InfoHub Logo

Sabaq taqyryby: Jyraý. Sóılem.
Sabaqtyń maqsaty: Sóılem jáne onyń tynys belgileri týraly bilim berý. Jyraý týraly túsinik qalyptastyrý.
1. Mazmunyna baılanysty: Sóılem jáne onyń túrleri týraly negizgi bilim qalyptastyra otyryp, jattyǵý barysynda pysyqtaý. Jyraý onyń mán - mazmunyn tereń uǵynyp, jyrshylar týraly maǵlumat berý.
2. Syn turǵysynan oılaý: Sóılemdegi sózder baılanysyn suraq qoıý arqyly anyqtaýǵa jáne óz oılarynan sóılem qurata otyryp oı - órisin mánerlep oqý mashyǵyn damytý.
3. Toppen jumys: Oqýshylardy eńbeksúıgishtikke, ónerdi súıýge baýlý.
Sabaq túri: İskerlik pen daǵdy qalyptastyrý.
Oqytý ádisi: Syn turǵysynan oılaýdy damytý. Damyta oqytý.
Pánaralyq baılanys: Qazaq tili, Mýzyka, Dúnıetaný.

Sabaqtyń júrý barysy:
I. Qyzyǵýshylyqty oıatý:
«Jalǵasyn tap» oıyny:
1. Balalar oıyn....
2. Baqta qustar....
3. Jylǵalardan sý....

II. Úı tapsyrmasyn tekserý: Oıǵa shabýyl:
1. Sóılem degenimiz ne?
2. Abylaıhan kim?
3. Qazaq batyrlaryn ata, olar ne úshin kúresti?

III. Maǵynany taný:
A) «Oı shaqyrý»
Bıik taýǵa jarasar
Yǵynan tıgen panasy.
Tereń saıǵa jarasar,
Tobylǵyly salasy.
Er jigitke jarasar,
Qolyna alǵan naızasy,
Bı jigitke jarasar,
Halqyna tıgen paıdasy - dep Jyrshy - Buqar jyraý jyrlaǵan eken.
Buqar jyraý bul jyrynda ár nárseniń ózine tán paıdasy bar ekenin kórsetken. Mysaly taýdyń panasy - yq, saıdyń aınalasy - tobylǵyly, batyr – el qorǵaıtyny, sheshen bı - el yntymaǵyn nyǵaıtatyny aıtylǵan.
Búgingi ótetin taqyrybymyz úlken maǵynaly oıdy ashatyn - Jyraý mátinimen tanysamyz. Sonyń ishinde S. Máýlenovtiń jyrynan úzindi jáne Buqar jyraý jyrynan úzindimen tanyspaqpyz.

Á) Avtor týraly málimet:
Syrbaı Máýlenov -(17. 9. 1922 j. týǵan Qostanaı oblysy; Jankeldın aýdany; Torǵaı poselkesi; — 1993) — aqyn. Uly Otan soǵysyna qatysqan. Abaı atyndaǵy Almaty memlekettik ýnıversıtetin bitirgen (1973). 1943 — 1950 Qostanaı oblysy radıokomıtetinde redaktor, "Bólshevıktik jol" (qazirgi "Komýnızm tańy") gazetinde bólim meńgerýshisi, redaktordyń orynbasary, 1951 — 1955 jyly. Qazaq memlekettik kórkem ádebıet baspasynda redaksıa meńgerýshisi, 1957 — 1961 jyly Qazaqstan Jazýshylar odaǵynda ádebı keńesshi; "Qazaq ádebıeti" gazetinde bas redaktordyń orynbasary, 1964 — 1971 jyly "Juldyz" jýrnalynyń, 1955 — 1957, 1971 — 1977jyly "Qazaq ádebıeti" gazetiniń bas redaktory boldy. Tuńǵysh óleńi Jambyl oblysy "Kolhozshy" gazetinde 1937 jyly jarıalandy, "Óleńderi" atty alǵashqy jınaǵy1948 jyly jaryq kórdi. S. Máýlenov — qyryqqa jýyq jyr jınaqtarynyń avtory.
Buqar jyraý Qalqamanuly (1668 — 1781) — qazaqtyń uly jyraýy, 18 ǵ. jońǵar basqynshylaryna qarsy Qazaq - jońǵar soǵysynyń bastaýshysy ári uıymdastyrýshysy ataqty Abylaı hannyń aqylshysy.
Shyqqan tegi Arǵyn taıpasynyń qarjas rýynan. Zamanyndaǵy synshylar ony «Kómekeı áýlıe» degen. Sóılegende kómekeıi búlkildep, aýzynan tek óleń sóz tógiledi eken. Syrdarıa oblysy Qazaly ýezi Kósherbaı bolysynyń 6-shy aýyly "Qaraq" degen jeri.

Jyraý degenimiz kim?
Jyraý
↓
Aqyn
Jyr oryndaıtyn adam, oryndaýshy
Sheshen

b) Mátinmen jumys:
- Óleńdi mánerlep oqyp berý
- Óleń mazmunyna taldaý jasaý
- Sózdik jumys
Qıssa - óleń - jyrlar
Kúńirenip - zarlanyp
Zamanalardy - sol zamandaǵy oqıǵalar
V) Rebýs shesheıik:
1, 2, 3 ꞌꞌ..., ꞌ s ꞌ m

Sheshýi: Sóılem
g) Oqýlyqpen jumys: 150 - jattyǵý
Jatqa jazý:
Árqashan bolsyn anam,
Bolaıyn men de aman.
Suraqtar: Sóılemniń birinshi sózi qandaı árippen bastalyp jazylǵan?
- Sóılem sońyna qandaı tynys belgi qoıylǵan?
Osyǵan qarap ereje qurastyraıyq:
Ereje: Sóılemniń birinshi sózi bas áripten bastalyp jazylady. Sóılemniń sońyna núkte (.), suraq belgisi (?), lep belgisi (!) qoıylady.
D) Toptyq jumys:
1 top: Sýretpen jumys: Kóktem kórinisine áńgime qurap, sóılemdegi sóz sanyn anyqtaý, baılanysyn suraq qoıyp anyqtaý.
2 top: 151 - jattyǵý Kerekti jerine núkte qoıyp. sóılemderdi bas áripten bastap jazý.
Quralaı terezeni ashty úıge salqyn aýa kirdi úıdiń aýasy tazardy Quralaı sabaq oqydy.
3 top: Sóılemdi jalǵastyr. Qajetti tynys belgini qoıyp kóshirip jaz.
1. Meniń jasym....
2. Sen neshinshi synypta...
3. Alaqaı, búgin meniń...

IV. Oı tolǵanys:
A) Toptyq jumys:
1 top: Jyraýdy jatqa aıt
2 top: Sóılem degenimiz ne? Sóılem túrlerin ata.

3 top: Sózjumbaq shesh:
1. Dybystan quralady ---------1. Sóz

2. Taqpaq ----------------------------2. Óleń
3. Qan toqtatatyn dári---------- 3. Iod
4. Eshki tóli -------------------------4. Laq
5. Qysqy aıaq kıim ----------------5. Etik
6. Tyshqan jaýy ------------------6. Mysyq

V. Úıge tapsyrma: Jyraý jattaý, Sóılem ereje jattaý 149 - jattyǵý
VI. Baǵalaý