InfoHub Logo

Qarakóldiń taqyrynda qotandanǵan qoı jatyr. Qoı sheginde, jalba-julba shekpenin búrkenip kóleńkelep, erni kezerip Qulnıaz otyr. Kún tal tús. Jandy qýyrǵan ystyq. Jel ekpini denege ottaı tıedi. Ańsary keýip, shóldep barady. Meıir qandyryp ishetin sýsyn qaıda?..

Qulnıazdyń jany kúızelgen jan. Qara qaıystaı qatqan dene talaı ystyqty da, sýyqty da kórip, shynyqqan. Bala jasynan baqqany qoı, Qarakóldiń taqyry — talaı qoıyn jýsatyp, aptabyna qyzǵan taqyr. Áýe aınalǵan ystyq jandy talaı qýyrǵan, biraq Qulnıazǵa osynyń bári osylaı bolýy tıis sekildi kórinedi... Budan basqa ómir bar ma?

Kedeıge, malshy, jalshyǵa budan basqa ómir bolady degendi Qulnıaz estigen emes. Jaqsy ómir, qyzǵylyqty ómir baılarda ǵana bar. Óıtkeni, olar — baı. Maly kóp. Qadiri artyq. El alaqanyna salyp syılaıdy. Qulnıaz qusap olar ystyqqa shyjymaıdy. Taqyrdyń shańyna aýnamaıdy, úıin samańdatyp, qymyzyn sapyrta túsip, murtynan kúlip, janyn baptaıdy.

Qulnıaz olardy kúndemeı-aq qoısyn. Malshy bolǵan soń, osylaı júrmeı amaly da joq shyǵar. Biraq osynshama azap tartyp júrgende kórgen ıgiligi ne? Alǵan aqysy qaıda? Aqy bylaı tursyn, kıýge kıim bermeıdi, ishýge tamaq bermeıdi, ún shyǵarsa, nálettep, aqtaıaqty basyna oınatady. Jazyǵy ne?.. Aqysyz bireýdiń malyn baǵyp keregi ne?.. Qarakóldiń taqyrynda shekpenin búrkenip otyryp Qulnıaz osyny ylǵı oılaıdy. Sharshaǵanda, oı — serik. Serik qylǵan oıy ózine jyly, júregine jumsaq, múdeniń kiltin qolyna ustap turǵan sıaqty...

* * *

Sabalaq jylqy baǵady. Sabalaqtyń qatyny Jámish baıdyń úıiniń malyn saýady. Asyn pisiredi. Tars-turs etip júretin saldyr-salaqtaý áıel. Minezi de onsha emes. Keıde, bulttan shyqqan kúndeı jymıyp qana kúletini bar. Kúlse, dóreki ajary jumsaryp, múláıim tús alady. Qulnıaz Jámishtiń osyndaı kezin ańdıdy. Jámish jeroshaqqa ot jaǵyp otyrǵanda, Qulnıaz jaqyndap kelip:

— Tezek ákep bereıin be, jeńeshe? — deıdi.

— Qaǵynǵyr, joǵal, keregiń joq, — dep Jámish burq ete qalsa, Qulnıaz ún shyǵarmaı jylysyp jóneledi. Keıde Jámish kóńildenip:

— Ákele ǵoı. Sharshap otyrǵanymdy bilgen ekensiń ǵoı, — dep jaýapty jumsaq beredi. Qulnıaz bir etek qylyp tezek ákelip Jámishke qatarlasa otyrady. Bet-aýzy kúıe-kúıe Jámish burylyp qaraıdy:

— Qaǵynǵyr, sonshama jaqyn otyrmasań birdemeń ketip bara jatyr ma? - dep Qulnıazdy ıyǵynan ıterip jiberedi. Biraq ashýmen aıtpaǵan soń, Jámishtiń munysy Qulnıazǵa maıdaı tıedi...

— Jeńeshe, bildiń be, baıdyń úıine kelgen tóre kim eken? — dedi Qulnıaz.

Jeroshaq oty alaýlap janyp jatyr. Qazan toly sút kópirship tasyp, beti kilegeılenip keledi. Otqa tóne Qulnıaz ben Jámish qatarlasyp sóılesip otyr.

— Ózi jaqsy jigit shyǵar deımin. Baıdyń úıine kelgen adam maǵan kózin de salmaıtyn edi... Mana bıeniń sútin aǵaryp sabanyń janyna qoıyp jatyr edim, "Amansyz ba jeńgeı!" — dep álgi tóre menimen amandasyp jatyr. Ózim sasyp qaldym.

— Men endeshe baryp, kórip keleıin... ne aıtyp jatyr eken, sózin tyńdaıyn, — dep Qulnıaz úlken úıge qaraı jóneldi.

Qatqan qara jigit, buıra shashyn sıpaı túsip, jaılap sóılep otyr, baı ejireıe qarap, oqta-sanda tiksinip qoıady.

— Áı, quryp qal, áńgime seniń neńdi alǵan, jatyp uıqyńdy qandyrsaıshy, — dep baı Qulnıazǵa tap berdi.

"Tóre bala" baıǵa qaraı qaldy.

— Onyńyz jaramaıdy. Áńgime shynynda osylarǵa kerek. Meniń el kezip júrgenim de osylardyń jaıy. Men munymen sóılesip, hal jaıyn bilýim kerek!.. — dedi.

Qulnıaz qysylyp, ıa shyǵyp keterin, ıa otyraryn bilmedi. "Tóre" shaqyrǵan soń janyna taman bardy, otyryp, suraǵan sózine birtindep jaýap berip jatyr:

— Qoı baqqanyńa neshe jyl?

— Bıyl altynshy jyl.

— Qansha aqy alyp júrsiń?

— Ol jaǵyn baıekeń biledi, munan alǵan esh nársem joq... "Tóre" qabaǵyn túıip, baıǵa tikelenip qoıa berdi.

Qulnıaz arsalańdap kelip, sút túsirip jatqan Jámishti qushaqtaı aldy.

— Qaǵynǵyr, ne kórindi, qutyrdyń ba?!

— Oıbaı, jeńeshe, súıinshi!

— Al, aıtshy!

— Myna kelgen "Tóre" malaıdyń tóresi eken. "Eńbek aqylaryńdy alyp berem"— deıdi, "ústerińe kıim áperem"— deıdi.Taǵy birdemelerdi aıtyp edi, umytyp qaldym. Baı ashýlanyp, burtıyp otyr.

Jámish aýzyn sylp etkizdi, yrjıyp kúldi.

Baıdyń qara úıiniń janynda Sabalaq, Jámish, Qylyshbaı, Qulnıaz sóılesip otyr. Qulnıaz batyraqtar jıylysyna baryp kelgen.

— Taǵy ne aıtty, taǵy ne aıtty? — dep Sabalaq qaıta-qaıta suraıdy.

— Jalshylar uıymǵa múshe bolý kerek, — dedi. Uıym olardyń aqysyn qorǵaıdy, — dedi. Baılarǵa jegizbeıdi — dedi. Baıǵa jaldanǵanda qaǵaz jazyp, jaldaný kerek — dedi.

— Qalaı múshe bolady eken, onysyn suradyń ba?

Qulnıaz mıyǵynan kúldi.

— Suramaq túgil, ózim múshe boldym.

— Qoıshy.

— Nanbasańdar, mine, — dep kishkene qyzyl keneshkeny Qulnıaz qonyshynan sýyryp aldy. Keneshkeniń beti jybyrqaı jazý, ony tanıtyn ishinde adam joq. Sabalaq birese keneshkege, birese Qulnıazǵa qaraıdy. Qulnıaz masattanyp, mıyǵynan kúle túsip:

— Men uıymnyń múshesi. Myna keneshkede "Tabarısh Qulnıaz Kúrkebaeb" dep jazylǵan, "tabarısh Kúrkebaebtyń eńbegin eshkim jeı almaıdy",— dep jazylǵan, "tabarısh Kúrkebaeb sábetskı grajdan, oǵan baılar burynǵydaı qol qatsa, túrmege jabylady",— dep jazylǵan...

Jıylysta sóılegen sózdiń bárin Qulnıaz alaqandaı keneshkege de jazýly dep túsindirdi. Sabalaq, Qylyshbaılar uıyp tyńdap, erip otyrdy...

Bul — Qulnıaz, Sabalaqtardyń baıdyń ýysynan shyǵýǵa birinshi umtylǵan qadamy edi. Keler jyly qyzyl keneshkeni bir-birden búktep bári de qonyshyna tyqty. Uıymdy arqasyna tireý qylyp, baıdan eńbegin óndirýge kiristi...

---