InfoHub Logo

Jyrtqysh qustar.
Qustardyń arasynda jyrtqyshtary bar. Olar - qyran, búrkit, kezquıryq, japalaq, úki jáne taǵy basqalary. Jyrtqysh qustardyń qanaty úlken, kózi qyraǵy, tumsyǵy ótkir jáne tyrnaǵy tutqyr bolady. Olar alýan túrli janýarlardy - tyshqan, qoıan, qustardy aýlaıdy. Al úlken qyran tyrnaǵymen qozyny ilip alyp kete alady.
Búrkit - qasqyrdy da alatyn, óte kúshti, iri deneli jyrtqysh qus. Ol taýly jerlerdi mekendeıdi. Uıasyn aǵashtyń ushar basyna salady. Óte saq, adam kózine sırek shalynady.
Dala qyrany - jazyq pen usaq shoqylardy mekendeıdi. Uıasyn jerge salady. Negizinen sýyr, qoıan sıaqty kemirgishtermen qorektenedi. Sondaı - aq qustardy baýyrymen jorǵalaýshylardy aýlaıdy, ólimtikter jeıdi.
Kezquıryq - jyrtqysh jyl qusy. Ormandy jerlerdi mekendegendi unatady. Orta kólemdi janýarlar, sútqorektilermen, qustarmen, reptılıalarmen qorektenedi. Óli balyqtardy jáne qaldyqtardy qumarlana jeıdi.
Japalaq pen úki jemin túnde aýlaıdy. Olar óte saqqulaq, úlken kózderi qarańǵyda jaqsy kóredi.

Orman - toǵaı qustary
Keıbir qustar uıasyn shalǵyndy jerge salady. Bódene qalyń shóptiń arasyn shuńqyrlap, uıa salady. Bódene - qyrǵaýyl tuqymdas, qalyń shóp arasynda júretin, aqshyl jolaqty, kishkene sur, jyl qusy.
Boztorǵaı - túsi qońyr-ala, qanaty uzyn, baýyry aqshyl kishkene torǵaı. Boztorǵaıdyń shyryly kishkene kúmis qońyraýdyń syńǵyry sıaqty quıqyljyp turady.
Bulbul - orman - toǵaıda, nýly jerde, baqta júretin, daýysy ádemi kishkene ánshi qus. Ol uıasyn bıik buta basyna salady. Ol óziniń tamasha ánimen kóńilimizdi shattyqqa bóleıdi. Olardyń qoregi - ósimdikke zıandy jándikter.
Bizdiń ormandarymyzda ala toqyldaq tirshilik etedi. Ol jazda da, qysta da aǵashtyń dińin toqyldatýmen bolady. Ol aǵash qabyǵynyń astynan qabyqjegi men aǵashjeginiń dernásilderin buljytpaı tabady. Toqyldaq aǵashqa zıandy jándikterdi qurtady. Ony orman dárigeri dep beker aıtpaǵan.
Kókek te orman qusy. Kókektiń ózi uıa jasamaıdy, basqa qustardyń uıasyna jumyrtqalap ketedi. Kókektiń balapany jumyrtqadan birinshi jaryp shyǵady da, birden basqa jumyrtqalardyń bárin uıadan shyǵaryp tastaıdy. Qustar kókektiń tastandy balapanyn asyraıdy. Qalaı degenmen, kókek - paıdaly qus. Ol eshbir qus jemeıtin túkti juldyzqurttardy jeıdi.

Jyl qustary.
Bizdiń elimizde qustardyń kópshiligi - jyl qustary. Olar bizdiń jerimizge uıa salyp, balapan shyǵarý úshin kóktemde ushyp keledi. Al kúzde qaıtadan ushyp ketedi.
Jyl qustaryna: uzaq, aqqý, tyrna, láılek jáne taǵy basqa qustar jatady.
Aqqý - moıny uzyn, qaz tuqymdas jyl qusy. Naýryzdyń basy men sáýirdiń aıaǵynda oralyp, qazan aılarynda ushyp ketedi. Sý ósimdiginiń japyraǵymen, tamyrymen, keıde usaq jándiktermen qorektenedi. Sulý, dostyqqa adal qus, mahabbattyń sımvoly.
Qarlyǵash - jylqusy. Qarlyǵashtar óte úshuyr. Basqa qustardan aıyrmashylyǵy - jemin ushyp júrip aýlaıdy. Olardyń árqaısysy kúnine myńnan astam masa jep, zor paıda keltiredi.
Tyrna - Qazaqstan dalalary men shól dalalarynda keńinen taraǵan jyl qusy. İri ózen jaǵalaýlarynda mekendeıdi. Negizinen ósimdikpen, jándiktermen qorektenedi.
Láılek - moıny, tumsyǵy uzyn sıdam sıraqty jyl qusy. Ol sý jaǵalaýynda tirshilik etedi. Balyqtarmen, Sý ósimdiginiń japyraqtarymen, jándiktermen qorektenedi.

Otyryqshy qustar.
Saýysqan, qarǵa, torǵaı, kókshymshyq, kógershin eshqaıda ushyp ketpeıdi. Olar qys kezinde adamdardyń turaǵyna jaqyn keledi. Ósimdikterdiń tuqymyn, tamaq qaldyqtaryn qorek etedi jáne sýyqqa tózimdi.
Saýysqan - qarǵa tuqymdasyna jatatyn, qysqa tumsyqty qus. Denesiniń kóp bóligi qara, tek keýdesi aq bolady. Qurt - qumyrsqa, azdap shóp te jeıdi.
Qarǵa - saýysqanǵa uqsas qus. Denesiniń túsi qara. Saýysqan sıaqty qorektenedi.
Kógershin - beıbitshilik qusy, adamzatyń dosy, qysy - jazy bir jerde meken etedi. Olar dán, nan qıqymdarymen qorektenedi. Salmaǵy 200 - 250 gram, 12 jyl ómir súredi.
Torǵaı - súıir tumsyqty kishkene qus. Olar usaq jándiktermen, ósimdik dánderimen, tamaq qaldyqtarymen qorektenedi.
Otyryqshy qustarǵa adamdar uıa jasap, jem shasharlar qurady. Qysta tońyp, ashyǵyp qalmaýyna jaǵdaı jasap, qorǵaıdy.
Toptaǵy balalar birlesip otyryp oqyp, slaıd boıynsha, mazmunyn túsindiredi