jaı bólshekti qosýǵa esepter shyǵarý. 5 - synyp
