Rasıonal sandarǵa amaldar qoldaný
Batys Qazaqstan oblysy, Bókeı ordasy aýdany
Jáńgir han atyndaǵy jalpy bilim beretin orta mektebi
Fızıka jáne matematıka pánderiniń muǵalimi T. Q. Arınova
Sabaqtyń taqyryby: Rasıonal sandarǵa amaldar qoldaný
Sabaqtyń maqsaty: bilimdilik: oqýshylardyń rasıonal sandardy qosý jáne azaıtý uǵymdary boıynsha alǵan bilimderin tujyrymdap, bilim dárejelerin baıqaý jáne tereńdetý, qoldana bilý.
Damytýshylyq: oqýshylardyń iskerlikterin, óz betimen eńbektený daǵdylaryn qalyptastyrý barysynda bilim daǵdylaryn damytý.
Tárbıelik: sabaqqa oqýshylardyń óz erkimen belsene aralasýy, bilimderin kórsete alýy, oı - órisin keńeıtip, jaýapkershilikti sezinýge, adamgershilikke baýlý.
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, shema, krosvord.
Sabaqtyń túri: qorytyndy sabaq
Sabaqtyń barysy:
I Uıymdastyrý bólimi
II Úı tapsyrmasyn tekserý
«Biz neni bilemiz?» Teorıalyq bilimderin tekserý kezeńi.
III «Tarıhı maǵlumat»
IV «Kim jyldam?»
V «Ońaıdan qıynǵa» (deńgeılik tapsyrma)
VI Matematıkalyq dıktant
VII Krosvord
VIII Qorytyndy
«Matematıka - ǵylymdar patshasy,
Arıfmetıka - matematıka patshasy»(K. F. Gaýss)
degendeı biz búgingi matematıka sabaǵymyzda «Rasıonal sandarǵa amaldar qoldaný» taraýy boıynsha alǵan bilimimizdi ortaǵa salmaqpyz.
Stol ústinde 9 kartochka bar. Osy kartochkadaǵy tapsyrmany oryndap, nómiri boıynsha taqtaǵa ilsek, belgili nemis matematıgi, fızıgi, astronomynyń aty - jónin oqısyzdar.
II «Biz neni bilemiz?» Teorıalyq bilimderin tekserý kezeńi.
1) Qandaı sandar oń sandar, qandaı sandar teris sandar dep atalady? Qandaı san oń sanǵa da, teris sanǵa da jatpaıdy?
Jaýaby:«+» tańbasymen jazylǵan sandar oń sandar dep atalady, «-» tańbasymen jazylǵan sandar teris sandar dep atalady. 0(nól) sany oń sanǵa da, teris sanǵa da jatpaıdy.
Mys: - 2210, - 3 teris sandar
2, 7, 4, 8, 11 oń sandar
2) Koordınatalyq túzý degenimiz ne?
Koordınatalyq túzý degenimiz sanaq basy bolatyn O núktesi jáne birlik kesindisi tańdap alynǵan, oń baǵyty kórsetilgen túzý.
Koordınatalyq túzý syzý úshin:
1) túzý syzyp onyń boıynan O núktesin belgilep, osy núkteni sanaq basy retinde qabyldaý kerek.
2) birlik kesindini tańdap alý kerek
3) oń baǵytty kórsetý kerek
3) Qandaı sandar qarama - qarsy sandar dep atalady?
Bir - birimen tek qana tańbalarymen ajyratatyn sandar qarama - qarsy sandar dep atalady.
Mys:+3 jáne - 3, - 0, 6 jáne 0, 6
1) oń sanǵa qarama qarsy san oń san
2) teris sanǵa qarama qarsy san oń san
3) O sany ózine ózi qarama qarsy san.
4) Sannyń modýli degenimiz ne? Sannyń modýli qalaı jazylady?
Koordınatanyń túzý boıyndaǵy sandy keskindeıtin sanaq basynan qashyqtyǵyn sannyń modýli dep ataıdy.
Modýl qazaqsha mólsher degendi bildiredi.
1) Teris sannyń modýli oǵan qarama qarsy sanǵa teń./- 2, 5/=2, 5
2) Oń sannyń modýli sol sannyń ózine teń |5|=5
3) Nól sanynyń modýli nólge teń /0/=0
4) Qarama - qarsy sandardyń modýlderi teń /- 3/=3
5) Eki teris sannyń qosyndysy qalaı tabylady?
Eki teris sandy qosý úshin
1) qosylǵyshtardyń modýlderin qosý kerek.
2) shyqqan sannyń aldyna mınýs tańbasyn qoıý kerek.
/- 3/+/- 4/=/- 7/
3) Eki teris sannyń qosyndysy teris san
6) Tańbalary ár túrli sandardy qosý erejesin tujyrymda
Tańbalary ár túrli, modýlderi teń emes eki sandy qosý úshin:
1) úlken modýlden kishi modýldi azaıtý kerek.
2) shyqqan sannyń aldyna modýli úlken qosylǵyshtyń tańbasyn qoıý kerek
Mys: 9+/- 5/=4
7) Qarama qarsy sandardyń qosyndysy nege teń?
Qarama qarsy 2 sannyń qosyndysy nólge teń
/- 144/+/144/=0
8) Rasıonal sandar qalaı azaıtylady?
Bir sannan ekinshi sandy azaıtý úshin, azaıǵyshqa azaıtqyshqa qarama qarsy sandy qosý kerek: a - v=a+/- v/
Mys: 6 -/- 2/=6+2=8
- 7 -/+3/=- 7 - 3=- 10
9) Koordınatalyq túzýde kesindiniń uzyndyǵyn qalaı tabamyz?
Koordınatalyq túzýdegi kesindiniń uzyndyǵyn tabý úshin onyń oń jaq shetki núkteniń koordınatasynan sol jaq shetki núktesiniń koordınatasyn azaıtý kerek.
III «Tarıhı maǵlumat» Karl Gaýss (1777 - 1855) – nemis matematıgi, astranomy, fızıgi, geodızısi. Úzdik matematıkalyq qabilet onyń boıynan bala kezinen - aq baıqalǵan. Onyń algebra, geometrıa jáne matematıkalyq analız salasynda jasalǵan kóptegen zertteýleri teorıalyq jáne qoldanbaly matematıkanyń, fızıkanyń, astronomıanyń, geodezıanyń damýyna edeýir yqpal jasady.
IV «Kim jyldam?»
0. 8 - 3. 2=- 2. 4
- 2. 55+3=0. 545
- 2. 4 - 0. 5=- 2. 55
0. 45*5=2. 25
V «Ońaıdan qıynǵa» (deńgeılik tapsyrma)
A – deńgeıi
Amaldardy orynda ---------------------- Yqshamda
1) 18+(- 9)=18 - 9=9 ------------------------ 1) 16a+7v - 3a+11v=13a - 18v
2) - 17+(20)=- 17 - 20=- 37 ---------------- 2) 5ý+0. 8+3. 2 - 3ý=2ý+4
3) - 5 -(- 6. 7)=- 5+6. 7=1. 7 ---------------- 3) 2. 8h - 1. 9+8. 2h+2=11h - 0. 1
V – deńgeıi
Teńdeýdi shesh
h+(- 6)=4 ------------------ ý+26. 46=- 2. 17
h=4+6 ---------------------- ý=- 2. 17 - 26. 46
h=10 ------------------------ ý=- 28. 63
10+(- 6)=4 ---------------- - 28. 63+26. 46=- 2. 17
S – deńgeıi
AVSD kvadratynyń AV qabyrǵasy birlik kesindiniń 1sm - ge teń koordınatasynyń túzý boıynda ornalasqan: A (- 2. 8) jane V (3. 7). AVSD kvadratynyń perımetri nege teń?
A) 26sm V) 24sm S) 28sm D) 32sm
AV=3. 7 -(- 2. 8)=3. 7+2. 8=6. 5
R=6. 5*4=26sm A(26)
VI Matematıkalyq dıktant
1) 0. 25 - 1+0. 75 - 3=- 0. 75+0. 75 - 3=- 3
2)- 0. 4 - 0. 6+0. 7+0. 3=- 1+1=0
3) 2. 1+2. 8 - 3. 4 - 6. 5=5 - 3. 4 - 6. 6=1. 6 - 6. 6=- 5
4) 0. 38 - 14 - 10+3. 62=- 13. 62 - 10+3. 62= - 23. 62+3. 62= - 20
5) 0. 25*6. 2 - 0. 75*6. 2=1. 55 - 4. 65= - 3. 1
6) 6. 3/9 - 4. 8/6=0. 7 - 0. 8= - 0. 1
VII Krosvord
K ó B e ı t ý
t İ k b u r y sh
m ı L l ı o n
k e s İ n d i
M e t r
1) Arıfmetıkalyq amal
2) geometrıalyq fıgýra
3) san
4) eki núktemen shektelgen túzý
5) ólshem birlik
Krosvordty sheshkende tiginen bilim degen sóz shyqty
Bilim - qazirgi zaman talabyna saı árbir adamǵa aýadaı qajet. Qoǵamnyń úzdiksiz damýy oqýmen, al bul adamnyń kúndelikti isimen tyǵyz baılanysty. Sondyqtan bilimdi bolý úshin kóp oqý, izdený kerek.
Qorytyndy.
Úıge tapsyrma:
Tolyq nusqasyn júkteý
Jáńgir han atyndaǵy jalpy bilim beretin orta mektebi
Fızıka jáne matematıka pánderiniń muǵalimi T. Q. Arınova
Sabaqtyń taqyryby: Rasıonal sandarǵa amaldar qoldaný
Sabaqtyń maqsaty: bilimdilik: oqýshylardyń rasıonal sandardy qosý jáne azaıtý uǵymdary boıynsha alǵan bilimderin tujyrymdap, bilim dárejelerin baıqaý jáne tereńdetý, qoldana bilý.
Damytýshylyq: oqýshylardyń iskerlikterin, óz betimen eńbektený daǵdylaryn qalyptastyrý barysynda bilim daǵdylaryn damytý.
Tárbıelik: sabaqqa oqýshylardyń óz erkimen belsene aralasýy, bilimderin kórsete alýy, oı - órisin keńeıtip, jaýapkershilikti sezinýge, adamgershilikke baýlý.
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, shema, krosvord.
Sabaqtyń túri: qorytyndy sabaq
Sabaqtyń barysy:
I Uıymdastyrý bólimi
II Úı tapsyrmasyn tekserý
«Biz neni bilemiz?» Teorıalyq bilimderin tekserý kezeńi.
III «Tarıhı maǵlumat»
IV «Kim jyldam?»
V «Ońaıdan qıynǵa» (deńgeılik tapsyrma)
VI Matematıkalyq dıktant
VII Krosvord
VIII Qorytyndy
«Matematıka - ǵylymdar patshasy,
Arıfmetıka - matematıka patshasy»(K. F. Gaýss)
degendeı biz búgingi matematıka sabaǵymyzda «Rasıonal sandarǵa amaldar qoldaný» taraýy boıynsha alǵan bilimimizdi ortaǵa salmaqpyz.
Stol ústinde 9 kartochka bar. Osy kartochkadaǵy tapsyrmany oryndap, nómiri boıynsha taqtaǵa ilsek, belgili nemis matematıgi, fızıgi, astronomynyń aty - jónin oqısyzdar.
II «Biz neni bilemiz?» Teorıalyq bilimderin tekserý kezeńi.
1) Qandaı sandar oń sandar, qandaı sandar teris sandar dep atalady? Qandaı san oń sanǵa da, teris sanǵa da jatpaıdy?
Jaýaby:«+» tańbasymen jazylǵan sandar oń sandar dep atalady, «-» tańbasymen jazylǵan sandar teris sandar dep atalady. 0(nól) sany oń sanǵa da, teris sanǵa da jatpaıdy.
Mys: - 2210, - 3 teris sandar
2, 7, 4, 8, 11 oń sandar
2) Koordınatalyq túzý degenimiz ne?
Koordınatalyq túzý degenimiz sanaq basy bolatyn O núktesi jáne birlik kesindisi tańdap alynǵan, oń baǵyty kórsetilgen túzý.
Koordınatalyq túzý syzý úshin:
1) túzý syzyp onyń boıynan O núktesin belgilep, osy núkteni sanaq basy retinde qabyldaý kerek.
2) birlik kesindini tańdap alý kerek
3) oń baǵytty kórsetý kerek
3) Qandaı sandar qarama - qarsy sandar dep atalady?
Bir - birimen tek qana tańbalarymen ajyratatyn sandar qarama - qarsy sandar dep atalady.
Mys:+3 jáne - 3, - 0, 6 jáne 0, 6
1) oń sanǵa qarama qarsy san oń san
2) teris sanǵa qarama qarsy san oń san
3) O sany ózine ózi qarama qarsy san.
4) Sannyń modýli degenimiz ne? Sannyń modýli qalaı jazylady?
Koordınatanyń túzý boıyndaǵy sandy keskindeıtin sanaq basynan qashyqtyǵyn sannyń modýli dep ataıdy.
Modýl qazaqsha mólsher degendi bildiredi.
1) Teris sannyń modýli oǵan qarama qarsy sanǵa teń./- 2, 5/=2, 5
2) Oń sannyń modýli sol sannyń ózine teń |5|=5
3) Nól sanynyń modýli nólge teń /0/=0
4) Qarama - qarsy sandardyń modýlderi teń /- 3/=3
5) Eki teris sannyń qosyndysy qalaı tabylady?
Eki teris sandy qosý úshin
1) qosylǵyshtardyń modýlderin qosý kerek.
2) shyqqan sannyń aldyna mınýs tańbasyn qoıý kerek.
/- 3/+/- 4/=/- 7/
3) Eki teris sannyń qosyndysy teris san
6) Tańbalary ár túrli sandardy qosý erejesin tujyrymda
Tańbalary ár túrli, modýlderi teń emes eki sandy qosý úshin:
1) úlken modýlden kishi modýldi azaıtý kerek.
2) shyqqan sannyń aldyna modýli úlken qosylǵyshtyń tańbasyn qoıý kerek
Mys: 9+/- 5/=4
7) Qarama qarsy sandardyń qosyndysy nege teń?
Qarama qarsy 2 sannyń qosyndysy nólge teń
/- 144/+/144/=0
8) Rasıonal sandar qalaı azaıtylady?
Bir sannan ekinshi sandy azaıtý úshin, azaıǵyshqa azaıtqyshqa qarama qarsy sandy qosý kerek: a - v=a+/- v/
Mys: 6 -/- 2/=6+2=8
- 7 -/+3/=- 7 - 3=- 10
9) Koordınatalyq túzýde kesindiniń uzyndyǵyn qalaı tabamyz?
Koordınatalyq túzýdegi kesindiniń uzyndyǵyn tabý úshin onyń oń jaq shetki núkteniń koordınatasynan sol jaq shetki núktesiniń koordınatasyn azaıtý kerek.
III «Tarıhı maǵlumat» Karl Gaýss (1777 - 1855) – nemis matematıgi, astranomy, fızıgi, geodızısi. Úzdik matematıkalyq qabilet onyń boıynan bala kezinen - aq baıqalǵan. Onyń algebra, geometrıa jáne matematıkalyq analız salasynda jasalǵan kóptegen zertteýleri teorıalyq jáne qoldanbaly matematıkanyń, fızıkanyń, astronomıanyń, geodezıanyń damýyna edeýir yqpal jasady.
IV «Kim jyldam?»
0. 8 - 3. 2=- 2. 4
- 2. 55+3=0. 545
- 2. 4 - 0. 5=- 2. 55
0. 45*5=2. 25
V «Ońaıdan qıynǵa» (deńgeılik tapsyrma)
A – deńgeıi
Amaldardy orynda ---------------------- Yqshamda
1) 18+(- 9)=18 - 9=9 ------------------------ 1) 16a+7v - 3a+11v=13a - 18v
2) - 17+(20)=- 17 - 20=- 37 ---------------- 2) 5ý+0. 8+3. 2 - 3ý=2ý+4
3) - 5 -(- 6. 7)=- 5+6. 7=1. 7 ---------------- 3) 2. 8h - 1. 9+8. 2h+2=11h - 0. 1
V – deńgeıi
Teńdeýdi shesh
h+(- 6)=4 ------------------ ý+26. 46=- 2. 17
h=4+6 ---------------------- ý=- 2. 17 - 26. 46
h=10 ------------------------ ý=- 28. 63
10+(- 6)=4 ---------------- - 28. 63+26. 46=- 2. 17
S – deńgeıi
AVSD kvadratynyń AV qabyrǵasy birlik kesindiniń 1sm - ge teń koordınatasynyń túzý boıynda ornalasqan: A (- 2. 8) jane V (3. 7). AVSD kvadratynyń perımetri nege teń?
A) 26sm V) 24sm S) 28sm D) 32sm
AV=3. 7 -(- 2. 8)=3. 7+2. 8=6. 5
R=6. 5*4=26sm A(26)
VI Matematıkalyq dıktant
1) 0. 25 - 1+0. 75 - 3=- 0. 75+0. 75 - 3=- 3
2)- 0. 4 - 0. 6+0. 7+0. 3=- 1+1=0
3) 2. 1+2. 8 - 3. 4 - 6. 5=5 - 3. 4 - 6. 6=1. 6 - 6. 6=- 5
4) 0. 38 - 14 - 10+3. 62=- 13. 62 - 10+3. 62= - 23. 62+3. 62= - 20
5) 0. 25*6. 2 - 0. 75*6. 2=1. 55 - 4. 65= - 3. 1
6) 6. 3/9 - 4. 8/6=0. 7 - 0. 8= - 0. 1
VII Krosvord
K ó B e ı t ý
t İ k b u r y sh
m ı L l ı o n
k e s İ n d i
M e t r
1) Arıfmetıkalyq amal
2) geometrıalyq fıgýra
3) san
4) eki núktemen shektelgen túzý
5) ólshem birlik
Krosvordty sheshkende tiginen bilim degen sóz shyqty
Bilim - qazirgi zaman talabyna saı árbir adamǵa aýadaı qajet. Qoǵamnyń úzdiksiz damýy oqýmen, al bul adamnyń kúndelikti isimen tyǵyz baılanysty. Sondyqtan bilimdi bolý úshin kóp oqý, izdený kerek.
Qorytyndy.
Úıge tapsyrma:
Tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
