InfoHub Logo

Sabaqtyń leksıkalyq taqyryby: «Qazaq halqynyń salt - dástúrleri»
Sabaqtyń gramatıkalyq taqyryby: Sebep - saldar salalas qurmalas sóılem
Sabaqtyń maqsaty: 1. Bilimdilik: Tyńdalym, oqýlym, jazylym, aıtylym sóılesý áreketteri arqyly oqýshylardyń taqyryp boıynsha bilimderin
tereńdetý. 2. Damytýshylyq: oqýshylardyń sózdik qoryn molaıtý, oı - órisin keńeıtý, shyǵarmashylyq qabiletterin damytý;
3. Tárbıelik: taqyryp arqyly oqýshylardy adamgershilikke tárbıeleý, qazaq halqynyń salt - dástúrlerin bilip, qurmetteýge baýlý.
Sabaqtyń ádisi: kórnekilik, izdendirý, ınteraktıvtik.
Sabaqtyń túri: bilim, bilik, iskerlik daǵdyrlaryn qalyptastyrý.
Sabaqtyń formasy: synyptyq, jekeleı.
Sabaqtyń kórnekiligi: slaıd, test, beınetaspa, flıpchart.
Sabaqtyń tehnologıasy: ınteraktıvtik oqytý, damyta oqytý.

Sabaqtyń qurylymy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi
İİ. Ótken taqyrypty boıynsha oqýshylardyń bilim, bilik daǵdylaryn tekserý, oqý maqsatyn qoıý kezeńi.
İİİ. Jańa taqyrypty anyqtaý kezeńi.
IV. Jańa sabaq: 1. Sózdik jumysy.
2. Mátinmen jumys.
V. Bekitý kezeńi.
VI. Qorytyndylaý jáne baǵalaý kezeńi.
VII. Úıge tapsyrma.
VIII. Relaksasıa.

İ. Uıymdastyrý kezeńi:
• 1. Tilashar
• 2. Psıhologıalyq ahýal

İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý
5 - sabaq Adamnyń qundylyǵy. Ál - Farabı dostyq týraly. 3 - tapsyrma, 61b.

İİİ. Ótken taqyrypty pysyqtaý
• 1. Qurmalas sóılem degenimiz ne?
• 2. Qurmalas sóılem quramyna qaraı neshe topqa bólinedi?
• 3. Salalas qurmalas sóılem degenimiz ne?
• 4. Salalas qurmalas sóılem maǵynalyq jaǵynan neshe túrge bólinedi?
• 5. Quramyndaǵy sóılemderdiń baılanysý tásilderine baılanysty salalas qurmalas sóılem neshe túrge bólinedi?

İÚ. Jańa sabaq
• Sebep - saldar salalas qurmalas sóılem: Quramyndaǵy jaı sóılemderdegi oı - qımyl bireýinde sebebin, bireýinde saldaryn kórsetedi.
• Sóılemderdiń arasynda keletin shylaýlar: nege deseńiz, sondyqtan, óıtkeni, sol sebepti, sebebi.

İÚ. Jańa sabaq
• 1. Sózdik jumysy 2. Mátinmen jumys 3. Taqtamen jumys
• İÚ. Jańa sabaq.
Mátindi oqyńyz, mazmunyn túsinińiz.
Balaǵa at qoıý
Halyqta balaǵa at qoıýdyń alýan túrli dástúrleri bar. Ata - ana sábıge at qoımas buryn kóp oılanyp, san tolǵanady. Munyń syry balaǵa at qoıýdyń asa jaýapty, asa qıyn ekenin kórsetedi. Árıne, ata - ana balam jaman bolsyn demeıdi. Onyń bolashaǵynan úmit kútedi. Halqynyń aıaýly azamaty bolsa eken dep tileıdi. Sondyqtan da at qoıýda jas jubaılar, kóbinese kópti kórgen jáne syı - qurmetke bólengen qart kisilerge aldymen jol bergen. Bul – jas jubaılardyń úlkennen qoryqqandyǵy emes, qaıta ony syılaǵandyǵy, qurmet kórsetkendigi.
At qoıýǵa ata - ananyń dostary, joldastary, aǵaıyn - týystar, jekjat - tary qatystyrylady

İÚ. Sózdik jumysy:
At, esim – ımá
Dástúr – tradısıa
Alýan túrli – raznoobraznye
San tolǵanady – mnogo razdýmyvaıýt
Aıaýly azamat – znatnyı chelovek
Kóbinese – vo mnogom
Kópti kórgen – mnogo ývıdevshıı
Syı - qurmetke bólengen – pochetnye, ývajaemye

Tómendegi sózder men sóz tirkesterin paıdalanyp, eki pýnktten bir sebep - saldar salalas qurmalas sóılem qurańdar.
• 1. Dástúri bar, alýan túrli, balaǵa, at qoıýdyń, halyqta.
• 2. Tolǵanady, oılanyp, san, kóp, buryn, at, qoımas, sábıge.
• 3. Tileıdi, azamaty, aıaýly, halqynyń, bolsa eken, dep, ata - ana, sábıdi.
• 4. Qatystyrylady, balaǵa at qoıýǵa, dostary, ata - ananyń, joldastary, jekjattary, aǵaıyn - týystary.

Ú. Bekitý kezeńi. Mátindi tyńdańyz jáne tómendegi suraqtarǵa jaýap berińiz.
Qazaqtyń salt - dástúrleri
Qazaq halqynyń salt - dástúr, ádet - ǵurpy – qoǵamnyń rýhanı, mádenı jáne adamgershilik álemindegi qymbat qazyna. Onda halyqtyń ómir tájirıbesi, izdenisi, tanymy, tarıhy jınaqtalǵan. Qazaqta: shildehana, qyrqynan shyǵarý, besik jyry, tusaý kesý, súndet toı, quda túsý, qyz aıttyrý, úki taǵý, uryn kelý, quda tartar, betashar, neke qıý, bata berý, ámeńgerlik, t. b. salt - dástúrler bar. Sondaı - aq, ulttyq taǵam, ulttyq oıyn, ulttyq kıim, mýzykalyq aspaptarynyń da ózindik ereksheligi, tarıhy bar.

Suraqtarǵa jaýap berińiz:
• 1. Mátin ne týraly?
2. Salt - dástúr degen ne?
3. Qandaı salt - dástúr bilesiń?
Ózińdi tekser Leksıkalyq - gramatıkalyq test.
1. Qazaqtyń salt - dástúrin bildiretin sózder toby:
a) zat, at, sóz
á) aına, taraq, qaıshy
b) ata, áje, ápke
v) shildehana, tusaýkeser, tilashar
g) áńgime, ertegi, óreń.

2. Ádeptilik, ar - uıat - adamdyqtyń belgisi aýdarmasy qalaı?
a) obmanyvat – zlo, bıt obmanýtym glýpo
á) ý kogo mnogo drýzeı, togo ne vozmet nı odın vrag
b) vejlıvost chest sovestznak chelovechnostı

3. Sebep - saldar jalǵaýlyqty tabyńyz:
a) bolmasa
á) úshin
b) sondyqtan
v) birde

4. Qurmalas sóılem neshe sóılemnen turady?
a) bir sóılemnen
á) eki nemese odan da kóp sóılemnen
b) eki sóılemnen
v) birneshe sóılemnen

5. Mynaý qandaı salalas qurmalas sóılem? Án bastaldy, biraq dombyra sazy basylǵan joq.
a) talǵaýly salalas qurmalas sóılem
á) iliktes salalas qurmalas sóılem
b) kezektes salalas quramalas sóılem
v) qarsylyqty salalas qurmalas sóılem

6. Úılený toıy, besikke salý, shildehana
a) maqaldar
á) dástúrler
b) óleńder
v) naqyl sózder

7. «Besikke salý» degen ne?
a) ulttyq oıyn
á) salt - dástúr
b) turaqty tirkes
v) maqaldar

8. Sóılemniń túrin anyqtańdar.
Qazaq otbasynda qyzdyń orny úlken, óıtkeni qyzdy erekshe qurmetteıdi.
a) kezektes salalas qurmalas
á) yńǵaılas salalas qurmalas
b) sebep - saldar salalas qurmalas

9. Sebep - saldar salalas qurmalas sóılemniń jalǵaýlyqtaryn tabyńdar:
a) birese, keıde, birde
á) ne, nemese, ıa, álde, birde
b) biraq alaıda, degenmen
v) sondyqtan, sebebi, óıtkeni, nege deseń

10. Mynaý qaı salalas qurmalas sóılemniń shylaýlary?
Óıtkeni, sondyqtan, sol sebepti, nege deseń.
a) qarsylyqty salalas qurmalas sóılem
á) iliktes salalas qurmalas sóılem
b) sebep - saldar salalas qurmalas sóılem
v) yńǵaılas salalas qurmalas sóılem

Jaýaby:
• 1. V 2. B 3. B 4. E 5. V 6. Á 7. Á 8. B 9. V 10. B
• “5” – 9 - 10 b. “4” – 8 - 7 b. “3” – 6 - 4 b. “2” – 3 - 1 b.
• Taqtada kórsetilgen “Qazaq halqynyń salt - dástúrleri” sýretterin muqıat qarańyz.
• Tapsyrma: Sýrette berilgen qazaq halqynyń salt - dástúrleriniń attaryn dápterlerińizge jazyńyz, bir salt - dástúr týraly málimet berińiz.
Sózderdi sáıkestir:
• Salt - dástúr ---------tradısıa, obychaı
poısk --------------------İzdenis
Tájirıbe ---------------opyt, praktıka
• Tanym ----------------poznanıe
Aıaýly azamat ---------gýmannost
Ómir --------------------jızn

Úİİ. Úıge tapsyrma:
• 1. Qazaq halqynyń salt - dástúrleri týraly jarnama jazý
• 2.”Shildehana” toıy boıynsha bir sahnalyq kórinistiń senarıin jazý
Úİİİ. Relaksasıa:
• 1. Madaqtaý
• 2. Yntalandyrý
• 3. Jyly lebiz

Baqyt, eńbek, bereke,
Yrys kúnin tileımin