Qıyn oqýshylarmen jáne ata – analarmen ótkiziletin jumys ereksheligi
Batys Qazaqstan oblysy, Bórli aýdany,
Bórli negizgi orta qazaq mektebinde bastaýysh synyp muǵalimi
Maımanov Nýrkan Djanybekovıch
Baıandama taqyryby: Qıyn oqýshylarmen jáne ata – analarmen ótkiziletin jumys ereksheligi.
Baıandama maqsaty:
1. Oqýshylarmen ata – analarǵa jan - jaqty taldaý jasaı otyryp, mektep, ustaz, ata - ana qarym - qatynasyn nyǵaıtý.
2. Ár túrli ádis - tásilder arqyly olarmen ótkiziletin jumys túrin arttyrý.
3. Adamgershilik, syılastyq, ınabattylyq tárbıege baýlý.
Baıandama barysy:
Tárbıe tásilderi árbir jastyń jeke adam retinde ereksheligin eskerýge onyń sheksiz múmkindigin paıdalanýǵa baǵyttalýy tıis.
Qazirgi tańda mektepterde muǵalimderdi mazalaıtyn basty másele «qıyn» balalar. Aldymen osy «qıyn» oqýshylar degenimiz kimder? Olar – mektep tarapynan erekshe, qosymsha baqylaýdy talap etetin, tárbıeleýge qarsylyq bildiretin oqýshylar.
Sonymen qosa, bilim deńgeıi tómen, tártibi nashar, sabaqtan kóp qalatyn, ustazdardyń talabyn oryndamaıtyn, adamgershilik deńgeıi tómen, synyptastarymen únemi til tabysa almaıtyn, ujym máseleleri qyzyqtyrmaıtyn oqýshylar, oılaý qabileti keıin qalǵan, ashýlanshaq oqýshylardy qıyn balalar qataryna jatqyzyp júrmiz. Balanyń qıyn minez – qulqynyń sebebin izdesek, kóbine balanyń óz otbasyndaǵy ata - anamen qarym - qatysyna baılanysty ekeni anyqtaldy.
Keı oqýshylar ata - ana tarapynan eshqashan júrek jylýyn kórmeı ósip, osyǵan mekteptegi óz tobyndaǵy oqýshylardyń, muǵalimderdiń keri kózqarasy qosylyp, uzaqqa sozylǵan qaıǵyrý, renjý júıke aýrýlaryna shaldyqtyryp, bala ashýlanshaq, ómirge yzaly, tuıyq qalypqa túsedi.
Ata - ana tarapynan, mektep qabyrǵasynan jylylyq sezinbegen jasóspirim ómirde ózin eshkimge qajetsiz dep eseptep, ýaıymǵa shaldyǵady, keı jasóspirimderdiń uıqysy buzylyp, túnde qorqynyshty túster kórip, ımýnıteti tómendeıdi.
«Qıyn» oqýshylardy 2 topqa bólip qarastyrýǵa bolady:
> Tán kemtarlyǵy jáne jan jaraqaty bar oqýshylar.
> Otbasynda, mektep tárbıeleýden shet qalǵan, jeke basyn qalyptastyrýdy syrtqy keri áserlerden, áleýmettik jaǵdaıdyń áseri bolǵan jáne ótpeli kezeńniń kúrdeliliginen minezi durys qalyptaspaı qalǵan oqýshylar.
«Qıyn» oqýshylardyń ósken ortasynyń, otbasynyń jaı - kúıin taldaǵanda, keıde otbasynyń ózi bala tárbıesine keri áser bertini anyqtalyp otyr. Ádette, ata - analardyń bala tárbıesinen ár túrli sebepterge saı aýlaqtanýy da teris áser etedi (ata -
analardyń jumys basty bolýy nemese jeke basynyń qamymen júrýi, balalaryna teris úlgi kórsetip, keleńsiz ómir súretin, uzaq is saparda bolatyn ata - analar).
Jeke tulǵany qalyptastyrýdaǵy taǵy da bir qolaısyz jaǵdaı bala tárbıesine ata – analardyń ártúrli kózqarasy nemese bireýiniń bala tárbıesinen shet qalýy, ıaǵnı, balanyń tolyq emes otbasynda tárbıelenýi saldarynan bolady. Otbasyndaǵy orta qandaı bolsa, bala sondaı bolyp ósedi. Otbasyndaǵy jaısyz ahýal qandaı bolsyn balaǵa aýyr áser etedi. Áserdiń kúshi men tereńdigi balalardyń jasynda, osy kezge deıingi tájirıbesine, minezine, tárbıesine, tárbıeliligine, sezimtaldyǵyna táýeldi. Mundaı jaǵdaıdy boldyrmaý úshin ata – ana ne isteý kerek?
- Jazalaý men shekteýdi shekten tys qoldanbaý.
• Balaǵa jekeleı yqpal jasaý kerektigin umytpaý.
- Tanymdyq qyzyǵyn arttyrý.
• Balany aǵartýshylyqtyń kóptegen túrlerine qatystyrý, biraq jaǵdaıdy únemi baqylaýdy umytpaý.
- Áńgimelesý, túsindirý, biraq birden úlgili minez - qulyqty talap etpeý.
• Ózgeristerdi bala ómirine keshendi túrde engizý.
Minez - qulqyndaǵy kishkene bolsa da ózgeristerdi baqylaý.
• Bala jetistikke ózi jetý arqyly baqyt pen qýanyshty seziný.
• Balamen ádepti sóılesý.
• Balaǵa sený kerek, árıne, bul eń mańyzdy.
«Bala tárbıesiniń eń úlken mektebi - áke men shesheniń qarym - qatynasy» - dep V. A. Sýhomlınskıı aıtqandaı, « Ata – ana - óz balasynyń tárbıesi úshin el, halyq aldynda jaýapker».
Júrgizilgen zertteýlerimizdiń nátıjesi boıynsha « qıyn» oqýshylardyń týýyna ıtermeleıtin taǵy bir áser – otbasyndaǵy jetispeýshilik, tarshylyq. Qazir materıaldyń baılyqtyń rýhanı baılyqtan joǵary turǵan ýaqytynda jasópirimder arasynda « anaý da kerek, mynaý da kerek» degen kórseqyzarlyqtyń áserinen, «ózgelerde bar nárse mende nege joq» degen oımen balanyń kózqarasynyń ózgerýine ákep soǵýy múmkin.
Tolyq nusqasyn júkteý
Bórli negizgi orta qazaq mektebinde bastaýysh synyp muǵalimi
Maımanov Nýrkan Djanybekovıch
Baıandama taqyryby: Qıyn oqýshylarmen jáne ata – analarmen ótkiziletin jumys ereksheligi.
Baıandama maqsaty:
1. Oqýshylarmen ata – analarǵa jan - jaqty taldaý jasaı otyryp, mektep, ustaz, ata - ana qarym - qatynasyn nyǵaıtý.
2. Ár túrli ádis - tásilder arqyly olarmen ótkiziletin jumys túrin arttyrý.
3. Adamgershilik, syılastyq, ınabattylyq tárbıege baýlý.
Baıandama barysy:
Tárbıe tásilderi árbir jastyń jeke adam retinde ereksheligin eskerýge onyń sheksiz múmkindigin paıdalanýǵa baǵyttalýy tıis.
Qazirgi tańda mektepterde muǵalimderdi mazalaıtyn basty másele «qıyn» balalar. Aldymen osy «qıyn» oqýshylar degenimiz kimder? Olar – mektep tarapynan erekshe, qosymsha baqylaýdy talap etetin, tárbıeleýge qarsylyq bildiretin oqýshylar.
Sonymen qosa, bilim deńgeıi tómen, tártibi nashar, sabaqtan kóp qalatyn, ustazdardyń talabyn oryndamaıtyn, adamgershilik deńgeıi tómen, synyptastarymen únemi til tabysa almaıtyn, ujym máseleleri qyzyqtyrmaıtyn oqýshylar, oılaý qabileti keıin qalǵan, ashýlanshaq oqýshylardy qıyn balalar qataryna jatqyzyp júrmiz. Balanyń qıyn minez – qulqynyń sebebin izdesek, kóbine balanyń óz otbasyndaǵy ata - anamen qarym - qatysyna baılanysty ekeni anyqtaldy.
Keı oqýshylar ata - ana tarapynan eshqashan júrek jylýyn kórmeı ósip, osyǵan mekteptegi óz tobyndaǵy oqýshylardyń, muǵalimderdiń keri kózqarasy qosylyp, uzaqqa sozylǵan qaıǵyrý, renjý júıke aýrýlaryna shaldyqtyryp, bala ashýlanshaq, ómirge yzaly, tuıyq qalypqa túsedi.
Ata - ana tarapynan, mektep qabyrǵasynan jylylyq sezinbegen jasóspirim ómirde ózin eshkimge qajetsiz dep eseptep, ýaıymǵa shaldyǵady, keı jasóspirimderdiń uıqysy buzylyp, túnde qorqynyshty túster kórip, ımýnıteti tómendeıdi.
«Qıyn» oqýshylardy 2 topqa bólip qarastyrýǵa bolady:
> Tán kemtarlyǵy jáne jan jaraqaty bar oqýshylar.
> Otbasynda, mektep tárbıeleýden shet qalǵan, jeke basyn qalyptastyrýdy syrtqy keri áserlerden, áleýmettik jaǵdaıdyń áseri bolǵan jáne ótpeli kezeńniń kúrdeliliginen minezi durys qalyptaspaı qalǵan oqýshylar.
«Qıyn» oqýshylardyń ósken ortasynyń, otbasynyń jaı - kúıin taldaǵanda, keıde otbasynyń ózi bala tárbıesine keri áser bertini anyqtalyp otyr. Ádette, ata - analardyń bala tárbıesinen ár túrli sebepterge saı aýlaqtanýy da teris áser etedi (ata -
analardyń jumys basty bolýy nemese jeke basynyń qamymen júrýi, balalaryna teris úlgi kórsetip, keleńsiz ómir súretin, uzaq is saparda bolatyn ata - analar).
Jeke tulǵany qalyptastyrýdaǵy taǵy da bir qolaısyz jaǵdaı bala tárbıesine ata – analardyń ártúrli kózqarasy nemese bireýiniń bala tárbıesinen shet qalýy, ıaǵnı, balanyń tolyq emes otbasynda tárbıelenýi saldarynan bolady. Otbasyndaǵy orta qandaı bolsa, bala sondaı bolyp ósedi. Otbasyndaǵy jaısyz ahýal qandaı bolsyn balaǵa aýyr áser etedi. Áserdiń kúshi men tereńdigi balalardyń jasynda, osy kezge deıingi tájirıbesine, minezine, tárbıesine, tárbıeliligine, sezimtaldyǵyna táýeldi. Mundaı jaǵdaıdy boldyrmaý úshin ata – ana ne isteý kerek?
- Jazalaý men shekteýdi shekten tys qoldanbaý.
• Balaǵa jekeleı yqpal jasaý kerektigin umytpaý.
- Tanymdyq qyzyǵyn arttyrý.
• Balany aǵartýshylyqtyń kóptegen túrlerine qatystyrý, biraq jaǵdaıdy únemi baqylaýdy umytpaý.
- Áńgimelesý, túsindirý, biraq birden úlgili minez - qulyqty talap etpeý.
• Ózgeristerdi bala ómirine keshendi túrde engizý.
Minez - qulqyndaǵy kishkene bolsa da ózgeristerdi baqylaý.
• Bala jetistikke ózi jetý arqyly baqyt pen qýanyshty seziný.
• Balamen ádepti sóılesý.
• Balaǵa sený kerek, árıne, bul eń mańyzdy.
«Bala tárbıesiniń eń úlken mektebi - áke men shesheniń qarym - qatynasy» - dep V. A. Sýhomlınskıı aıtqandaı, « Ata – ana - óz balasynyń tárbıesi úshin el, halyq aldynda jaýapker».
Júrgizilgen zertteýlerimizdiń nátıjesi boıynsha « qıyn» oqýshylardyń týýyna ıtermeleıtin taǵy bir áser – otbasyndaǵy jetispeýshilik, tarshylyq. Qazir materıaldyń baılyqtyń rýhanı baılyqtan joǵary turǵan ýaqytynda jasópirimder arasynda « anaý da kerek, mynaý da kerek» degen kórseqyzarlyqtyń áserinen, «ózgelerde bar nárse mende nege joq» degen oımen balanyń kózqarasynyń ózgerýine ákep soǵýy múmkin.
Tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
