InfoHub Logo

Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy bilim berýdi damytýdyń 2011 - 2020 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamasynyń talaptaryna saı alǵashqy áskerı daıyndyqty uıymdastyrýdaǵy jańa kózqaras

Qazaqstan Respýblıkasynyń Bilim berýdi damytýdyń 2011 - 2020 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamasyna sáıkes atqarylatyn
Tárbıe jumysy jáne jastar saıasaty
Maqsaty:
Jastardyń boıynda belsendi azamattyq ustanymdy, áleýmettik jaýapkershilikti, otansúıgishtik sezimdi, joǵary adamgershilik jáne kóshbasshylyq qasıetterdi qalyptastyrý.
Mindeti:
Jastardy otansúıgishtikke tárbıeleý jáne olardyń azamattyq belsendiligin, áleýmettik jaýapkershiligin jáne áleýetin ashý tetikterin qalyptastyrý jónindegi sharalar keshenin iske asyrý.
Jastar saıasatyn iske asyrý qazaqstandyq patrıotızmdi, rýhanı - adamgershilik mádenıetti tárbıeleý, ulttyq sáıkestikti qalyptastyrý negizinde júzege asyrylady.;
respýblıkalyq deńgeıde memlekettik áleýmettik tapsyrysty iske asyrý sheńberinde erikti, áskerı - patrıottyq uıymdardyń, áskerı - sporttyq, áskerı - izdeýshi jáne sporttyq - tehnıkalyq klýbtardyń jelisi 20 dan 30 - ǵa deıin kóbeıedi;
bilim berý uıymdarynda sport seksıalarynyń jelisi damytylady;
qazaqstandyq patrıotızmdi qalyptastyrý maqsatynda turaqty negizde memlekettik rámizderdi tanytý, tarıh, salt - dástúr jáne ana tilin bilý jóninde is - sharalar jalǵastyrylatyn bolady;
túrli jobalardy iske asyrý arqyly jastar arasynda qaıyrymdylyq mádenıetin qalyptastyrý jóninde maqsatty sharalar qabyldanatyn bolady jáne
jastardyń jalpy sanynan 55 %- y jastar saıasaty men
patrıottyq tárbıe salasyndaǵy is - sharalardy iske
asyrýǵa belsendi túrde qatysatyn bolady dep ashyp aıtylǵan. Sondyqtan atalǵan baǵdarlama talaptaryna saı mekteptegi alǵashqy áskerı daıyndyq pánin oqytýda da jańasha kózqaras qalyptasýy kerek. Qazaq halqynyń tárbıe júıesinde jas urpaqty, qoǵam múshelerin Otanǵa, halqyna, elge, jerge degen súıispenshilikke tárbıelep, muny olardyń boıyna sińirip, qalyptastyrý jetekshi oryn alady. Óıtkeni Otan, halyq, el, jer degen uǵym óte aýqymdy. Buǵan shyn máninde adamnyń búkil bolmysynyń qatysy bar. Óziniń búkil halyq bolyp, memleket bolyp qurylý tarıhynda talaı tar jol, taıǵaq keshýlerdi, basynan keshirip únemi shapqynshylardyń shabýylyna tótep berýmen ómirin ótkizgen halqymyz eldi, jerdi qorǵaýdyń qadirin erte túsinip, balasyn ana sútimen birge Otanyn súıýge jáne qorǵaýǵa tárbıelegen. Bolashaq el sarbazdaryn jastaıynan jaýyngerlikke baýlý, olardyń boıyna otanshyldyq erlik rýhty qalyptastyrý qazaqstandyqtardyń ortaq paryzy, tikeleı mindeti bolyp tabylady. Ata - babalarymyzdyń ǵasyrlar boıy jınaqtaǵan salt dástúrinen nár alǵan qazaq eliniń myńdaǵan ul - qyzdary ekinshi dúnıe júzilik soǵystyń qandy maıdandarynda da qaharmandyq talaı qaıtalanbas úlgisin kórsetti.
Ulan - baıtaq dalasyn «naızanyń ushymen, bilektiń kúshimen» qorǵaǵan ata - babalarymyz san ǵasyr boıy qanattyǵa qaqtyrmaı, tumsyqtyǵa shoqyttyrmaı aman saqtap keldi. Quryp ketý qaýipi tónip turǵan kezde bir jaǵadan bas, bir jeńnen qol shyǵaryp jaýǵa qarsy turý naǵyz otansúıgishtik qasıet bolyp tabylady.
Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti «Qazaqstannyń bolashaǵy – qoǵamnyń ıdeıalyq birliginde» atty eńbeginde «Bizdiń taǵy bir asa mańyzdy ıdeologıalyq mindetimiz – Qazaqstandyq otansúıgishtikke tárbıeleý, árbir azamattyń ózin - ózi aıqyn bıleýin qalyptastyrý» - dep jazdy. Kópultty Qazaqstan halqy úshin otansúıgishtik sezimniń rýhanı saladaǵy tatý - tátti tirlik, azamattyq kelisimge ǵana emes, memlekettiń materıaldyq negizin nyǵaıtýǵa da tikeleı yqpaly bar. Otansúıgishtik rýh - qazaq eliniń álemdik órkenıetti elder kóshine qosylyp dúnıejúzilik qaýymdastyqtan laıyqty oryn alýyna múmkindik beretin birden - bir kúsh. Bastapqy áskerı daıyndyq pánin oqý barysynda oqýshylar azamattardyń Qazaqstan Respýblıkasyn qorǵaý jónindegi Konstıtýsıalyq quqyqtaryn uǵynýǵa, QR Qarýly Kúshteriniń sıpaty men maqsatyn, áskerı is pen azamattyq qorǵanystyń negizderin anyqtap túsinýge tıis, Qazaqstan Respýblıkasynyń Qarýly Kúshterindegi merzimdi áskerı qyzmetti ótkerýdiń jaǵdaılaryna qysqa merzimde beıimdelip, ózderine senip tapsyrylǵan qarý - jaraq pen jaýyngerlik tehnıkany meńgerý úshin jas sarbazdy daıyndaý kóleminde qajetti bilim, praktıkalyq mashyqtanýshylyq, minez - qulyq ornyqtylyǵyn qalyptastyrýy tıis.
Búgingi tańda qoǵam men memlekettiń bilim berý júıesiniń aldyna qoıyp otyrǵan mindetteriniń biri - jetkinshekterdi Qazaqstandyq eljandylyq pen Qazaqstanda turatyn halyqtardyń ultaralyq yntymaqtastyǵy rýhynda tárbıeleý bolyp tabylady. Bul máseleniń kókeıkestiligi qazirgi álemdi jahandandyrý jaǵdaıynda burynǵysynan da artyp otyr.
Jastardyń adamzattyq, patrıottyq qasıetterin qalyptastyrý problemasyna Qazaqstan Úkimeti qujattarynda jáne Elbasy Joldaýlarynda asa úlken mán berilgen. Elbasy óziniń joldaýlarynyń birinde «Óz tarıhymyz ben erekshe. jaǵdaılarymyz negizinde durys joldy tańdap alý múmkindigimiz de bar» (1997) dese ekinshisinde «biz birlese otyryp, erikti ult jasaqtaý jolynda, alǵa jyljýymyzǵa «qajetti berik negiz qaladyq» (2005) - dep ózimizdiń tarıhymyzdy, dinimizdi, ulttyq qasıetterimizdi aldyńǵy qatarǵa qoıylǵan.
Prezıdenttiń patrıottyq sezimge toly osy oı - pikiri Qazaqstan Respýblıkasynyń «Bilim týraly zańynda» eń mańyzdy mindetter retinde óz Otany Qazaqstandy súıýge, azamattyq pen patrıotızmge tárbıeleý, memleket rámizderi men halyqtarynyń salt - dástúrlerin qurmetteý» ata zań men qoǵamǵa qaıshy keletin kórinisterge tózbeý, álemdik jáne Otandyq jetistikterin ıgerý, Qazaqstanda turatyn basqa da halyqtardyń ádet - ǵuryp, salt - dástúrlerin, tarıhyn jete bilý dep kórsetken.
Demek, salt - dástúrlerdiń, sonyń ishinde halyq pedagogıkasynda kórinis alǵan patrıottyq sana - sezimniń qalyptasýyna tikeleı yqpal etetin ozyq dástúrlerdiń taǵylymdyq múmkindikterin paıdalaný qajettiligine asa mán beredi.
Jetkinshekterdiń adamzattyq, patrıottyq qasıetterin qalyptastyrý problemasyna Qazaqstan Úkimeti qujattarynda jáne Elbasy Joldaýlarynda asa úlken mán berilgen. «Jastarǵa aıtatynym: baqytty ómirdi basqa jaqtan izdemeńder. Ata babalarymyzdyń aıtyp ketken asyl sózderi este bolýy kerek». «Ózge elde sultan bolǵansha, óz elińde ultan bol» degen ósıet qaldyrǵan. Óz Otanynyń bul dúnıedegi jánnátiń men shýaǵyń. Sondyqtan da bilimderiń men qaırat - jigerlerińdi óz elderińniń múddesine jumsańdar. Týǵan eliń dáýletti, týǵan jeriń sáýletti bolsa, sender de áýletti de dáýletti bolasyńdar... Elińdi súıe bilseń, jan aıamaı qyzmet ete bilseń, eliń de seni alaqanǵa salyp aıalaı alady. Osyny umytpańdar!. Munyń ózi Elbasynyń keleshek urpaqtyń boıyna otansúıgishtik qasıetti sińdirip, osynaý baǵa jetpes qundylyqqa baýlýǵa jiti kóńil qoıatyndyǵyn taǵy da dáıektedi. Shyn máninde otansúıgishtik, eljandylyq qasıetter adamı qasıetterdiń eń bıigi, eń asyly ekendigi daý týdyrmasa kerek.
«Adamǵa eń birinshi bilim emes, tárbıe kerek, tárbıesiz berilgen bilim - adamzattyń qas jaýy, ol keleshekte onyń ómirine qaýyp ákeledi», - dep uly ǵalym, fılosof Ábý Nasyr ál - Farabı aıtqandaı, óskeleń urpaqqa jan - jaqty tárbıe berýdi jetildirip otyrý basty paryzymyz dep esepteımiz.
Jaqsy jigit on besinde baspyn deıdi, jaman jigit otyz besinde jaspyn deıdi, - dep halyq jeke tulǵanyń mádenıettiligi men eljandylyǵynyń jastaıynan - aq belgili bolatyndyǵyn dáleldegen.
«Qazaqstan Respýblıkasynyń qorǵanysy men Qarýly Kúshteri týraly» Zańda Otandy qorǵaý jáne Respýblıka Qarýly Kúshterinde qyzmet etý Qazaqstan Respýblıkasy azamattarynyń halyq pen memleket aldyndaǵy Konstıtýsıalyq mindeti men paryzy bolyp tabylady dep kórsetilgen.
Qazirgi ýaqytta armıa men flottyń jańa qarý men jáne tehnıkamen jaraqtanýyna baılanysty jas jaýyngerlerdi oqytý men tárbıeleý mindeti edáýir kúrdelendi, qysqa merzim ishinde qazirgi qarýdy meńgerý, óziniń táýelsiz demokratıalyq Otanynyń laıyqty qorǵaýshysy bolý - jaýapty is, sondyqtan árbir jasóspirim mektep qabyrǵasynan bastap ózin áskerı qyzmetke daıyndaýǵa, óz Otany – Táýelsiz Qazaqstan halqy aldyńdaǵy azamattyq jaýapkershiligin kámil uǵynýǵa tıis. Orta oqý oryndarynda bastaýysh áskerı daıyndyq kýrsyn meńgerý - jastarǵa QR QK qatarynda qyzmet etýge daıyndalýyna kómektesedi. Onyń baǵdarlamasy shaqyrylǵan jastardy QR QK - de qazirgi zamanǵy qarý men áskerı tehnıkany qysqa merzimde meńgere alýy úshin jas sarbazdy daıyndaý kóleminde áskerı isti oqyp - úırenýin kózdeıdi.
Alǵashqy áskerı daıyndyq jastardy patrıotızm men ınternasıonalızm, demokratıalyq qoǵam jáne oǵan sheksiz berilgendik, Otanǵa jáne Qarýly Kúshterge degen súıispenshilik, áskerı boryshty múltiksiz oryndaýǵa ázirlik rýhynda tárbıeleýge baǵyttalǵan. Otandy qorǵaý árbir azamattyń paryzy. Elimizde Otannyń qorǵaýshysy bolýdy armandaıtyn uldar men qyzdar bilim alýda ekendigin aıta ketý kerek. Olar Qazaqstan tarıhyn tereńdetip oqıdy, alǵashqy áskerı daıyndyq sabaǵyna asa bir yntamen qatysyp, bolashaqta táýelsiz elimizdiń maqtan tutar aıaýly uldary - Baýyrjan Momyshuly, Talǵat Bıgeldınov, Toqtar Áýbákirov syndy halqynyń qurmetti azamaty bolýdy armandaıdy.
Ǵasyrlar boıy halqymyz urpaǵyn izgilikke, óz elin súıýge baýlyp keledi. Bul berik qalyptasqan dástúrdi ulttyq tárbıeniń ózegi, dińgegi dese de bolady. «Atanyń uly bolma, adamnyń uly bol» deı kelip, adamnyń uly bolýy úshin kisige «Nurly aqyl, ystyq qaırat, jyly júrek» kerektigin uly Abaı da jerine jetkize ósıet etip ketti. Bul ósıet, pikirler búgingi mektebimizde jeke tulǵany patrıotızm rýhynda tárbıeleýdiń temirqazyǵy.
Ár dáýirdiń tarıhı kezeńderinde otansúıgishtikke tárbıeleýdiń ózindik múddeleri bolady. Ol eń aldymen «Ultjandylyq», «Otansúıgishtik», «Patrıotızm» uǵymdary sol zamannyń aqıqatynan, nanym - seniminen týyndaıdy. Otanǵa degen súıispenshilik boıyndaǵy kúsh - qýaty men bilimin Otan ıgiligi men múddesine jumsaý, týǵan jerin, ana tilin, eldiń ádet - ǵurpy men salt - dástúrin qurmetteý sıaqty patrıotızm elementteri erte zamannan bastap qalyptasa bastady. «Otan» degen sóz áýelde kóshpeli ómir súrgen ata - babalarymyzdyń ot jaǵyp, tirshilik etken uıasy degen uǵymnan shyqsa kerek.
Óz Otanyn súıetin urpaq tárbıeleý mekteptegi áskerı - patrıottyq jumystyń basty ózegi bolýy kerek. Óıtkeni kez kelgen egemendi memleket sıaqty Qazaqstan óziniń qorǵanys qabiletin saqtaýdy mańyzdy memlekettik mindetterdiń jáne búkil halyqtyń isi dep sanaıdy.
«Bizdiń basty maqsatymyz – Qazaqstannyń egemendigi men terıtorıalyq tutastyǵyn saqtaý» degen Prezıdent óz joldaýynda.
Qarýly Kúshimizdiń aldyńǵy sapynda qazaq jastarynyń turýy, olardyń bir kisideı yntymaqpen toptasýy, Ata zańymyzda kórsetilgen qasıetti boryshyn, perzenttik paryzyn oryndaýy - Otanǵa, Atamekenge degen súıispenshiliktiń, negizgi mazmuny, ımandylyq pen adamgershiliktiń negizgi belgisi men basty ólshemi.
Al, mektepte jastarǵa áskerı patrıottyq tárbıeni jetkizý úshin jáne áskerı qyzmetti túsindirý maqsatynda alǵashqy áskerı daıyndyq oqytýshy - uıymdastyrýshysy taǵaıyndalǵan. Qarýly Kúshterdiń qatarynda áskerı qyzmetshilerdiń quramyn bilimdi jáne sportpen shyńdalǵan, júreginde ot jalyndaǵan azamattarmen toltyrý úshin mektep jastaryna áskerı jetekshiniń áskerı patrıottyq tárbıeni túsindirýiniń (áskerı taqyrypta áńgimeler qozǵaý, áskerı kezdesýler ótkizý jáne t. b.) jáne áskerı patrıottyq tárbıege qatysty is - sharalar uıymdastyrýynyń (áskerı sport jarystary, áskerı oıyndar jáne t. b.) paıdasy kóp.
Egemendi el tiregi - Qarýly Kúshter bolsa, sol Qarýly Kúshterde áskerı qyzmetti atqaratyn - jastar. Al jastardy mektep tabaldyryǵynan bastap jeke kýáligin alǵansha daıarlaıtyn jáne shyńdaıtyn alǵashqy áskerı daıyndyq páni bolyp tabylady. Jastardyń jaqsy azamat bolýyna osy pánniń kóptegen paıdasy bar ekendigin aıta ketý kerek.
Alǵashqy áskerı daıyndyq mektepterde 1996 jyldan bastap QR Úkimetiniń, arnaıy qaýlysymen engizildi. Osy qaýlyǵa sáıkes bastapqy áskerı bilim berý elimizdiń barlyq orta bilim beretin oqý oryndarynda júrgiziledi. Al, Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń 2013 jylǵy 11 aqpandaǵy №118 qaýlysy qabyldanyp, áskerı daıyndyqtyń deńgeıi joǵarylaı tústi. Bastapqy áskerı daıyndyq páni kóptegen pándermen janama baılanysta, al dene tárbıesi sabaǵyna tikeleı baılanysty.
Alǵashqy áskerı daıyndyq - Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattaryn jastaryn, Qazaqstan Respýblıkasynyń Qarýly Kúshterinde, basqa da áskerlerimen áskerı quramalarynda áskerı qyzmet etýge daıarlaý júıesiniń quramdas bóligi, ıeligi men menshik nysandaryna qaramastan jalpy bilim beretin jáne kásiptik - tehnıkalyq mektepterde, arnaýly orta oqý oryndarynda mindetti memlekettik pán bolyp tabylady.
Alǵashqy áskerı daıyndyq pánin oqý barysynda oqýshylar azamattardyń, Qazaqstan Respýblıkasyn qorǵaý jónindegi Konstıtýsıalyq quqyqtaryn uǵynýǵa, QR Qarýly Kúshteriniń sıpaty men maqsatyn, áskerı is pen azamattyq qorǵanystyń negizderin anyqtap túsinýge tıis, Qazaqstan Respýblıkasynyń Qarýly Kúshterindegi merzimdi áskerı qyzmetke shaqyrylǵan kezde merzimdi áskerı qyzmetti ótkerýdiń jaǵdaılaryna qysqa merzimde beıimdelip, ózderine senip tapsyrylǵan qarý - jaraq pen jaýyngerlik tehnıkany meńgerý úshin jas sarbazdy daıyndaý kóleminde qajetti bilim, praktıkalyq mashyqtanýshylyq, minez - qulyq ornyqtylyǵyn qalyptastyrýy tıis.
Áskerı patrıottyq tárbıe - jas órendi Otandy qorǵaýǵa udaıy ázir bolýǵa moraldyq jáne dene bitimi jaǵynan daıarlaý bolyp tabylady. Árbir jasóspirim jasynan «Qazaqstan - meniń Otanym», «Ol men úshin jaýapty bolǵany sıaqty, men de ol úshin jaýaptymyn», - degen qarapaıym oıdy meńgerýi kerek.
Áskerı patrıottyq - tárbıelik is sharalar aldyn ala josparlanýy tıis. Josparda tek qana oqytýshy - uıymdastyrýshynyń oı - pikiri emes, sol oqý mekemesiniń árbir muǵaliminiń oı úlesi bolýy tıisti qandaı da bolmasyn áskerı patrıottyq is sharany ótkizý saltanatynda Memlekettik Týdy alyp kelý jáne alyp ketý. Memlekettik Ánuranmen ashý jáne jabý máselelerin joǵary ustaý kerek. Memlekettik Týdy saltanatty túrde alyp júrý úshin eń jaqsy oqıtyn oqýshylardan taǵaıyndaý kerek.
Jastarǵa áskerı patrıottyq tárbıeni tereńdetý úshin ár aýdandaǵy, ár qaladaǵy áskerı bólimder mekteppen baılanysty úzbeýi kerek. Mektepterde oqýshylardyń áskerı kıim kıýi áskerı patrıottyq tárbıeleýdiń negizgi kilti. Múmkinshilik bolyp jatsa, oqýshylarǵa áskerı kıim tiktirip, ony durys kıýin qadaǵalaý qajet.
Alǵashqy áskerı daıyndyq páni - Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattaryn Qarýly Kúshterde, basqa da ásker jáne áskerı quramalarda qyzmet etýge daıyndaıtyn memlekettik júıeniń negizgi quramy bolyp tabylady. Alǵashqy áskerı daıyndyq pánimen áskerı - patrıottyq tárbıe tyǵyz ushtastyryla otyryp, jastardyń áskerı isti jaqsy meńgerýine, tótenshe jaǵdaılarda qorǵanýdyń tásilderi men quraldaryn durys paıdalana bilýine yqpal etedi.
Alǵashqy áskerı daıyndyq bóliminiń kirispe bóliminen bastap, árbir taqyryptary jastardyń boıynda tereń patrıottyq sezim qalyptastyrady dep aıtsaq bolady. Oqytýshy kirispe sabaqty ótkizýde oqýshylardy áskerı qyzmetke jáne Qazaqstan Respýblıkasyn qorǵaýǵa daıyndaýdyń mańyzyna, alǵashqy áskerı daıyndyq kýrsynyń oqý mindetterin oryndaýǵa baılanysty moraldyq - psıhologıalyq jáne dene kúshti shoǵyrlandyrýdyń qajettiligine erekshe kóńil bóledi. «Qarýly Kúshter Qazaqstan Respýblıkasynyń egemendigi kúzetinde» taraýyndaǵy «Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik nyshandary. Qazaqstan Respýblıkasy Qarýly Kúshteriniń nyshandary jáne áskerı bólimniń jaýyngerlik týy» taqyrybynda memlekettik nyshandardy zerdeleýge erekshe mán beriledi. Respýblıka nyshandarynyń saıası jáne rýhanı mánin paıymdaý arqyly jastardyń azamattyq mindetteri týraly dúnıetanymy keńeıedi jáne tereńdeı túsedi. Nyshandardy oqı otyra jastar el tarıhynyń mańyzyn, elimizdiń bolashaǵy úshin jaýapkershilik sıaqty jalpy adamgershilik normalardy boılarynda qalyptastyrady. Álemde azamattardyń boıynda ulttyq nyshandar: týǵa, eltańbaǵa, ánuranǵa, ulttyq merekelerge patrıottyq sezimdi, olarǵa qurmetpen qaraýdy maqsatty túrde qalyptastyryp otyrǵan elder az emes. Kóptegen elder memlekettik nyshandardy memlekettiń oń beınesin jasaýdyń negizgi, patrıottyq sezim men erik - jigerdi tanytýdyń nysanasy retinde paıdalanady. «Sabaqtan tys áskerı - patrıottyq tárbıe retinde nyshandar» taqyrybynda derekti fılmder, konferensıalar, ashyq sabaqtar ótkizip keńinen nasıhattaýǵa bolady.
Áskerı qyzmetshilerdiń jalpy mindetterin oqytý arqyly jastarǵa Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýsıasyn, zańdaryn qatań saqtaýǵa jáne áskerı jarǵylardyń talaptaryn oryndaý, áskerı antqa adal bolý, óz halqyna janqıarlyqpen qyzmet etý, óz elin qasyq qany qalǵansha qorǵaý, óz Otanynyń patrıoty bolý, adal, tártipti bolý, kásip bilikti udaıy meńgerý, óz joldasyn baǵalaý, kıimdi uqypty kıý degen sekildi kóptegen jaqsy qasıetter túsindirilip, olardy boılarynda qalyptas¬tyrady.
Áskerı qyzmettiń qıyndyqtaryn tabandy ótkerýge alǵashqy áskerı daıyndyq sabaqtarynyń taqyryptarynan basqa áskerı patrıottyq tárbıeniń alar orny erekshe degen bolsaq qatelespegen bolar edim. Áskerı isti jiti meńgerýge daıyn bolý úshin sabaqtan tys Uly Otan jáne Aýǵan soǵysy ardagerlerimen kezdesýler, áskerı - sporttyq oıyndar men estafetalyq jarystar, ásker taqyrybyndaǵy erlik sabaqtar, qalalyq, oblystyq sletterge qatysý, murajaılarǵa, eskertkishterge, máńgilik alaý aleıasyna barý, áskerı ánder saıystaryn ótkizý sekildi is - sharalar óte mańyzdy ról atqarady.
Patrıottyq sezimdi jastarǵa mándi jáne maǵynaly sýsyndatý úshin alǵashqy áskerı daıyndyq páni jetekshisiniń bilim, tájirıbesi mol jáne joǵary bolýy tıis. İzdenis ústindegi áskerı jetekshi qaı kezde de bolsyn jastarǵa úıretýden jalyqpaıdy. Jetkinshek Otan aldyndaǵy boryshyn óteýge barǵanda osy mektep qabyrǵasynda, dálirek aıtsaq alǵashqy áskerı daıyndyq sabaǵynda alǵan teorıa jáne praktıkasy tolyq jáne mándi bolsa áskerı istiń qıyndyǵyna tózýge, tez úırenip ketýge kóp kómegin tıgizedi.
Jastardy áskerı patrıottyqqa tárbıeleý - orta bilim berý oqý oryndarynan, ıaǵnı mektepterden bastalady. Mektep – muǵalimniń basshylyǵymen jas urpaqqa bilim berý, tájirıbe máseleleri júzege asyrylatyn oqý - tárbıe mekemesi, halyq aǵartý júıesiniń negizgi býyny. Mektepterde jastardy jasyna jáne synybyna sáıkes úshke bóledi: bastaýysh synyp oqýshylary, orta synyp oqýshylary jáne joǵarǵy synyp oqýshylary.
Bastaýysh synypta bilim ordasyn endi attaǵan jas oqýshylarǵa alǵashqy ustazdary ózimizdiń egemendi táýelsiz elimiz - Qazaqstan Respýblıkasynyń rámizderi (nyshandaryn) túsindirýden bastaıdy. Osy bastaýysh synypta bizdiń halqymyzdyń ulttyq tili qazaq tili júrgizile bastaıdy. Qazaq ádebıetin oqı otyryp, aǵartýshy aǵalarymyzben tanysady, aqyn - jazýshylarymyzdy bile bastaıdy. Odan ári orta synypta oqýshylar qazaq halqynyń tarıhymen jáne Qazaqstan Respýblıkasynyń geografıasymen, keń baıtaq jerimen jáne Prezıdentimiz belgilegen shekaralarymen tanysady. Bizdiń respýblıka qandaı eldermen shekaralas ekenin biledi. Tarıh páni arqyly jastar eger de jaqsy tyńdap, durys túsine bilse kóptegen maǵlumat alady. Óz tarıhyn, ata - babasyn bilgen azamat qana bolashaq óz eliniń qorǵaýshysy, qazaq dástúrin jalǵastyrýshy jáne osyǵan deıingi qazaqtyń batyr bolǵan azamattarynyń rýhyn joǵary alyp júredi.
Armıa jasóspirimderdiń azamattyq qalyptasýyn aıaqtaıdy dese de bolady, jas, ári ornyqpaǵan minezin shyńdaıdy, uıymshyldyqqa, tártipke úıretedi.
Áskerı patrıottyq tárbıe - jas órendi Otandy qorǵaýǵa udaıy ázir bolýǵa moraldyq jáne dene bitimi jaǵynan daıarlaý bolyp tabylady.
Jastardyń áskerı - patrıottyq tárbıe teorıasyn jáne praktıkasyn meńgerýleri, Otandy qorǵaý jáne Respýblıka Qarýly kúshterinde adal boryshtaryn óteý, onyń halqy aldyndaǵy azamattyq jaýapkershiligin kámil uǵynýlary - oqý oryndarynyń pedagogıkalyq ujymynyń asa mańyzdy bir mindeti bolyp tabylady.
Keńester Odaǵy taraǵan soń, orta oqý oryndarynan alǵashqy áskerı daıyndyq pánin alyp tastaý - jastarǵa áskerı patrıottyq tárbıe berý, olardy armıa qatarynda qyzmet etýge daıyndaý isine edáýir zıanyn tıgizdi, onyń áseri jalpy bilim berý deńgeıinde de, Qarýly kúshteriniń jeke quramynyń moraldyq adamgershilik sıpatynda da kórinis tapty.
Qazaqstan Respýblıkasy Úkimeti jasóspirimderdiń otansúıgishtik, eliniń patrıoty men azamaty bolyp qalyptasýyna kóńil bólip otyr. Patrıottyq tárbıe berý - oqýshynyń sanaly kózqarasyn qalyptastyrý. Alǵashqy áskerı daıyndyq engizilýi, oǵan baılanysty áskerı patrıottyq tárbıeniń tereńdeýi, Otanymyzdyń sanaly jáne belsendi kúreskerlerin tárbıeleýge, olardy elimizdiń ıgiligine janqıarlyqpen eńbek etýge, respýblıkamyzdyń múddesin qorǵaýǵa, talantty áskerı kadrlar daıarlaýǵa jańa múmkindikter týǵyzady. Jastardy Otandy qorǵaýǵa daıarlaý, jas azamattardyń patrıottyq tárbıesine tanymdarymen minezderin qalyptastyrý aýyr jáne san qyrly úrdis. «Otandy súıý otbasynan bastalady», otansúıgishtik qasıetti qalyptastyrýda otbasy tárbıesiniń mańyzy zor. Patrıot, erjúrek adamdy, tabandy kúreskerlerdi tárbıeleýdiń negizi oqý oryndarynda qalanady.
Áskerı - patrıottyq tárbıe jasóspirimderdi eline degen súıispenshilikke, ulttyq armıa sapynda adal qyzmet atqarýǵa, azamattyq, adamgershilik qasıetterdi boıyna sińirýge baýlıdy. Bala árdaıym ómirge qyzyǵa qaraıdy, bárin úırengisi keledi, eline kerekti azamat bolyp óskisi keledi.
Pánniń mindeti keleshekte Otanyn, jerin, elin qorǵaı alatyn, ulttyq namysy mol, jigerli ul - qyz tárbıeleý, ásker qataryna saýatty, moraldyq jaǵynan daıyn azamat daıarlaý. Sabaq barysynda ujymdyq qorǵanys jumystaryna, sabaqtan tys ýaqytta jattyǵý jumystaryn ótkizýge asa kóńil bólinedi. Ujymdyq qorǵanys jumystary alǵashqy áskerı daıyndyqty oqytýdyń negizgi bir bólimi. Oqýshylar teorıalyq sabaqta alǵan bilimderin ujymdyq qorǵanys jumystary kezinde iske asyryp, ózderiniń bilimderin, biliktilik daǵdylaryn arttyrady.
Patrıottar daıarlaýdaǵy jaýapkershilikti neǵurlym tereń sezinip, bar múmkindikti paıdalanyp, shynyqqan da, shymyr otansúıgish azamattar daıarlaý isinde alǵashqy áskerı daıyndyq páni muǵalimderine úlken talap qoıylady, sondyqtan olarǵa óz isiniń jetik mamany bolý jetkilisiz, sonymen qatar bilimdi, tyń aqparattardan habary mol bolýy shart.
Qazaq halqynyń tárbıe júıesinde jas urpaqty, qoǵam músheleriniń Otanǵa, halqyna, elge, jerge degen súıispenshilikke tárbıelep, muny olardyń boıyna sińirip qalyptastyrý jetekshi oryn alady. Óıtkeni Otan, halyq, el, jer degen uǵym óte aýqymdy.
Sonyń bir mańyzdysy, tarıhı turǵyda qalyptasqan jáne urpaqtan - urpaqqa berilip otyratyn belgili bir qoǵamdyq, qurylystan týyndaǵan «Jaýyngerlik dástúrler» bolyp tabylady.
Ásirese, bul dástúrler jastardy patrıottyq rýhta tárbıeleýge baǵyttalǵan XV ǵasyrdyń ortasynan bastap qazaqtyń ulttyq memleketin qurý kezeńi, onda qazaq memleketiniń táýelsizdigin qorǵaýda esimi asa qurmetpen aıtylatyn: Qasym han, Haqnazar han, Táýke han, Ábilqaıyr han, Táýekel han, Esim han, Abylaı handar erlikteri bolsa, Otan qorǵaýda ózderiniń qabilettiligimen, jeke basynyń erligimen halyq jadynda umytylmas tulǵa bolyp qalǵan: Qabanbaı, Qarasaı, Bógenbaı, Jánibek, Naýryzbaı, t. b. batyrlar baǵa jetpes áskerı dara basshylyq tájirıbesin jáne qazaq áskerı óneriniń damýyna asa zor úles qosqandyǵy.
Áskerı - patrıottyq tárbıeniń ereksheligi bolyp onyń sheshimin tabýǵa arnaıy daıarlanǵan adamdardyń pedagogtardyń ǵana emes, qoǵamnyń tolyq qamtylýy sanalady. Osyǵan oraı áskerı - patrıottyq tárbıe boıynsha jumystardy mindetti bilim mekemeleri qyzmetkerlerinen basqa, otbasy, memlekettik jáne qoǵamdyq organdar men uıymdar, buqaralyq aqparat quraldary, telearnalar, radıo men baspasózder úlken rólge ıe bolady. Al bul jastardy oqýdan tys ýaqytta yqpal etetin otbasynyń, ár túrli mekemeler men uıymdardyń, telearnalar, radıo men baspasózderdiń tárbıelik múmkindikterin oqytýshynyń paıdalanylýy tıis degendi bildiredi.
Qazirgi egemendik jaǵdaıynda memleketimizde erkin saıası júıeni damytý, elimiz ómiriniń barlyq salasyn demokratıalandyrý, memleket pen qoǵam arasyndaǵy senimdilik sharalary men ózara dıalogty nyǵaıtý, bizdiń ortaq úıimizde beıbitshilik pen yntymaqtastyqty ornatý árbir qazaq azamatynan ulttyq patrıottyq sezimin damytýdy talap etedi. Saıası - áleýmettik ómirdegi kóńilge qonbaıtyn jaǵymsyz jaǵdaılardyń ózi de jastardy adamgershilikke, joǵary ıdeıalyq senimge, ekstremızmge qarsy kúresýge, qoǵamnyń rýhanı jáne adamı kundylyqtaryn baǵdarlaı bilý iskerligin qalyptastyrýǵa shaqyrady.
Patrıottyq tárbıe tárbıeniń barlyq baǵyttarymen birge júzege asyrylady. Patrıottyq tárbıeniń sońǵy nátıjesi retinde patrıottyq sana óz Otanyn órkendetý jolyndaǵy kúreste, ony nyǵaıtý men qorǵaý jolyndaǵy is - árekette kórinip, baǵalanady, sóıtip sol arqyly tıisti erlik jaýyngerlik jáne ulttyq dástúrlerdi túze otyryp, keıinnen tárbıeleýshi faktorǵa aınalady.
Sóz sońynda, Elimizde óskeleń urpaqtardyń Otanǵa degen patrıottyq sezimderin oıatý jáne odan ári arttyrý maqsatynda mynandaı usynystar aıta ketý abzal
Sonymen qatar, qaıtadan elimizdegi áskerı - patrıottyq baǵyttaǵy klýbtardyń jumystaryn jańǵyrtý. Iaǵnı, qandaı da áskerı sala bolmasyn Qurlyq áskeri, Áýe qorǵanysy, İshki áskeri, Shekara qyzmeti taǵy da basqa áskerı uıymdarmen óz kóleminde tyǵyz birlese árekettesý máselesin alǵa qoıý.
Áskerı daıyndyqty odan ári damytyp, qoldaý kórsetip, jastardyń elimizdiń laıyqty azamaty bolyp ósýine at salysýymyz kerek.