Qosh keldiń, Jańa Jylym Qazaǵyma!
Taqyryby: Qosh keldiń, Jańa Jylym Qazaǵyma!
Maqsaty: Bilimdilik: Oqýshylarǵa Ulystyń Uly kúni týraly tolyq maǵlumat berý, halqymyzdyń salt - dástúrin, ádep - ǵurpyn úırete otyryp, Naýryz qazatyń ulttyq meıramy ekenin ashyp kórsetý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń sanasyna halqyna degen maqtanysh sezim uıalatý, ónerin, mádenıetin qasterleı damyta oqytyp úıretý.
Tárbıelik: Merekege baılanysty ulaǵatty sózderdiń maǵynasyna qaraı oqýshylardy adamgershilikke, elin, Otanyn súıýge, ulttyq salt - dástúrdi dáripteýge tárbıeleý.
1 - júrgizýshi:
Armysyzdar qadirli halaıyq!
Aq qar ketip, qys ótip,
Shyraıly shýaq jaz jetip.
Sharýanyń bul kenelgen
Kún meıramy ejelden
Qutty bolsyn, bul Naýryz!
Muǵalim:
Qurmetti ustazdar, ata - analar, oqýshylar! Dástúrimizge aınalǵan Ulystyń uly kúni - Naýryz qutty bolsyn! Kúlimdegen shýaqty kóktemmen birge qazaq dalasyna jer álemdi jaınatyp, ánshi qustardy saıratyp, Naýryz toıyn toılatyp jańa jyl keldi. Toı qutty bolsyn! Ulys oń bolsyn! Aq mol bolsyn! Ulys mereke sizderge tek jaqsylyq ákelsin!
2 - júrgizýshi:
İlesip Naýryzben kóktem jetsin,
Kóńilin úlken - kishi kókke órletsin.
Eńsesi kóterilip er - azamat.
Eski jylmen renish, ókpeń ketsin!- degendeı Naýryz jyl basy qutty bolsyn!
Qadirmendi halaıyq, kishkentaı oqýshylarymyzdyń da tilegine qulaq salaıyq. Qane, qoshemettep qarsy alaıyq!
1 - oqýshy: Aıgúl
Ýa, jarańdar, jarańdar!
Báriń beri qarańdar,
Naýryz dýman bastaldy,
Bir sát zeıin salaıyq.
Ushtasqan oımen máńgilik
Bizderde bar san ǵuryp,
Ǵasyrlardan ǵasyrǵa
Kele jatqan jańǵyryp.
Bermen jaqyn turyńdar.
Sózime kóńil buryńdar.
Jaýqazyndaı Naýryzdyń
Jarapazan jyry bar.
2 - oqýshy:
Kúttirip kelgen jyl basy,
Bizben birge jyrlashy.
Elimniń dastarhanyna
Bereke, yrys syılashy.
Ata - babam toılaǵan
Naýryzym armysyń!
3 - oqýshy:
Kele jatyr jylymyz,
Meıramdaımyz muny biz.
Jas balasha nurlanyp,
Jadyrasyp bárimiz.
4 - oqýshy:
Kúnniń jańa nury bar,
Munyń ǵajap syry bar.
Halyq súıgen meıramdy,
Qarsy alaıyq Naýryzdy!
5 - oqýshy:
Naýryz - shyr aınalǵan jyldyń basy,
Adamnyń ólshenedi ómir jasy.
Qazaqtyń peıiline jarasady,
Ár úıde dastarhanǵa tolǵan asy.
1 – júrgizýshi:
Qurmetti halaıyq!
Bizdiń ótken jylan jylyna esh ókpemiz joq. Solaı ma?
Kópshilik: Iá, ókpemiz joq.
2 – júrgizýshi:
Endeshe eń aldymen «ótkenge salaýat, bolashaqqa – amanat» degendeı jylan jylyn shyǵaryp salaıyq.
/jylan jyly keledi/
1 – júrgizýshi: Oý, myna jurttyń ózine dán rıza, qadamyń qutty boldy. Saǵan rahmet jylan jyly! Al, ózińniń myna jurtyńa ne aıtaryń bar?
Jylan jyly:
- Men de halqyma dán rızamyn!
El irgesi búlinbeı, beıbit tynyshtyq saqtaldy. Laıym solaı bolǵaı. Ózimniń ornymdy basar jylqy jylyna da tilerim sol. Árdaıym baqyt, beıbit ómir bolsyn. Bóbekterimizdiń júzinen kúlki arylmasyn. Amanshylyqta jolyǵaıyq! Kóriskenshe kún jaqsy, halaıyq!
2 – júrgizýshi:
Al, endi Jańa jyl – Jylqy jylyn ortaǵa shaqyraıyq.
Jylqy jyly:
Aıtqanyńyz kelsin jylan,
Men - daǵy bir qonaqpyn.
On eki aıda oralar,
Úlkenderden aq nıet,
Tilek aıtsyn balalar.
Ýa qudaıym ońdasyn,
Qydyr babam qoldasyn.
Kelip jatqan saǵynta,
Jańa jyl bizdi jarylqa!
Áýmın.
2 - júrgizýshi:
Tórlet, Naýryz elimniń baq - bereke, yrys meıramy! Jańa jyl esigimizge jaqsylyq bolyp ensin! Qadamyńa nur jaýsyn, Jylqy jyly!
Almıra
Jasasyn dep shirkin - Naýryz,
Qutty bolsyn aıtty atamyz.
Barlyq úıge kirip shyǵyp,
Barlyq úıden dám tatamyz.
6 - oqýshy: (Saǵynysh)
Naýryz kelse - qut kelgeni, halaıyq!
Esik ashyp, shashý shashyp,
El bolyp qarsy alaıyq!
(Aq áje kebeje kıgen Naýryz shashýyn shashady.)
Naýryz:
Jaınatamyn bar gúldi
Saıratamyn bulbuldy
Meıram etip bul kúndi
Kóriseıik biz endi.
7 - oqýshy:
Qosh kelipsiń, Naýryz!
Arman toıy halyqtyń,
Qýanyshy halyqtyń
Qutty bolsyn qadamyn!
Seni toılap qarsy alyp,
Bar álemge jer salyp,
Sálem berdik biz sizge!
1 - júrgizýshi:
Ulystyń Uly merekesi – Naýryz merekesi de kelip jetti. Jyl basy. Kún men túnniń teńeler shaǵy. Parsy tilinnen aýdarǵanda «naý»- jańa, «rýz»- kún degen maǵynany beredi eken.
2 - júrgizýshi:
Naýryz toıy - bereke,
Naýryz toıy - jyr ańyz.
Qyzyp dýly mereke
Qyzyq dýman quramyz.
Naýryz shattyq ánimiz
Saltanatty sánimiz.
Án salaıyq bárimiz - deı kele oryndaýynda «»
Muǵalim: Jez tańdaı, kúmis kómeı aqyndarsyz qazaqtyń qaı toıy ótip edi?! Bizder toıymyzǵa aqyndardy shaqyrǵanbyz.
1 - aıtysker: Alısher
Mingeni sylqymdardyń beren eken,
Óneri talaptynyń óleń eken.
Suraıyn qaıyrýyn aıtyp bershi,
Birinshi jylǵa kirgen nemene eken?
2 - aıtysker:
Dúnıe oılap tursam dushpan eken,
Ómirde kúnálini qysqan eken.
Aıtaıyn suraǵyńa anyq jaýap,
Birinshi jylǵa kirgen tyshqan eken.
1 - aıtysker: Alısher
Úshqudyǵym qystap otyr oıqorany,
Mereke kúnde osyndaı toı bolady.
Bıylǵy jyldyń atyn aıtyp bershi,
Bilgennen soń taǵy da oı tolady.
2 - aıtysker:
Adamǵa qudaı berer nesibeni,
Myna dos qalaı - qalaı kósiledi.
Bilip al, men aıtaıyn munyń jaıyn,
Bıylǵy kirgen jylyn jylqy bolar.
Ekeýi birge:
Aıtysty aıaqtaıyq osymenen,
Saý bolyp turyńyzdar halqym meniń.
Endi kezekte óleń shýmaqtarǵa tyńdaıyq.
8 - oqýshy:
Naýryz meıram júrekterge nur sepken,
Mańdaıymnan súıep jatyr kún kóktem.
Jaryǵymen, shýaǵymen Kún - Ana,
Alyp keldiń jer betine gúl kóktem.
9 - oqýshy:
Qosh keldiń, Naýryzym ardaqty,
Halqym saǵan bar úmitti arnapty.
Jylda osylaı kele bergin jasaryp,
Gúlge bólep, nurǵa bólep aımaqty.
10 - oqýshy:
Kún men tún teńeldi,
Jer shýaqqa keneldi,
Qýanyshta el endi.
Naýryz keldi, saltymyz
«Kógersin» dep halqymyz
Kóshege tal egedi.
1 - júrgizýshi:
Balalar jańa jyldy ár halyq ár ýaqytta óziniń salt - dástúrlerine baılanysty qarsy alady eken. Biz qazaq halqy Naýryz aıynyń 22 - kúni qarsy alady ekenbiz. Bul kúni men tún teńeler shaǵy.
Kún: Sáýlesi mol Kúnmin
Tún: Juldyzy kóp túnmin.
Birge: Búgin bizder birdeı bop
Teńelemiz biz búgin.
Tún: Al erteń kún uzaq.
Kún: Tún qysqarar biraq.
Birge: Uıqy qanbaı qalyp,
Júrmeńder tek, shyraq.
2 - júrgizýshi:
Júrińizder Naýryzda basyp aıaq,
Qalys adam bolmasyn neken - saıaq.
Án aıtylsyn, bı bıleıtin qaýym bolyp,
Ýaqyt boldy turmaıtyn ónerdi aıap. «Qazaq bıi»
Muǵalim:
Halqymyzdyń ańyzdary boıynsha 21 - naýryzdyń túninde saǵat 3 - te dalany Qydyr ata aralaıdy eken. Jańa kún tabaldyryqty attap úıge kirgende «Jalǵyz shala sáýle bolmas»dep qos shyraq jaǵylyp qoıylady. Ydys ataýlyny «Yrysqa»dep jeti túrli taǵamǵa toltyryp qoıady.
Jyl boıy yrysymyz mol bolsyn dep tileıdi.
(Ortaǵa Qydyr ata keledi.)
1 - júrgizýshi:
Qydyr ata ortamyzǵa kelip tur,
Bizge aq batasyn, aq tilegin bereıin dep.
Sálem berip, alaqanymyzdy jaıyp,
Alaıyq atamyzdyń aq batasyn.
Qydyr ata:
Surasań bata bereıin,
Ústem bolsyn mereıiń.
Yqylaspen qol jaısań,
Aq tilekti tógeıin.
Ulys oń bolsyn,
Aq mol bolsyn,
Qaıda barsań jol bolsyn!
Ulys baqty bolsyn,
Tórt túlik aqty bolsyn!
Ulys bereke bersin,
Bále - jala jerge ensin!
Uly halqym toq bolsyn,
Kóılekteriń kók bolsyn!
Ýaıym - qaıǵy joq bolsyn,
Qýanyshtaryń kóp bolsyn!
Áýmın
Án: «Qazaǵymnyń dástúrleri - aı»
Án aıaqtala bergen kezde esik qaǵyp, óńi alaý - dalaý alqynyp bir bala kiredi. Basynda kepesh, ústinde jamaý - jamaýly eski shapan, aıaǵynda qazaqy shoqaıma etik.
Tazsha bala: Oý, amansyńdar ma, balalar, qadirmendi aǵa, ápkeler?! Ulystaryń oń bolsyn, qýanyshtaryń mol bolsyn!
Oqýshy: Aıtsyn. Rahmet tilegińe. Biraq seni tanymaı turmyz. «Myńnyń júzin bilgenshe, birdiń atyn bil»degen bar. Atyńdy aıt.
Tazsha bala: Aınalaıyn - aı! Baıaǵyda Áıteke bı:
Ákemdi surasańyz - jetesiz,
Sheshemdi surasańyz - nekesiz.
Týa salǵan bir balamyn
Tegimdi surap netesiz?- degen eken. Sol aıtqandaı, túptep kelsek bárińe tanys Tazshanyń dál ózi bolamyn. Jas qýsaq, senderdiń atalaryńnyń atalary maǵan ini bolyp keledi. Halqymyz Naýryzdy toılap jatyr degen soń tarıh qoınaýynda shyndap jata almaı jetkenim ǵoı bul. Baı qalpymda kelsem tanymaı qalar dep ózimniń súıikti kıimderimdi kıip shyǵyp edim.
Oqýshy: Oý, Tazsha bala suraýǵa ruqsat et, jalǵyz kelemisiz?
Tazsha bala: Qaıdan jalǵyz shyǵaıyn. Halqyma asyqqan jalǵyz men ǵana emes ekenmin. Asalaryna taıanyp úsh abyz empeńdep kele jatyr edi artymnan, endigi tabaldyryqqa jetken shyǵar.
(Tóle bı, Qaz daýysty Qazybek bı, Áıteke bı esikti ashyp kirip keledi.)
2 - júrgizýshi:
Ýa, halaıyq! Ózderińizben júzdesýge aq batalaryn berip, ónegeli ósıetterin aıtý úshin HVİİİ ǵasyrda el basyna kún týyp, etigimen sý keshken zamanda halyqtyń birligimen tutastyǵyna eren eńbek sińirip, túnekten shyǵar jol nusqap, kóshbasshy bolǵan áz babalarymyz taýyp aıtqan Tóle bı, qazyp aıtqan Qazybek bı, ádil aıtqan Áıteke bı kelip tur. Babalarymyzdan urpaqtaryna ǵıbrat bolarlyqtaı birer aýyz ósıet suraıyq.
Tóle bı:
Jańbyr jaýmasa jer jetim,
Basshysy bolmasa el jetim,
Uqpasqa aıtqan sóz jetim.
Atyń jaqsy bolsa ---
Er jigittiń pyraǵy.
Balań jaqsy bolsa —
Jan men tánniń shyraǵy...
Qazybek bı:
Tatý bolsa - aǵaıyn jaqyn,
Aqylshy bolsa - apaıyn jaqyn.
Baýyrmal bolsa - iniń jaqyn.
Aldyńa tatqan adal asyn
Qımas jaqyn - qaryndasyń.
Áıteke bı:
Ashý bar jerde aqyl turmaıdy.
Ashý degen - aǵyn sý,
Aldyn ashsań arqyrar.
Aqyl degen - darıa,
Aldyn tossań toqyrar.
Kisi bireýge týyspaý kerek.
Týysqan soń sóz qýyspaý kerek.
Sóz qýǵan pálege jolyǵady,
Jol qýǵan oljaǵa jolyǵady.
Muǵalim:
Danalarymyzdyń asyl sózderin mura etip janymyzda saqtap, úlgi etip alyp júreıik, balalar.
1 - júrgizýshi:
Naýryz toıyna jınalǵan halaıyq, oıyn - toıymyzdy jalǵastyraıyq. Toı toıǵa ulassyn! Búgingi kún salt - dástúrimizdi jańǵyrtyp, kósegemiz kógergen kún.
2 - júrgizýshi:
Aıtpaqshy, búgin Tóle bı aýylyndaǵy _________ ájeı bar ǵoı?!
1 - júrgizýshi: Iaáááááá
2 - júrgizýshi:
Sol ájeı nemereli bolyp jatyr eken. Búgin sol úıde shildehana toıy, baryp qatysyp qattaıyq.
Endeshe ne turys kettik ájeıdiń úıine.
«Shildehana» rásimin tamashalańyzdar.
1 - júrgizýshi:
Ból ból bóbek ból bóbek,
Bóleıin beri kel bóbek.
Bederli besik tórt esik,
Tógilte saldym ter tósek.
Bóbeshim besik otaýyń
Otaýyńa kir bóbek.- deı kele Qazybek bı aýylyndaǵy «Besikke salý»rásimin tamashalańyzdar.
1 - júrgizýshi:
Jańǵyrtqan dástúrimdi rahmet elim,
Terbetsin shattyq áni qazaq jerin.
Toı bastaǵan qadamyń qutty bolsyn,
Jalǵaıtyn dástúrimdi bóbekterim.
Áıteke bı aýylyndaǵy «Tusaý kesý»resimin tamashalańyzdar.
2 - júrgizýshi:
Táýelsiz bıik halqymnyń,
Jelbirep týy shalqysyn.
Kóktem kelip elime,
Jer Ana boıy balqysyn
Jańǵyrar dástúr - saltymnyń.
«Qara jorǵa»bıi oryndalady.
(Qara jorǵa bıin Naýryz merekesine qatysqan balalar, ata - analar, qonaqtar bári ortaǵa shyǵyp qosylyp bıleıdi.)
1 - júrgizýshi:
Naýryz - shattyq ánimiz,
Saltanatty sánimiz.
Án salyp jastarymyz,
Bı bıleıik bárimiz.
Egin óńin tolqytqan,
Eldiń kóńilin shalqytqan,
Hormen: Bas ıemiz saǵan, Naýryz!
Muǵalim:
Naýryz qutty bolsyn!
Denderimiz saý, myqty bolsyn.
Naýryz toıy kele bersin!
Barlyq halyq baqytty bolsyn,
Elimizdiń nesibesi kóp bolsyn!- deı kele, merekemizdiń sońynda Naýryz toıynyń Naýryz kójesinen dám tatyńyzdar!
Maqsaty: Bilimdilik: Oqýshylarǵa Ulystyń Uly kúni týraly tolyq maǵlumat berý, halqymyzdyń salt - dástúrin, ádep - ǵurpyn úırete otyryp, Naýryz qazatyń ulttyq meıramy ekenin ashyp kórsetý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń sanasyna halqyna degen maqtanysh sezim uıalatý, ónerin, mádenıetin qasterleı damyta oqytyp úıretý.
Tárbıelik: Merekege baılanysty ulaǵatty sózderdiń maǵynasyna qaraı oqýshylardy adamgershilikke, elin, Otanyn súıýge, ulttyq salt - dástúrdi dáripteýge tárbıeleý.
1 - júrgizýshi:
Armysyzdar qadirli halaıyq!
Aq qar ketip, qys ótip,
Shyraıly shýaq jaz jetip.
Sharýanyń bul kenelgen
Kún meıramy ejelden
Qutty bolsyn, bul Naýryz!
Muǵalim:
Qurmetti ustazdar, ata - analar, oqýshylar! Dástúrimizge aınalǵan Ulystyń uly kúni - Naýryz qutty bolsyn! Kúlimdegen shýaqty kóktemmen birge qazaq dalasyna jer álemdi jaınatyp, ánshi qustardy saıratyp, Naýryz toıyn toılatyp jańa jyl keldi. Toı qutty bolsyn! Ulys oń bolsyn! Aq mol bolsyn! Ulys mereke sizderge tek jaqsylyq ákelsin!
2 - júrgizýshi:
İlesip Naýryzben kóktem jetsin,
Kóńilin úlken - kishi kókke órletsin.
Eńsesi kóterilip er - azamat.
Eski jylmen renish, ókpeń ketsin!- degendeı Naýryz jyl basy qutty bolsyn!
Qadirmendi halaıyq, kishkentaı oqýshylarymyzdyń da tilegine qulaq salaıyq. Qane, qoshemettep qarsy alaıyq!
1 - oqýshy: Aıgúl
Ýa, jarańdar, jarańdar!
Báriń beri qarańdar,
Naýryz dýman bastaldy,
Bir sát zeıin salaıyq.
Ushtasqan oımen máńgilik
Bizderde bar san ǵuryp,
Ǵasyrlardan ǵasyrǵa
Kele jatqan jańǵyryp.
Bermen jaqyn turyńdar.
Sózime kóńil buryńdar.
Jaýqazyndaı Naýryzdyń
Jarapazan jyry bar.
2 - oqýshy:
Kúttirip kelgen jyl basy,
Bizben birge jyrlashy.
Elimniń dastarhanyna
Bereke, yrys syılashy.
Ata - babam toılaǵan
Naýryzym armysyń!
3 - oqýshy:
Kele jatyr jylymyz,
Meıramdaımyz muny biz.
Jas balasha nurlanyp,
Jadyrasyp bárimiz.
4 - oqýshy:
Kúnniń jańa nury bar,
Munyń ǵajap syry bar.
Halyq súıgen meıramdy,
Qarsy alaıyq Naýryzdy!
5 - oqýshy:
Naýryz - shyr aınalǵan jyldyń basy,
Adamnyń ólshenedi ómir jasy.
Qazaqtyń peıiline jarasady,
Ár úıde dastarhanǵa tolǵan asy.
1 – júrgizýshi:
Qurmetti halaıyq!
Bizdiń ótken jylan jylyna esh ókpemiz joq. Solaı ma?
Kópshilik: Iá, ókpemiz joq.
2 – júrgizýshi:
Endeshe eń aldymen «ótkenge salaýat, bolashaqqa – amanat» degendeı jylan jylyn shyǵaryp salaıyq.
/jylan jyly keledi/
1 – júrgizýshi: Oý, myna jurttyń ózine dán rıza, qadamyń qutty boldy. Saǵan rahmet jylan jyly! Al, ózińniń myna jurtyńa ne aıtaryń bar?
Jylan jyly:
- Men de halqyma dán rızamyn!
El irgesi búlinbeı, beıbit tynyshtyq saqtaldy. Laıym solaı bolǵaı. Ózimniń ornymdy basar jylqy jylyna da tilerim sol. Árdaıym baqyt, beıbit ómir bolsyn. Bóbekterimizdiń júzinen kúlki arylmasyn. Amanshylyqta jolyǵaıyq! Kóriskenshe kún jaqsy, halaıyq!
2 – júrgizýshi:
Al, endi Jańa jyl – Jylqy jylyn ortaǵa shaqyraıyq.
Jylqy jyly:
Aıtqanyńyz kelsin jylan,
Men - daǵy bir qonaqpyn.
On eki aıda oralar,
Úlkenderden aq nıet,
Tilek aıtsyn balalar.
Ýa qudaıym ońdasyn,
Qydyr babam qoldasyn.
Kelip jatqan saǵynta,
Jańa jyl bizdi jarylqa!
Áýmın.
2 - júrgizýshi:
Tórlet, Naýryz elimniń baq - bereke, yrys meıramy! Jańa jyl esigimizge jaqsylyq bolyp ensin! Qadamyńa nur jaýsyn, Jylqy jyly!
Almıra
Jasasyn dep shirkin - Naýryz,
Qutty bolsyn aıtty atamyz.
Barlyq úıge kirip shyǵyp,
Barlyq úıden dám tatamyz.
6 - oqýshy: (Saǵynysh)
Naýryz kelse - qut kelgeni, halaıyq!
Esik ashyp, shashý shashyp,
El bolyp qarsy alaıyq!
(Aq áje kebeje kıgen Naýryz shashýyn shashady.)
Naýryz:
Jaınatamyn bar gúldi
Saıratamyn bulbuldy
Meıram etip bul kúndi
Kóriseıik biz endi.
7 - oqýshy:
Qosh kelipsiń, Naýryz!
Arman toıy halyqtyń,
Qýanyshy halyqtyń
Qutty bolsyn qadamyn!
Seni toılap qarsy alyp,
Bar álemge jer salyp,
Sálem berdik biz sizge!
1 - júrgizýshi:
Ulystyń Uly merekesi – Naýryz merekesi de kelip jetti. Jyl basy. Kún men túnniń teńeler shaǵy. Parsy tilinnen aýdarǵanda «naý»- jańa, «rýz»- kún degen maǵynany beredi eken.
2 - júrgizýshi:
Naýryz toıy - bereke,
Naýryz toıy - jyr ańyz.
Qyzyp dýly mereke
Qyzyq dýman quramyz.
Naýryz shattyq ánimiz
Saltanatty sánimiz.
Án salaıyq bárimiz - deı kele oryndaýynda «»
Muǵalim: Jez tańdaı, kúmis kómeı aqyndarsyz qazaqtyń qaı toıy ótip edi?! Bizder toıymyzǵa aqyndardy shaqyrǵanbyz.
1 - aıtysker: Alısher
Mingeni sylqymdardyń beren eken,
Óneri talaptynyń óleń eken.
Suraıyn qaıyrýyn aıtyp bershi,
Birinshi jylǵa kirgen nemene eken?
2 - aıtysker:
Dúnıe oılap tursam dushpan eken,
Ómirde kúnálini qysqan eken.
Aıtaıyn suraǵyńa anyq jaýap,
Birinshi jylǵa kirgen tyshqan eken.
1 - aıtysker: Alısher
Úshqudyǵym qystap otyr oıqorany,
Mereke kúnde osyndaı toı bolady.
Bıylǵy jyldyń atyn aıtyp bershi,
Bilgennen soń taǵy da oı tolady.
2 - aıtysker:
Adamǵa qudaı berer nesibeni,
Myna dos qalaı - qalaı kósiledi.
Bilip al, men aıtaıyn munyń jaıyn,
Bıylǵy kirgen jylyn jylqy bolar.
Ekeýi birge:
Aıtysty aıaqtaıyq osymenen,
Saý bolyp turyńyzdar halqym meniń.
Endi kezekte óleń shýmaqtarǵa tyńdaıyq.
8 - oqýshy:
Naýryz meıram júrekterge nur sepken,
Mańdaıymnan súıep jatyr kún kóktem.
Jaryǵymen, shýaǵymen Kún - Ana,
Alyp keldiń jer betine gúl kóktem.
9 - oqýshy:
Qosh keldiń, Naýryzym ardaqty,
Halqym saǵan bar úmitti arnapty.
Jylda osylaı kele bergin jasaryp,
Gúlge bólep, nurǵa bólep aımaqty.
10 - oqýshy:
Kún men tún teńeldi,
Jer shýaqqa keneldi,
Qýanyshta el endi.
Naýryz keldi, saltymyz
«Kógersin» dep halqymyz
Kóshege tal egedi.
1 - júrgizýshi:
Balalar jańa jyldy ár halyq ár ýaqytta óziniń salt - dástúrlerine baılanysty qarsy alady eken. Biz qazaq halqy Naýryz aıynyń 22 - kúni qarsy alady ekenbiz. Bul kúni men tún teńeler shaǵy.
Kún: Sáýlesi mol Kúnmin
Tún: Juldyzy kóp túnmin.
Birge: Búgin bizder birdeı bop
Teńelemiz biz búgin.
Tún: Al erteń kún uzaq.
Kún: Tún qysqarar biraq.
Birge: Uıqy qanbaı qalyp,
Júrmeńder tek, shyraq.
2 - júrgizýshi:
Júrińizder Naýryzda basyp aıaq,
Qalys adam bolmasyn neken - saıaq.
Án aıtylsyn, bı bıleıtin qaýym bolyp,
Ýaqyt boldy turmaıtyn ónerdi aıap. «Qazaq bıi»
Muǵalim:
Halqymyzdyń ańyzdary boıynsha 21 - naýryzdyń túninde saǵat 3 - te dalany Qydyr ata aralaıdy eken. Jańa kún tabaldyryqty attap úıge kirgende «Jalǵyz shala sáýle bolmas»dep qos shyraq jaǵylyp qoıylady. Ydys ataýlyny «Yrysqa»dep jeti túrli taǵamǵa toltyryp qoıady.
Jyl boıy yrysymyz mol bolsyn dep tileıdi.
(Ortaǵa Qydyr ata keledi.)
1 - júrgizýshi:
Qydyr ata ortamyzǵa kelip tur,
Bizge aq batasyn, aq tilegin bereıin dep.
Sálem berip, alaqanymyzdy jaıyp,
Alaıyq atamyzdyń aq batasyn.
Qydyr ata:
Surasań bata bereıin,
Ústem bolsyn mereıiń.
Yqylaspen qol jaısań,
Aq tilekti tógeıin.
Ulys oń bolsyn,
Aq mol bolsyn,
Qaıda barsań jol bolsyn!
Ulys baqty bolsyn,
Tórt túlik aqty bolsyn!
Ulys bereke bersin,
Bále - jala jerge ensin!
Uly halqym toq bolsyn,
Kóılekteriń kók bolsyn!
Ýaıym - qaıǵy joq bolsyn,
Qýanyshtaryń kóp bolsyn!
Áýmın
Án: «Qazaǵymnyń dástúrleri - aı»
Án aıaqtala bergen kezde esik qaǵyp, óńi alaý - dalaý alqynyp bir bala kiredi. Basynda kepesh, ústinde jamaý - jamaýly eski shapan, aıaǵynda qazaqy shoqaıma etik.
Tazsha bala: Oý, amansyńdar ma, balalar, qadirmendi aǵa, ápkeler?! Ulystaryń oń bolsyn, qýanyshtaryń mol bolsyn!
Oqýshy: Aıtsyn. Rahmet tilegińe. Biraq seni tanymaı turmyz. «Myńnyń júzin bilgenshe, birdiń atyn bil»degen bar. Atyńdy aıt.
Tazsha bala: Aınalaıyn - aı! Baıaǵyda Áıteke bı:
Ákemdi surasańyz - jetesiz,
Sheshemdi surasańyz - nekesiz.
Týa salǵan bir balamyn
Tegimdi surap netesiz?- degen eken. Sol aıtqandaı, túptep kelsek bárińe tanys Tazshanyń dál ózi bolamyn. Jas qýsaq, senderdiń atalaryńnyń atalary maǵan ini bolyp keledi. Halqymyz Naýryzdy toılap jatyr degen soń tarıh qoınaýynda shyndap jata almaı jetkenim ǵoı bul. Baı qalpymda kelsem tanymaı qalar dep ózimniń súıikti kıimderimdi kıip shyǵyp edim.
Oqýshy: Oý, Tazsha bala suraýǵa ruqsat et, jalǵyz kelemisiz?
Tazsha bala: Qaıdan jalǵyz shyǵaıyn. Halqyma asyqqan jalǵyz men ǵana emes ekenmin. Asalaryna taıanyp úsh abyz empeńdep kele jatyr edi artymnan, endigi tabaldyryqqa jetken shyǵar.
(Tóle bı, Qaz daýysty Qazybek bı, Áıteke bı esikti ashyp kirip keledi.)
2 - júrgizýshi:
Ýa, halaıyq! Ózderińizben júzdesýge aq batalaryn berip, ónegeli ósıetterin aıtý úshin HVİİİ ǵasyrda el basyna kún týyp, etigimen sý keshken zamanda halyqtyń birligimen tutastyǵyna eren eńbek sińirip, túnekten shyǵar jol nusqap, kóshbasshy bolǵan áz babalarymyz taýyp aıtqan Tóle bı, qazyp aıtqan Qazybek bı, ádil aıtqan Áıteke bı kelip tur. Babalarymyzdan urpaqtaryna ǵıbrat bolarlyqtaı birer aýyz ósıet suraıyq.
Tóle bı:
Jańbyr jaýmasa jer jetim,
Basshysy bolmasa el jetim,
Uqpasqa aıtqan sóz jetim.
Atyń jaqsy bolsa ---
Er jigittiń pyraǵy.
Balań jaqsy bolsa —
Jan men tánniń shyraǵy...
Qazybek bı:
Tatý bolsa - aǵaıyn jaqyn,
Aqylshy bolsa - apaıyn jaqyn.
Baýyrmal bolsa - iniń jaqyn.
Aldyńa tatqan adal asyn
Qımas jaqyn - qaryndasyń.
Áıteke bı:
Ashý bar jerde aqyl turmaıdy.
Ashý degen - aǵyn sý,
Aldyn ashsań arqyrar.
Aqyl degen - darıa,
Aldyn tossań toqyrar.
Kisi bireýge týyspaý kerek.
Týysqan soń sóz qýyspaý kerek.
Sóz qýǵan pálege jolyǵady,
Jol qýǵan oljaǵa jolyǵady.
Muǵalim:
Danalarymyzdyń asyl sózderin mura etip janymyzda saqtap, úlgi etip alyp júreıik, balalar.
1 - júrgizýshi:
Naýryz toıyna jınalǵan halaıyq, oıyn - toıymyzdy jalǵastyraıyq. Toı toıǵa ulassyn! Búgingi kún salt - dástúrimizdi jańǵyrtyp, kósegemiz kógergen kún.
2 - júrgizýshi:
Aıtpaqshy, búgin Tóle bı aýylyndaǵy _________ ájeı bar ǵoı?!
1 - júrgizýshi: Iaáááááá
2 - júrgizýshi:
Sol ájeı nemereli bolyp jatyr eken. Búgin sol úıde shildehana toıy, baryp qatysyp qattaıyq.
Endeshe ne turys kettik ájeıdiń úıine.
«Shildehana» rásimin tamashalańyzdar.
1 - júrgizýshi:
Ból ból bóbek ból bóbek,
Bóleıin beri kel bóbek.
Bederli besik tórt esik,
Tógilte saldym ter tósek.
Bóbeshim besik otaýyń
Otaýyńa kir bóbek.- deı kele Qazybek bı aýylyndaǵy «Besikke salý»rásimin tamashalańyzdar.
1 - júrgizýshi:
Jańǵyrtqan dástúrimdi rahmet elim,
Terbetsin shattyq áni qazaq jerin.
Toı bastaǵan qadamyń qutty bolsyn,
Jalǵaıtyn dástúrimdi bóbekterim.
Áıteke bı aýylyndaǵy «Tusaý kesý»resimin tamashalańyzdar.
2 - júrgizýshi:
Táýelsiz bıik halqymnyń,
Jelbirep týy shalqysyn.
Kóktem kelip elime,
Jer Ana boıy balqysyn
Jańǵyrar dástúr - saltymnyń.
«Qara jorǵa»bıi oryndalady.
(Qara jorǵa bıin Naýryz merekesine qatysqan balalar, ata - analar, qonaqtar bári ortaǵa shyǵyp qosylyp bıleıdi.)
1 - júrgizýshi:
Naýryz - shattyq ánimiz,
Saltanatty sánimiz.
Án salyp jastarymyz,
Bı bıleıik bárimiz.
Egin óńin tolqytqan,
Eldiń kóńilin shalqytqan,
Hormen: Bas ıemiz saǵan, Naýryz!
Muǵalim:
Naýryz qutty bolsyn!
Denderimiz saý, myqty bolsyn.
Naýryz toıy kele bersin!
Barlyq halyq baqytty bolsyn,
Elimizdiń nesibesi kóp bolsyn!- deı kele, merekemizdiń sońynda Naýryz toıynyń Naýryz kójesinen dám tatyńyzdar!
You Might Also Like
