"Bilgir hımıkter" (hımıalyq jarys)
Qarabaý orta mektebi
Ótkizgen: Qabıden Qundyz
Tárbıelik shara taqyryby: "Bilgir hımıkter" (hımıalyq jarys)
Tárbıelik shara túri: toptyq - jarys
Maqsaty:
Bilimdilik: oqýshylardyń bilimin tekserý jáne hımıa páninen alǵan bilimderin tolyqtyryp, ony is júzine shyǵarmashylyqpen qoldaný daǵdysyn meńgertý.
Damytýshylyq: logıkalyq oılaý, este saqtaý, pánge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
Tárbıelik: olardy tez oılanýǵa, tapqyrlyqqa, izdenýge baýlý.
Kórnekilikteri: ınteraktıvti taqta, slaıdtar, beınerolıkter, sharlar, hımık - ǵalymdardyń sózderi jazylǵan qaǵazdar, úlestirmeler t. b.
Ótkiziletin synyptar: 8, 9
Jospary:
İ. Uıymdastyrý bólimi:
Oqýshylardy belgilengen oryndaryna otyrǵyzý, ádil - qazylar alqasyn belgileý, barlyq qatysýshylardyń nazaryn aýdarý.
İİ. Kirispe bólim.
Kirispe sóz: Oıynnyń maqsaty men sharttarymen, oıynǵa qatysatyn toptar men ádil - qazylar quramymen tanystyrý.
İİİ. Negizgi bólim:
Oıyn kezeńderi: İ - kezeń: "Al, qane, tanysaıyq"
İİ - kezeń: "Bilgir bol!"
İİİ - kezeń: "Oılan, tap!"
İV - kezeń: "Tapqyrlyq tanyt!"
V - kezeń: "Qapy qalma!"
İV. Qorytyndy bólim:
Saıystyń qorytyndysyn shyǵarý; Ádil qazylarǵa sóz berý; Saıysqa qatysýshy toptardy marapattaý.
Barysy:
Júrgizýshi: Ǵajaıyp nárse hımıa,
Tuńǵıyq syry ár alýan.
Joǵalyp bir zat zym - zıa
Jańalyp biri jaralǵan.
Ómirdiń biraq keregin,
Osylar taýyp berer me?
Tabar ma eshkim deregin,
Telmirmeı, sirá, tereńge.
Qymbatty, oqýshylar men ustazdar! Hımıanyń keremetine kóz salyp, qudiretin uǵyný úshin búgin segizinshi jáne toǵyzynshy synyptar arasynda "Bilgir hımıkter" saıysyn ótkizgeli otyrmyz. Qosh keldińizder!
Bolsyn deımiz jarysymyz jemisti,
Ozyp shyqsyn kim bilimdi, kim kúshti.
Ádil qazy, aq qazyǵa júginsek
Berer deımiz ádildikpen jeńisti – deı kele saıysymyzdy ádil
baǵalaıtyn ádil qazylardy saılaıyq.
(Qazylar alqasy saılanyp, bilim dodasy bastalady. Esepteý komısıasymen tanystyrý)
İ kezeń: "Al, qane, tanysaıyq"
Atymyzdy jasyrdyq
Tós belgige, qarsylas.
Aılamyzdy asyrdyq
Bir - birińmen aqyldas.
Ár top óz tobynyń atyn sózjumbaq nemese rebýs túrinde jasyryp qarsy topqa tapsyrma retinde beredi.
Eki top ózderiniń attaryn, urandaryn, tósbelgilerin tanystyryp ótedi.
İİ kezeń: "Bilgir bol!"
Bul kezeńde ár topqa 10 suraqtan qoıylady. Qoıylǵan suraqta aıtylǵanǵa kelisseńiz "ıá" dep, kelispeseńiz "joq" dep tez jaýap berýi qajet.
(ár durys jaýapqa 100 upaı)
1 - topqa: (9 - synyp)
1. Atom quramyndaǵy ıadro zarády teris tańbaly bolady (joq)
2. Molekýla «eń kishkene» degen maǵyna beredi. (ıá)
3. Kúkirt sýtek eki negizdi otteksiz qyshqyl (ıá)
4. Osmıı metaly alaqanda balqıdy (joq)
5. Synap – suıyq metal. (ıá)
6. "Bekzat metaldar" jemirilýge ushyraı bermeıdi (ıá)
7. Kalıı siltilik metal (ıá)
8. Atomnyń planetarlyq modelin usynǵan Lomonosov. (joq)
2 - topqa: (8 - synyp)
1. «Atom» sózi grekshe «bólinbeıtin» degen sóz. (ıá)
2. Kúkirttiń salystyrmaly atomdyq massasy 56. (joq)
3. Reaksıadan keıin túzilgen zattar reagentter. (joq)
4. Ottek latyn tilinen "qyshqyl týdyrýshy"
degen maǵyna beredi (ıá)
5. Sýtek eń aýyr gaz (joq)
6. Natrııdiń valenttiligi İİİ teń. (joq)
7. Reaksıada elektrondaryn berip jiberetinderi
totyqsyzdandyrǵysh (ıá)
8. "Hımıalyq element" uǵymyn engizgen ǵalym Boıl (ıá)
İİİ kezeń: "Oılan, tap!"
Tórt uıashyqta suraqtar jasyrylǵan. Ár durys jaýap 500 upaıǵa baǵalanady. Topta jaýap bolmasa qarsylas topqa múmkindik beriledi. Eger eki topta durys jaýap taba almasa jeńildik alýǵa bolady. Jeńildik alý múmkindigi ekeý. Ár jeńildik saıyn 100 upaı shegeriledi.
1 - suraq: Lomonosov «korpýskýla» dep neni ataǵan?
1 - jeńildik: Bul sóz aýdarmasy "Eń kishkene" degen maǵyna beredi.
2 - jeńildik: Zattyń quramy men qasıetin saqtaıtyn eń kishi bólshegi.
Jaýaby: molekýla
2 - suraq: (beınesuraq) Sizderge Qarabaý orta mektebin "Altyn belgimen" bitirip, qazirgi kezde S. Asfendıarov atyndaǵy Qazaq ulttyq medısına ýnıversıtetiniń İ kýrs stýdenti atanyp júrgen Qabıdenova Farıza suraǵyn joldaıdy.
A jáne B gaz kúıindegi jaı zattar áreketteskende túzilgen V zaty – ıissiz, tússiz, dámsiz suıyqtyq. Qyzdyrǵanda, salqyndatqanda agregattyq kúıi ózgergenimen, bastapqy molekýlasyn saqtaıdy. Turmysta, halyq sharýashylyǵynda, óndiriste keńinen qoldanylady. A, B jáne V zattaryn atańyz.
1 - jeńildik: V zaty aktıvti metaldardyń oksıdterimen árekettesip gıdroksıdter (negizder) túzedi.
2 - jeńildik: V zatynyń massalyq quramy: A — 11, 19 %, B — 88, 81 %. V zaty molekýlalyq massasy 18, 0153 - ke teń.
Jaýaby: Sýtegi, ottegi, sý.
3 - suraq: Qaı hımıalyq elementti mıllıoner dep ataıdy?
1 - jeńildik: II perıod, IV toptyń negizgi topshasynyń elementi Onyń ıadrosynda 6 proton men 6 neıtrony bar.
2 - jeńildik: bos kúıinde almaz, grafıt, karbın dep atalatyn alotropıalyq kúılerinde kezdesedi.
Jaýaby: kómirtegi
4 - suraq: (beınesuraq) Mektep túlegi, Kaspıı óńiriniń qazirgi zamanǵy kolejin "aqparattyq júıeler" mamandyǵy boıynsha támamdap, ártúrli jerde dızaıner qyzmetin atqaryp, qazirgi tańda T. Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademıasynyń televızıalyq grafıka mamandyǵynyń İ kýrs stýdenti atanyp júrgen Ahmetov Abylaı sizderge suraǵyn qoıady.
Bul zattyń 0, 9% eritindisi fızıologıalyq eritindi dep atalady. Adam aǵzasy kóp qan joǵaltqanda qan tamyryna quıylady. Ol zatty turmysta da qoldanady. Bul zattyń ataýy qandaı?
1 - jeńildik: Bul zattyń ıodtalǵan, brıkettelgen t. b. arnaýly túrleri de óndiriledi.
2 - jeńildik: Turmystyq ataýy As tuzy.
Jaýaby: natrıı hlorıdi
İV kezeń: "Tapqyrlyq tanyt!"
Bul kezeńde de úsh uıashyq tańdalady. Oryny aýysqan áripterden sózderdi qurap, arasynan sózdiń artyǵyn tabý kerek. Tapsyrma oryndalmastan buryn 100, 200, 300, 400, 500 upaılarynyń birin tigip jasyryp qoıylady. Tapsyrmalardy eki top saıyskerleri de oryndap, berilgen paraqshaǵa jaýabyn jazyp kórsetesizder. Tapsyrma durys oryndalsa tikken upaılaryńyz esepke qosylady, al eger durys bolmasa kerisinshe jınaǵan upaılaryńyzdan shegeriledi.
1 - suraq: ýlredog
dovodro
orlafým
kırdosol
Jaýaby: Ýglerod, vodorod, formýla, kıslorod. Artyǵy: formýla
2 - suraq: pronto
ectolern
neonutr
plape
Jaýaby: Proton, electron, neutron, apple. Artyǵy: apple
3 - curaq: vneldeeme
gaaodrov
ıýontn
olmonoovs
Jaýaby: Mendeleev, Avogadro, Núton, Lomonosov. Artyǵy: Núton
V - kezeń: "Qapy qalma!"
Úsh tapsyrma beriledi. Suraq oqylmastan buryn tapsyrmanyń deńgeıin shamalaý úshin tirek sózder oqylady. 100, 200, 300, 400, 500 upaılarynyń birin tigip jasyryp qoıylady. Suraqqa eki top saıyskerleri de jaýaptaryn paraqshaǵa jazyp kórsetesizder. Durys jaýap aıtylsa tikken upaılary esepke qosylady, al eger durys bolmasa kerisinshe jınaǵan upaılarynan shegeriledi.
1 - suraq:
Tirek sózderi: goland ǵalymy, gaz, totyqtyrǵysh, ıisti.
(beınesuraq) Suraqty mektep túlegi, Marat Ospanov atyndaǵy Batys Qazaqstan memlekettik medısına ýnıversıtetin úzdik úlgidegi bakalavr dıplomymen bitirip, qazirgi kezde osy ýnıversıtettiń 6 kýrs ıntern - terapevti Amangeldiqyzy Aıgerim joldaıdy.
Bul gazdy 1785 jyly golandıa fızıgi Van Marým ashqan. Túsi qoıý kók,, al suıyq kúıde kúlgin kók gaz. Naızaǵaıly jańbyrdan soń shyǵatyn erekshe ıis tán. Taza kúıinde – kúshti totyqtyrǵysh, mıkroorganızmderdi óltiredi, sol sebepti sýdy, aýany dezınfeksıalaýda, kúshti totyqtyrǵysh bolǵandyqtan qaǵaz aǵartýda qoldanylady.
Jaýaby: Ozon
2 - suraq:
Tirek sózderi: tujyrym, ǵalym, 1748, zań.
(beınesuraq) Qarabaý orta mektebin támamdap, H. Dosmuhamedov atyndaǵy Atyraý memlekettik ýnıversıtetine jýrnalısıka mamandyǵyna túsip, stýdent kezinen "Qazaqstan - Atyraý" telearnasynda redaktor - júrgizýshi qyzmetin atqaryp, qazirgi kezde Astana qalasynda "Qazaqstan" TRK - nyń "Jan jylýy" baǵdarlamasynyń redaktory qyzmetin atqaryp júrgen Sándibaeva Aıymzada sizderge suraǵyn qoıady.
1748 jyly «Tabıǵatta bolatyn kúlli ózgeristerdiń máni mynadaı: bir deneden qansha kemise, basqasyna sonshama qosylady, ıaǵnı bir jerde biraz materıal azaısa, basqa jerde ol sonsha kóbeıedi» degen tujyrymdamany aıtqan ǵalym kim? Ol zań qalaı atalady?
Jaýaby: Lomonosov. Zat massasynyń saqtalý zańy
3 - suraq:
Tirek sózder: massalyq úles, salystyrmaly atomdyq massa, formýla, qyshqyl
Bul qyshqyldy "Hımıalyq óndiristiń nany" dep ataıdy. Ol qyshqyldyń quramynda: 2% - sýtegi, 32, 7% - kúkirt, 65, 3% - ottegi bar bolsa, qyshqyldyń formýlasy qandaı?
Jaýaby: N2SO4 (kúkirt qyshqyly)
Aqyl kópke jetkizer
Óner kókke jetkizer
Jarys zańy ejelden,
Jeńimpazdy anyqtaý.
Al Jeńimpaz bolý sharty sol,
Eńbektený, jalyqpaý.
Bolmasyn eshbir syn – ókpe,
Áseri qaldy júrekte.
Qazylar bergen baǵalar,
Ushtassyn aıtar tilekke!
(Sóz kezegi ádil qazylarǵa beriledi).
Búgin de hımıa barlyq jerde,
Qurylysta, tehnıkada, óndiriste.
Syrlaryn bul ǵylymnyń meńgerińder,
Shákirtter ynta qoıyp úırenińder! - deı kele búgingi sharamyzdy aıaqtaımyz.
Altyn ýaqyttaryńyzdy bólip kelgenderińizge kóp raqmet saý salamatta bolyńyzdar!
prezentasıasyn júkteý
Ótkizgen: Qabıden Qundyz
Tárbıelik shara taqyryby: "Bilgir hımıkter" (hımıalyq jarys)
Tárbıelik shara túri: toptyq - jarys
Maqsaty:
Bilimdilik: oqýshylardyń bilimin tekserý jáne hımıa páninen alǵan bilimderin tolyqtyryp, ony is júzine shyǵarmashylyqpen qoldaný daǵdysyn meńgertý.
Damytýshylyq: logıkalyq oılaý, este saqtaý, pánge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
Tárbıelik: olardy tez oılanýǵa, tapqyrlyqqa, izdenýge baýlý.
Kórnekilikteri: ınteraktıvti taqta, slaıdtar, beınerolıkter, sharlar, hımık - ǵalymdardyń sózderi jazylǵan qaǵazdar, úlestirmeler t. b.
Ótkiziletin synyptar: 8, 9
Jospary:
İ. Uıymdastyrý bólimi:
Oqýshylardy belgilengen oryndaryna otyrǵyzý, ádil - qazylar alqasyn belgileý, barlyq qatysýshylardyń nazaryn aýdarý.
İİ. Kirispe bólim.
Kirispe sóz: Oıynnyń maqsaty men sharttarymen, oıynǵa qatysatyn toptar men ádil - qazylar quramymen tanystyrý.
İİİ. Negizgi bólim:
Oıyn kezeńderi: İ - kezeń: "Al, qane, tanysaıyq"
İİ - kezeń: "Bilgir bol!"
İİİ - kezeń: "Oılan, tap!"
İV - kezeń: "Tapqyrlyq tanyt!"
V - kezeń: "Qapy qalma!"
İV. Qorytyndy bólim:
Saıystyń qorytyndysyn shyǵarý; Ádil qazylarǵa sóz berý; Saıysqa qatysýshy toptardy marapattaý.
Barysy:
Júrgizýshi: Ǵajaıyp nárse hımıa,
Tuńǵıyq syry ár alýan.
Joǵalyp bir zat zym - zıa
Jańalyp biri jaralǵan.
Ómirdiń biraq keregin,
Osylar taýyp berer me?
Tabar ma eshkim deregin,
Telmirmeı, sirá, tereńge.
Qymbatty, oqýshylar men ustazdar! Hımıanyń keremetine kóz salyp, qudiretin uǵyný úshin búgin segizinshi jáne toǵyzynshy synyptar arasynda "Bilgir hımıkter" saıysyn ótkizgeli otyrmyz. Qosh keldińizder!
Bolsyn deımiz jarysymyz jemisti,
Ozyp shyqsyn kim bilimdi, kim kúshti.
Ádil qazy, aq qazyǵa júginsek
Berer deımiz ádildikpen jeńisti – deı kele saıysymyzdy ádil
baǵalaıtyn ádil qazylardy saılaıyq.
(Qazylar alqasy saılanyp, bilim dodasy bastalady. Esepteý komısıasymen tanystyrý)
İ kezeń: "Al, qane, tanysaıyq"
Atymyzdy jasyrdyq
Tós belgige, qarsylas.
Aılamyzdy asyrdyq
Bir - birińmen aqyldas.
Ár top óz tobynyń atyn sózjumbaq nemese rebýs túrinde jasyryp qarsy topqa tapsyrma retinde beredi.
Eki top ózderiniń attaryn, urandaryn, tósbelgilerin tanystyryp ótedi.
İİ kezeń: "Bilgir bol!"
Bul kezeńde ár topqa 10 suraqtan qoıylady. Qoıylǵan suraqta aıtylǵanǵa kelisseńiz "ıá" dep, kelispeseńiz "joq" dep tez jaýap berýi qajet.
(ár durys jaýapqa 100 upaı)
1 - topqa: (9 - synyp)
1. Atom quramyndaǵy ıadro zarády teris tańbaly bolady (joq)
2. Molekýla «eń kishkene» degen maǵyna beredi. (ıá)
3. Kúkirt sýtek eki negizdi otteksiz qyshqyl (ıá)
4. Osmıı metaly alaqanda balqıdy (joq)
5. Synap – suıyq metal. (ıá)
6. "Bekzat metaldar" jemirilýge ushyraı bermeıdi (ıá)
7. Kalıı siltilik metal (ıá)
8. Atomnyń planetarlyq modelin usynǵan Lomonosov. (joq)
2 - topqa: (8 - synyp)
1. «Atom» sózi grekshe «bólinbeıtin» degen sóz. (ıá)
2. Kúkirttiń salystyrmaly atomdyq massasy 56. (joq)
3. Reaksıadan keıin túzilgen zattar reagentter. (joq)
4. Ottek latyn tilinen "qyshqyl týdyrýshy"
degen maǵyna beredi (ıá)
5. Sýtek eń aýyr gaz (joq)
6. Natrııdiń valenttiligi İİİ teń. (joq)
7. Reaksıada elektrondaryn berip jiberetinderi
totyqsyzdandyrǵysh (ıá)
8. "Hımıalyq element" uǵymyn engizgen ǵalym Boıl (ıá)
İİİ kezeń: "Oılan, tap!"
Tórt uıashyqta suraqtar jasyrylǵan. Ár durys jaýap 500 upaıǵa baǵalanady. Topta jaýap bolmasa qarsylas topqa múmkindik beriledi. Eger eki topta durys jaýap taba almasa jeńildik alýǵa bolady. Jeńildik alý múmkindigi ekeý. Ár jeńildik saıyn 100 upaı shegeriledi.
1 - suraq: Lomonosov «korpýskýla» dep neni ataǵan?
1 - jeńildik: Bul sóz aýdarmasy "Eń kishkene" degen maǵyna beredi.
2 - jeńildik: Zattyń quramy men qasıetin saqtaıtyn eń kishi bólshegi.
Jaýaby: molekýla
2 - suraq: (beınesuraq) Sizderge Qarabaý orta mektebin "Altyn belgimen" bitirip, qazirgi kezde S. Asfendıarov atyndaǵy Qazaq ulttyq medısına ýnıversıtetiniń İ kýrs stýdenti atanyp júrgen Qabıdenova Farıza suraǵyn joldaıdy.
A jáne B gaz kúıindegi jaı zattar áreketteskende túzilgen V zaty – ıissiz, tússiz, dámsiz suıyqtyq. Qyzdyrǵanda, salqyndatqanda agregattyq kúıi ózgergenimen, bastapqy molekýlasyn saqtaıdy. Turmysta, halyq sharýashylyǵynda, óndiriste keńinen qoldanylady. A, B jáne V zattaryn atańyz.
1 - jeńildik: V zaty aktıvti metaldardyń oksıdterimen árekettesip gıdroksıdter (negizder) túzedi.
2 - jeńildik: V zatynyń massalyq quramy: A — 11, 19 %, B — 88, 81 %. V zaty molekýlalyq massasy 18, 0153 - ke teń.
Jaýaby: Sýtegi, ottegi, sý.
3 - suraq: Qaı hımıalyq elementti mıllıoner dep ataıdy?
1 - jeńildik: II perıod, IV toptyń negizgi topshasynyń elementi Onyń ıadrosynda 6 proton men 6 neıtrony bar.
2 - jeńildik: bos kúıinde almaz, grafıt, karbın dep atalatyn alotropıalyq kúılerinde kezdesedi.
Jaýaby: kómirtegi
4 - suraq: (beınesuraq) Mektep túlegi, Kaspıı óńiriniń qazirgi zamanǵy kolejin "aqparattyq júıeler" mamandyǵy boıynsha támamdap, ártúrli jerde dızaıner qyzmetin atqaryp, qazirgi tańda T. Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademıasynyń televızıalyq grafıka mamandyǵynyń İ kýrs stýdenti atanyp júrgen Ahmetov Abylaı sizderge suraǵyn qoıady.
Bul zattyń 0, 9% eritindisi fızıologıalyq eritindi dep atalady. Adam aǵzasy kóp qan joǵaltqanda qan tamyryna quıylady. Ol zatty turmysta da qoldanady. Bul zattyń ataýy qandaı?
1 - jeńildik: Bul zattyń ıodtalǵan, brıkettelgen t. b. arnaýly túrleri de óndiriledi.
2 - jeńildik: Turmystyq ataýy As tuzy.
Jaýaby: natrıı hlorıdi
İV kezeń: "Tapqyrlyq tanyt!"
Bul kezeńde de úsh uıashyq tańdalady. Oryny aýysqan áripterden sózderdi qurap, arasynan sózdiń artyǵyn tabý kerek. Tapsyrma oryndalmastan buryn 100, 200, 300, 400, 500 upaılarynyń birin tigip jasyryp qoıylady. Tapsyrmalardy eki top saıyskerleri de oryndap, berilgen paraqshaǵa jaýabyn jazyp kórsetesizder. Tapsyrma durys oryndalsa tikken upaılaryńyz esepke qosylady, al eger durys bolmasa kerisinshe jınaǵan upaılaryńyzdan shegeriledi.
1 - suraq: ýlredog
dovodro
orlafým
kırdosol
Jaýaby: Ýglerod, vodorod, formýla, kıslorod. Artyǵy: formýla
2 - suraq: pronto
ectolern
neonutr
plape
Jaýaby: Proton, electron, neutron, apple. Artyǵy: apple
3 - curaq: vneldeeme
gaaodrov
ıýontn
olmonoovs
Jaýaby: Mendeleev, Avogadro, Núton, Lomonosov. Artyǵy: Núton
V - kezeń: "Qapy qalma!"
Úsh tapsyrma beriledi. Suraq oqylmastan buryn tapsyrmanyń deńgeıin shamalaý úshin tirek sózder oqylady. 100, 200, 300, 400, 500 upaılarynyń birin tigip jasyryp qoıylady. Suraqqa eki top saıyskerleri de jaýaptaryn paraqshaǵa jazyp kórsetesizder. Durys jaýap aıtylsa tikken upaılary esepke qosylady, al eger durys bolmasa kerisinshe jınaǵan upaılarynan shegeriledi.
1 - suraq:
Tirek sózderi: goland ǵalymy, gaz, totyqtyrǵysh, ıisti.
(beınesuraq) Suraqty mektep túlegi, Marat Ospanov atyndaǵy Batys Qazaqstan memlekettik medısına ýnıversıtetin úzdik úlgidegi bakalavr dıplomymen bitirip, qazirgi kezde osy ýnıversıtettiń 6 kýrs ıntern - terapevti Amangeldiqyzy Aıgerim joldaıdy.
Bul gazdy 1785 jyly golandıa fızıgi Van Marým ashqan. Túsi qoıý kók,, al suıyq kúıde kúlgin kók gaz. Naızaǵaıly jańbyrdan soń shyǵatyn erekshe ıis tán. Taza kúıinde – kúshti totyqtyrǵysh, mıkroorganızmderdi óltiredi, sol sebepti sýdy, aýany dezınfeksıalaýda, kúshti totyqtyrǵysh bolǵandyqtan qaǵaz aǵartýda qoldanylady.
Jaýaby: Ozon
2 - suraq:
Tirek sózderi: tujyrym, ǵalym, 1748, zań.
(beınesuraq) Qarabaý orta mektebin támamdap, H. Dosmuhamedov atyndaǵy Atyraý memlekettik ýnıversıtetine jýrnalısıka mamandyǵyna túsip, stýdent kezinen "Qazaqstan - Atyraý" telearnasynda redaktor - júrgizýshi qyzmetin atqaryp, qazirgi kezde Astana qalasynda "Qazaqstan" TRK - nyń "Jan jylýy" baǵdarlamasynyń redaktory qyzmetin atqaryp júrgen Sándibaeva Aıymzada sizderge suraǵyn qoıady.
1748 jyly «Tabıǵatta bolatyn kúlli ózgeristerdiń máni mynadaı: bir deneden qansha kemise, basqasyna sonshama qosylady, ıaǵnı bir jerde biraz materıal azaısa, basqa jerde ol sonsha kóbeıedi» degen tujyrymdamany aıtqan ǵalym kim? Ol zań qalaı atalady?
Jaýaby: Lomonosov. Zat massasynyń saqtalý zańy
3 - suraq:
Tirek sózder: massalyq úles, salystyrmaly atomdyq massa, formýla, qyshqyl
Bul qyshqyldy "Hımıalyq óndiristiń nany" dep ataıdy. Ol qyshqyldyń quramynda: 2% - sýtegi, 32, 7% - kúkirt, 65, 3% - ottegi bar bolsa, qyshqyldyń formýlasy qandaı?
Jaýaby: N2SO4 (kúkirt qyshqyly)
Aqyl kópke jetkizer
Óner kókke jetkizer
Jarys zańy ejelden,
Jeńimpazdy anyqtaý.
Al Jeńimpaz bolý sharty sol,
Eńbektený, jalyqpaý.
Bolmasyn eshbir syn – ókpe,
Áseri qaldy júrekte.
Qazylar bergen baǵalar,
Ushtassyn aıtar tilekke!
(Sóz kezegi ádil qazylarǵa beriledi).
Búgin de hımıa barlyq jerde,
Qurylysta, tehnıkada, óndiriste.
Syrlaryn bul ǵylymnyń meńgerińder,
Shákirtter ynta qoıyp úırenińder! - deı kele búgingi sharamyzdy aıaqtaımyz.
Altyn ýaqyttaryńyzdy bólip kelgenderińizge kóp raqmet saý salamatta bolyńyzdar!
prezentasıasyn júkteý
You Might Also Like
