InfoHub Logo

Qyzylorda oblysy, Jańaqorǵan aýdany
Besaryq aýyly, Besaryq balalar óner mektebi
9-synyp oqýshysy: Meıirbek Kórkem Jalǵasbekqyzy
Jeteshisi: Bımýrzaeva Patıma Nurbolatqyzy

 

Qazaq halqynyń  ulttyq mádenıetiniń eń baıyrǵy, asa qundy salasynyń biri – qolóner. Qolóner óresi bıik, órisi keń óner.

Qazaq qolóneri óziniń tól týma bitim qasıetterimen, kórkemdik mán maǵynasymen ótken asyl qazynasy.

Qolóner – halyq qolónerimen, turmysymen birge jetilip, bite qaınasyp kele jatyr. Qazirgi kezde sol ulttyq qolónerdi jas urpaqtyń boıyna darytatyn, úıretetin tehnologıa sabaǵy men qolónerge baılanysty úıirmeler bolyp tabylady. Óıtkeni, ózim qolóner úıirmesine qatysý arqyly kóp nársege kózim jetti. Biz sıaqty óskeleń urpaqtyń oıyn tereńdetýde, shyǵarmashylyq qabiletterin damytýda, eńbekke qyzyǵýshylyqtary men oı-óristerin keńeıtýde sonymen qatar estetıkalyq talǵam deńgeılerin joǵarylatý maqsatynda – qolóner úıirmeleriniń orny erekshe.

Sándik qoldanbaly qolónerdiń qyr-syrymen sýsyndap, halyq sheberliginiń  ǵasyrlar boıy jalǵasyp kele jatqan keremet shyǵarmalarymen tanysa otyryp, sheberlikke, iskerlikke, eńbeksúıgishtikke shyńdalýyna múmkindik beredi.

Ulttyq qolónerdi ıgerý arqyly óz halqynyń tarıhı asa qundylyqtaryn bilip, mádenı mol murasyn qadirlep, salt-dástúrlerdi óz boılaryna saqtap, kásibı isine qajetti estetıkalyq, etnıkalyq, ulttyq qasıetterin qalyptastyrýǵa negizdelgen.

Qazirgi ýaqytta qoǵam únemi damý ústinde. Osy qoǵamda ómir súrip jatqan adamdardyń damý deńgeıi men tynys tirshiligi ár alýan. Búgingi kúnniń ózekti máselesi sanaly da salaýatty urpaq tárbıeleý jáne balalardyń shyǵarmashylyq daryndylyǵyn damytý jáne ony tárbıeleý. Qazaq halqynyń ǵasyrlar boıy ańsaǵan táýelsizdikti nyǵaıtý, elimizge asqaq rýhanıat  pen azamattyqty órkendetý úshin búkil kúsh-jigerin jumyldyrýǵa qajetti qubylystardyń biri – qazaq halqynyń ulttyq dástúrin, mádenıetin, tilin, qolónerin oqytyp úıretý.

Ata-baba murasyn bala boıyna ulttyq óner úlgileri arqyly sińirip, qolmen istep, kózben kórsetip, tájirıbe arqyly oryndap kelemiz. Egemendi el bolǵaly óz mádenıetimizdi, salt-dástúrimizdi, ádet-ǵuryp, turmys-tirshilik bolmysymyzdy qaıta jańǵyrtyp jatyr. Ár ulttyń ózine tán qolóneri bary anyq. Halyq qolóneriniń túp-tamyry – halyqtyń ómir súrý saltymen, sharýashylyq dástúrimen tyǵyz baılanysty. Jalpy ulttyq qolóner babalarymyzdan qalǵan mádenı muramyzdyń eń asyl qundy qazynalarynyń biri. Qolóner – halyq ómirinen, turmysymen bite jetilip, bite qaınasyp kele jatyr. Ár memleket jastardy qoǵamdaǵy jańa ózgerister men óz halqynyń tarıhy, dástúrleri men tirshilik etý, oılaý júıesi týraly rýhanı negizin damyta otyryp, bilim meńgerýge, eńbek etýge úıretýi qajet.

N. Nazarbaev «Qazaqstan áleýmettik jańǵyrtylýy jalpyǵa ortaq eńbek qoǵamyna qaraı 20 qadam» baǵdarlamasy aıasynda jasaǵan tapsyrmalarynda halyqtyń ómirin qolaıly etýine túsinikti qoljetimdi bolýyn basshylyqqa ala otyryp, áleýmettik eńbek qatynastarymen tıimdi modelderin qalyptastyrý kerek delingen.

 Qolónerge beıimdelýde sabaqtarda biz birlesip toptyq jáne jekede jumys jasaımyz. Bul degen biz sıaqty oqýshylardyń eńbekke degen sanaly kózqarasyn ózgertedi.

Qolónerge baýlýda bizderdiń qazaqtyń ulttyq oıý-órnekterdi  oıý, olardy bastyrmalaý, toqyma men keste toqý sıaqty birneshe jumystardy atqaramyz. Ustazymyz árbir jumys barysynda bizdiń boıymyzdan shydamdylyq pen uqyptylyqty, saýsaqtarynyń ıkemdiligi men shapshań bitirýge degen qulshynystar sıaqty áreketterdiń únemi bolýyn eskertip otyrady. Sondyqtan bolar óz isimizge degen súıispenshiligimiz oıanyp, óz isimizge maqtanyshpen qaraımyz. Óz-ózimizge  degen senimdilik paıda bolady.

Osyndaı senimidiliktiń arqasynda qolónerge degen qyzyǵýshylyǵymyzdy arttyryp, halyq ónerin nasıhattap, ony túrli qıalmen jańartyp, qolóner buıymdarynyń sapasyn arttyra berý asa ıgilikti is. Óıtkeni qazaqtyń qolóneri bizdiń mádenıetimizdiń quramdas bóligi. Ony damyta otyryp, árbir adamnyń óziniń qabiletine qaraı qolónerge beıimdeýdiń, iske ıkemdeýdiń mańyzy da zor. Bul degen bizderdiń jańa ómirge beıimdelip, mamandyqty meńgerýdiń alǵy bastamasy bolatyny anyq.

---