Qazaqstannyń ishki sýlary. Ózenderi
Maqsaty: Qazaqstannyń ishki sýlary týraly bilimderin damytý. Ózen júıeleri jáne ózen alaptary, ózen júıesiniń ereksheligi, sý shyǵyny men jyldyq aǵyn, qorektenýi týraly túsinik qalyptastyrý. Sýdy qorǵaýǵa tárbıeleý.
Sabaqty ótkizý ádisi: Activ Inspire baǵdarlamasy boıynsha
Sabaqtyń túri: Ótken materıaldy bekitý, jańa sabaqty ıgerý
Sabaqtyń kórnekiligi: Internet resýrstaryn paıdalaný: Qazaqstannyń fızıkalyq kartasy, sabaq taqyrybyna baılanysty sýretter men vıdeokórsetilimder.
Dıdaktıkalyq jáne shyǵarmashylyq tapsyrmalar: Activ Inspire baǵdarlamasynyń múmkindikterin paıdalaný
İ. Uıymdastyrý bólimi
Oqýshylarmen amandasyp, sabaqqa qatystaryn tekserip, zeıinderin jańa sabaqqa aýdarý.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý «Tez jaýap»
1. QR jer kólemi
2. Shekara uzyndyǵy
3. Shyǵysyndaǵy memleket
4. Batystaǵy oıpat
5. Eń bıik shyń
6. Aýa massalaryn ata
7. Kún radıasıasynyń túrleri
8. Qandaı aýa massalary áser etedi?
9. Eń jaýyn - shashyn mol túsetin jer
10. Ýrannyń qory jóninen neshinshi orynda?
11. Klımat qalyptastyrýshy faktorlardy ata
Qyzyǵýshylyqty oıatý. Jumbaq sheshý
A) Jylt - jylt etedi, jylǵadan ótedi.
Á) Qylyshpen shaýyp, týraı almadym.
Bir shaıqap qalyp, jınaı almadym.
B) Dámi de, ıisi de joq,
Paıdalanbas kisi joq
Sý týraly qyzyqty málimetter:
1. Jerdegi eń jyly teńiz – Qyzyl teńiz.
2. Chılıdegi Kalama qalashyǵynda múlde jańbyr jaýmaıdy
3. Jerdiń 70 paıyzy sý, onyń tek 2 paıyzy ishýge jaramdy.
4. Jerdiń 10 paıyzyn muz jaýyp jatyr.
5. Muzdyń tyǵyzdyǵy men betonnyń tyǵyzdyǵy teń.
6. Ystyq sý sýyq sýǵa qaraǵanda aýyrlaý.
7. Saýd Arabıasynda bir be bir ózen joq.
8. Ońtústik Amerıkanyń tek eki memleketi ǵana muhıtpen shektespeıdi.
9. Barlyq muhıttan qashyq jatqan núkte Qytaıda.
10. Syrtqy málimetke baılanysty sý quramy ózgeredi.
11. Amazonkanyń 500den astam salasy bar.
12. Qazaq yrymynda túnde sý alýǵa tıym salynǵan. Qajet jaǵdaıda sý atasy Súleımennen ruqsat suraǵan:
Sý atasy - Súleımen
Aıdynyńa tas attym.
Ruqsat et balańa
Sý alýǵa bola ma?
Tún uıqyńnan oıattym.
Ótkendi eske túsirý
Jerdiń sý qabyǵy Gıdrosferany quraıtyn bólikterdi ataıyq:
Muhıttar, ózender, kólder, teńizder, jer asty sýlary bógender, kanaldar, batpaqtar.
Sý – qurlyqtaǵy suıyq, qatty, gaz kúıinde bolatyn jáne bir kúıden ekinshi kúıge jeńil óte alatyn birden – bir mıneral. Qazaqstannyń jer bederiniń alýan túrli bolýyna baılanysty ishki sýlary da ártúrli. Olar birneshe túrge bólenedi: ózender, kólder, jer asty sýlary, muzdyqtar, bógender, kanaldar.
Jańa taqyryp: Qazaqstannyń ishki sýlary. Ózenderi
Qazaqstannyń 7 iri ózenderiniń kartasy men sýretterin, vıdeorolıkterin kórsetý.
Qazaqstan aýmaǵynda 85022 ózen bar. Onyń 84694 - shaǵyn(100km), 305 - i ortasha(500km) 23 - i iri (500 - 1000km). 1000 km den asatyn 7 ózen bar.
Olar Ertis, Tobyl, Esil, Jaıyq, Syrdarıa, İle, Shý)
Respýblıkanyń barlyq ózenderi Soltústik muzdy muhıt jáne ishki tuıyq kólder alabyna quıady. Soltústik muzdy muhıt alabyna Ertis(Esil, Tobyl salalarymen) İshki tuıyq alap;
Kaspıı teńizi alaby: Jaıyq. Jem, Saǵyz, Oıyl, Sary ózen, Qara ózen
Aral teńizi alaby: Syrdarıa, Arys, Shý,, Sarysý, Torǵaı, Yrǵyz, Talas
Balqash - Qaratal, Lepsi, Aqsý, İle, Tentek, Sarqan, Basqan.
Qazaqstan ózenderiniń birinshi ereksheligi: Jasy ártúrli. Jazyq bólikteriniń ózen júıeleri eski, damý satysynyń sońǵy kezeńinen ótýde. Búıirlik shaıý kúshti, tereńdik shaıý baıaý. Taý ózenderi kerisinshe
Ózenniń sý shyǵyny - ózenniń sý qımasy arqyly 1 jyl ishinde aǵyp shyǵatyn sý.
Jyldyq aǵyn - Jyl boıy aǵyp shyǵatyn sý shyǵyny.
Ózenderdiń qorektenýi men rejımi: Jazyq ózenderi: qar jáne qar - jańbyr sýymen qorektenedi. Qar jańbyr: Esil, Tobyl; Qar - Nura, Jaıyq, Saǵyz, Jem, Torǵaı, Yrǵyz.
Taý ózenderi Qar sýymen jáne muzdyqtarmen qorektenedi: Syrdarıa, İle, Qaratal, Ertis.
Jańa sabaqty bekitý tapsyrmalary:
Geografıalyq nomenklatýra boıynsha bilim bekitý.
1. Suraý belgisimen belgilengen nysandardy anyqtaý.
2. Olardyń ataýyn jazý
«Óz ornyn tap»
Ózenderdi óz alaptaryna ornalastyrý
Oıyl, Talas, Torǵaı, Syrdarıa, Saǵyz, Jem, Jaıyq, Qaratal, Lepsi
«Sandar sóıleıdi»
1698 km - Ertis
1084 - Jaıyq
1400 - Esil
800 - Tobyl
815 - İle
1186 - Shý
Sergitý sáti.
1 topqa sý týraly maqal - mátel, 2 topqa sý týraly tıym sózder, 3 topqa - sý týraly óleńder aıtý.
Activ ote testileý qurylǵysyn paıdalaný.
1. QR Qansha ózen bar?
A) 85 myń
B) 80myń
V) 50myń
G) 40 myń
2. 1000 km - den asatyn ózen sany
A) 5
B) 7
V) 9
G) 10
3. QR ózenderi neshe alapqa jatady?
A) 5
B) 4
V) 3
G) 2
4. Kaspıı teńizi alabyna jatatyn ózender:
A) Jaıyq, Jem, Saǵyz
Á) Qaratal, Lepsi, Aqsý
B) Shý, Sarysý, Torǵaı
G) Jaıyq, Shý, Lepsi
5. Jazyqtardaǵy ózender soltústikten ońtústikke qaraı.......
A) artady
Á) Kemıdi
B) Ózgermeıdi
G) Ózgeredi
6. Ózenniń sý qımasy arqyly 1 sek ishinde aǵyp ótetin sý mólsheri:
A) Jyldyq aǵyn
Á) Kóp jyldyq aǵyn
B) Sý shyǵyny
G) kóp jyldyq shyǵyn
7. Qar jáne muzdyqtarmen qorektenetin ózender
A) İle, Qaratal, Ertis
Á) Jem, Torǵaı, Sarysý
B) Ertis, Torǵaı, Sarysý
V) Jaıyq, Saǵyz, Qaratal
8. QR ishki sýlaryna jatady
A) Ózen, kól, jer asty sýy, bógen, kanal, muzdyq
B) teńiz, ózen. kól, muhıt
V) Teńiz, ózen, kól, jer asty sýy
G) Muhıt, kól, ózen
9. QR eń uzyn ózen:
A) Esil
B) Jaıyq
V) Jem
G) Syrdarıa
10. Jergilikti jerdegi iri ózen:
A) Esil
B) Jaıyq
V) Jem
G) Syrdarıa
Qorytyndylaý
Oqýshylardy baǵalaý
Úıge tapsyrma: Qosymsha aqparat quraldarynan ózender týraly derekterdi qarap kelý
Sabaqty ótkizý ádisi: Activ Inspire baǵdarlamasy boıynsha
Sabaqtyń túri: Ótken materıaldy bekitý, jańa sabaqty ıgerý
Sabaqtyń kórnekiligi: Internet resýrstaryn paıdalaný: Qazaqstannyń fızıkalyq kartasy, sabaq taqyrybyna baılanysty sýretter men vıdeokórsetilimder.
Dıdaktıkalyq jáne shyǵarmashylyq tapsyrmalar: Activ Inspire baǵdarlamasynyń múmkindikterin paıdalaný
İ. Uıymdastyrý bólimi
Oqýshylarmen amandasyp, sabaqqa qatystaryn tekserip, zeıinderin jańa sabaqqa aýdarý.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý «Tez jaýap»
1. QR jer kólemi
2. Shekara uzyndyǵy
3. Shyǵysyndaǵy memleket
4. Batystaǵy oıpat
5. Eń bıik shyń
6. Aýa massalaryn ata
7. Kún radıasıasynyń túrleri
8. Qandaı aýa massalary áser etedi?
9. Eń jaýyn - shashyn mol túsetin jer
10. Ýrannyń qory jóninen neshinshi orynda?
11. Klımat qalyptastyrýshy faktorlardy ata
Qyzyǵýshylyqty oıatý. Jumbaq sheshý
A) Jylt - jylt etedi, jylǵadan ótedi.
Á) Qylyshpen shaýyp, týraı almadym.
Bir shaıqap qalyp, jınaı almadym.
B) Dámi de, ıisi de joq,
Paıdalanbas kisi joq
Sý týraly qyzyqty málimetter:
1. Jerdegi eń jyly teńiz – Qyzyl teńiz.
2. Chılıdegi Kalama qalashyǵynda múlde jańbyr jaýmaıdy
3. Jerdiń 70 paıyzy sý, onyń tek 2 paıyzy ishýge jaramdy.
4. Jerdiń 10 paıyzyn muz jaýyp jatyr.
5. Muzdyń tyǵyzdyǵy men betonnyń tyǵyzdyǵy teń.
6. Ystyq sý sýyq sýǵa qaraǵanda aýyrlaý.
7. Saýd Arabıasynda bir be bir ózen joq.
8. Ońtústik Amerıkanyń tek eki memleketi ǵana muhıtpen shektespeıdi.
9. Barlyq muhıttan qashyq jatqan núkte Qytaıda.
10. Syrtqy málimetke baılanysty sý quramy ózgeredi.
11. Amazonkanyń 500den astam salasy bar.
12. Qazaq yrymynda túnde sý alýǵa tıym salynǵan. Qajet jaǵdaıda sý atasy Súleımennen ruqsat suraǵan:
Sý atasy - Súleımen
Aıdynyńa tas attym.
Ruqsat et balańa
Sý alýǵa bola ma?
Tún uıqyńnan oıattym.
Ótkendi eske túsirý
Jerdiń sý qabyǵy Gıdrosferany quraıtyn bólikterdi ataıyq:
Muhıttar, ózender, kólder, teńizder, jer asty sýlary bógender, kanaldar, batpaqtar.
Sý – qurlyqtaǵy suıyq, qatty, gaz kúıinde bolatyn jáne bir kúıden ekinshi kúıge jeńil óte alatyn birden – bir mıneral. Qazaqstannyń jer bederiniń alýan túrli bolýyna baılanysty ishki sýlary da ártúrli. Olar birneshe túrge bólenedi: ózender, kólder, jer asty sýlary, muzdyqtar, bógender, kanaldar.
Jańa taqyryp: Qazaqstannyń ishki sýlary. Ózenderi
Qazaqstannyń 7 iri ózenderiniń kartasy men sýretterin, vıdeorolıkterin kórsetý.
Qazaqstan aýmaǵynda 85022 ózen bar. Onyń 84694 - shaǵyn(100km), 305 - i ortasha(500km) 23 - i iri (500 - 1000km). 1000 km den asatyn 7 ózen bar.
Olar Ertis, Tobyl, Esil, Jaıyq, Syrdarıa, İle, Shý)
Respýblıkanyń barlyq ózenderi Soltústik muzdy muhıt jáne ishki tuıyq kólder alabyna quıady. Soltústik muzdy muhıt alabyna Ertis(Esil, Tobyl salalarymen) İshki tuıyq alap;
Kaspıı teńizi alaby: Jaıyq. Jem, Saǵyz, Oıyl, Sary ózen, Qara ózen
Aral teńizi alaby: Syrdarıa, Arys, Shý,, Sarysý, Torǵaı, Yrǵyz, Talas
Balqash - Qaratal, Lepsi, Aqsý, İle, Tentek, Sarqan, Basqan.
Qazaqstan ózenderiniń birinshi ereksheligi: Jasy ártúrli. Jazyq bólikteriniń ózen júıeleri eski, damý satysynyń sońǵy kezeńinen ótýde. Búıirlik shaıý kúshti, tereńdik shaıý baıaý. Taý ózenderi kerisinshe
Ózenniń sý shyǵyny - ózenniń sý qımasy arqyly 1 jyl ishinde aǵyp shyǵatyn sý.
Jyldyq aǵyn - Jyl boıy aǵyp shyǵatyn sý shyǵyny.
Ózenderdiń qorektenýi men rejımi: Jazyq ózenderi: qar jáne qar - jańbyr sýymen qorektenedi. Qar jańbyr: Esil, Tobyl; Qar - Nura, Jaıyq, Saǵyz, Jem, Torǵaı, Yrǵyz.
Taý ózenderi Qar sýymen jáne muzdyqtarmen qorektenedi: Syrdarıa, İle, Qaratal, Ertis.
Jańa sabaqty bekitý tapsyrmalary:
Geografıalyq nomenklatýra boıynsha bilim bekitý.
1. Suraý belgisimen belgilengen nysandardy anyqtaý.
2. Olardyń ataýyn jazý
«Óz ornyn tap»
Ózenderdi óz alaptaryna ornalastyrý
Oıyl, Talas, Torǵaı, Syrdarıa, Saǵyz, Jem, Jaıyq, Qaratal, Lepsi
«Sandar sóıleıdi»
1698 km - Ertis
1084 - Jaıyq
1400 - Esil
800 - Tobyl
815 - İle
1186 - Shý
Sergitý sáti.
1 topqa sý týraly maqal - mátel, 2 topqa sý týraly tıym sózder, 3 topqa - sý týraly óleńder aıtý.
Activ ote testileý qurylǵysyn paıdalaný.
1. QR Qansha ózen bar?
A) 85 myń
B) 80myń
V) 50myń
G) 40 myń
2. 1000 km - den asatyn ózen sany
A) 5
B) 7
V) 9
G) 10
3. QR ózenderi neshe alapqa jatady?
A) 5
B) 4
V) 3
G) 2
4. Kaspıı teńizi alabyna jatatyn ózender:
A) Jaıyq, Jem, Saǵyz
Á) Qaratal, Lepsi, Aqsý
B) Shý, Sarysý, Torǵaı
G) Jaıyq, Shý, Lepsi
5. Jazyqtardaǵy ózender soltústikten ońtústikke qaraı.......
A) artady
Á) Kemıdi
B) Ózgermeıdi
G) Ózgeredi
6. Ózenniń sý qımasy arqyly 1 sek ishinde aǵyp ótetin sý mólsheri:
A) Jyldyq aǵyn
Á) Kóp jyldyq aǵyn
B) Sý shyǵyny
G) kóp jyldyq shyǵyn
7. Qar jáne muzdyqtarmen qorektenetin ózender
A) İle, Qaratal, Ertis
Á) Jem, Torǵaı, Sarysý
B) Ertis, Torǵaı, Sarysý
V) Jaıyq, Saǵyz, Qaratal
8. QR ishki sýlaryna jatady
A) Ózen, kól, jer asty sýy, bógen, kanal, muzdyq
B) teńiz, ózen. kól, muhıt
V) Teńiz, ózen, kól, jer asty sýy
G) Muhıt, kól, ózen
9. QR eń uzyn ózen:
A) Esil
B) Jaıyq
V) Jem
G) Syrdarıa
10. Jergilikti jerdegi iri ózen:
A) Esil
B) Jaıyq
V) Jem
G) Syrdarıa
Qorytyndylaý
Oqýshylardy baǵalaý
Úıge tapsyrma: Qosymsha aqparat quraldarynan ózender týraly derekterdi qarap kelý
You Might Also Like
