Salt-dástúrim taýsylmaıtyn baılyǵym
Salt - dástúrim taýsylmaıtyn baılyǵym
Maqsaty: Oqýshylardy halqymyzdyń rýhanı baılyǵyn ıgerýge, ulttyq ozyq dástúrden úlgi alýǵa baýlý, halqymyzdyń ǵasyrdan ǵasyrǵa jalǵasyp kele jatqan salt - dástúrlerin dáripteý.
Damytýshylyq: kóshpeli ǵumyr keshken babalarymyzdan qalǵan qasıetti besiktiń bala ómirine paıdalylyǵyn uǵyndyrý, ulttyq qundylyqtardyń ózindik úlgi ónegesin balalar boıyna sińirý
Tárbıelik: óz ultyna, ádet - ǵuryp, salt - dástúrge degen súıispenshiligin arttyrý.
Kórnekiligi: Salt - dástúr buıymdary, slaıdtar, t. b.
Muǵalim: Qaı zamanda bolmasyn adamzat aldynda turatyn uly murat - mindetterdiń eń bastysy – óziniń isin ómirin jalǵastyratyn salaýatty, sanaly urpaq tárbıeleý. Al balalardy jan - jaqty qabiletti adamzat etip ósirýde halyqtyq salt - dástúrlerdiń, tálim - tárbıelik, bilim tanymdyq róli orasan zor. «Jer astynda jatqandy qazbaı qarap til tabar» dep sanaly sózdi sary altynnan artyq baǵalaǵan halqymyz salt - dástúrimizdi ádet-ǵurpymyzdy, ulttyq qundylyqtarymyzdy asyl qoımasyndaı saqtady. Ónerli halyq - ómirsheń halyq. 3 - synyp oqýshylary ata - analarynyń qatysýymen qazaqtyń ádet - ǵurpyna, salt - dástúrine, ulttyq murasyna baǵyttalǵan «Salt - dástúrim taýsylmaıtyn baılyǵym» atty ashyq sabaǵymyzdy kórip tamashalańyzdar.
1 - júrgizýshi: Assalaýmaǵaleıkým, halqym meniń,
Ardaqty dástúrińdi, saltyńdy elim.
Mereke basy bolsyn berekeniń,
Igi eńbektiń jemisin báriń kórgin.
2 - júrgizýshi: Qurmetti ustazdar, ata - analar! «Salt - dástúrim taýsylmaıtyn baılyǵym» atty ashyq sabaǵymyzdy bastaýǵa ruqsat etińizder.
1 - júrgizýshi: Biz egemendi elimizdiń bolashaǵyn qalyptastyrý úshin halqymyzdyń tarıhyn, ǵasyrdan ǵasyrǵa jalǵasyp kele jatqan murasyn, mádenıetin, ádet - ǵurpyn bilýimiz kerek.
2 - júrgizýshi: Mánge toly qazaǵymnyń ǵumyry,
San asyldyń ashylyp tur tuǵyry
Keshe ǵana kereksiz dep tastaǵan,
Ǵajap eken ádebi men ǵuryby.
Sabaǵymyzdy bastamas buryn salt - dástúrler týraly qysqasha túsinik berip ótsek.
Shildehana - Jańa týǵan náresteniń qurmetin. e jasalatyn toı.
Besikke salý - Jańa týǵan balany besikke salý. Besik qasıetti, kıeli, qutty múlik, sábıdiń altyn uıasy.
Qyrqynan shyǵarý - Balanyń týǵanyna qyryq kún tolǵan soń ony ydysqa qyryq qasyq sý quıyp shomyldyrady. Ol sábıdiń jan - júıesiniń qalyptasyp, deni saý bolyp ósýine degen aq tilekten shyqqan.
Tusaýkeser - sábı qaz turǵannan keıin tez júrip ketsin degen tilekpen jasalynatyn ǵuryp.
At qoıý - qazaq halqy jańa týǵan sábıge jaqsy esimder bedeldi kisilerge qoıǵyzyp batasyn alǵan.
Aıdar. Babalarymyzdyń tóbe shashyn uzartyp ósirip, monshaq aralastyryp ósirip qoıady. Bul ǵuryp er balaǵa jasalady.
Kekil. Jas balalardyń shashyn ustaramen alyp tastaıdy da, mańdaıyna bir shókim shash qaldyryp, onyń jıegin tegistep qıady.
Bazarlyq - alys saparǵa shyqqan adamdardyń jaqyndaryna ákelgen syılyǵy.
Baıǵazy - balalardyń, jastardyń jańa kıimi, zaty úshin beriletin aqshalaı, zattaı syı.
Tilashar - balasy 7 jasqa tolǵan soń, balaǵa jańa kıim kıgizip, oqý - jabdyqtaryn daıyndap shaǵyn toı ótkizedi. Muny «Tilashar toı» dep ataıdy.
Asatý - et jelinip bolǵan soń, tórde otyrǵan aqsaqal tabaqta qalǵan etti jas balalar men jas jigitterge asatady.
Súıinshi - Qýanyshty habar jetkizýshi adam. Súıinshi! Súıinshi! - dep keledi. Mundaıda qýanǵan úı ıesi «Qalaǵanyńdy al!»- deıdi nemese oǵan rıza bolatyndaı syılyq beredi.
Shashý - qýanysh aıǵaǵy retinde jasalatyn saltanatty dástúr.
Erýlik. Basqa jerden kóship kelgen kórshilerge sol jerde burynnan turatyndar erýlik beredi, ıaǵnı qonaqqa shaqyrady.
Enshi. Balalar er jetip, jeke úı bolǵanda ata - anasy dúnıe - múlik, mal berip, otaý tigip jeke shyǵarady.
Amanat. Bir adamnyń ekinshi bireýge berip jibergen zattary amanat dep atalady. Amanatqa qıanat jasaýǵa bolmaıdy.
Sybaǵa. Qurmetti qonaqqa nemese ózderiniń jaqyn - jýyǵyna saqtaǵan kádeli et músheleri.
Jeti ata. Halqymyzdyń keıingi urpaqqa jeti atasyn bilýge mindettegen. (Óz jeti atasyn atap shyǵý)
Suraq qoıý.
Balalar, bizdiń mektebimizde aıdar qoıyp júrgen bala bar ma?
- Bar.
- Endeshe, sol oqýshynyń ata - anasyn ortaǵa shaqyraıyq.
- Siz balańyzǵa aıdardy ne úshin qoıdyńyz?
- Onyń máni nede?
- Rahmet, sizge!
1 - júrgizýshi: Ata saltym - asyl muram, ardaǵym,
Babalarymyzdyń jalǵastyrar armanyn.
San ǵasyrda qalpyn buzbas qadirim,
Ótkenimdi búginmenen jalǵadym.
Balalar barlyǵymyz halqymyzdyń salt - dástúrin, ádet - ǵuryptaryn saqtap qurmetteıik.
Maqsaty: Oqýshylardy halqymyzdyń rýhanı baılyǵyn ıgerýge, ulttyq ozyq dástúrden úlgi alýǵa baýlý, halqymyzdyń ǵasyrdan ǵasyrǵa jalǵasyp kele jatqan salt - dástúrlerin dáripteý.
Damytýshylyq: kóshpeli ǵumyr keshken babalarymyzdan qalǵan qasıetti besiktiń bala ómirine paıdalylyǵyn uǵyndyrý, ulttyq qundylyqtardyń ózindik úlgi ónegesin balalar boıyna sińirý
Tárbıelik: óz ultyna, ádet - ǵuryp, salt - dástúrge degen súıispenshiligin arttyrý.
Kórnekiligi: Salt - dástúr buıymdary, slaıdtar, t. b.
Muǵalim: Qaı zamanda bolmasyn adamzat aldynda turatyn uly murat - mindetterdiń eń bastysy – óziniń isin ómirin jalǵastyratyn salaýatty, sanaly urpaq tárbıeleý. Al balalardy jan - jaqty qabiletti adamzat etip ósirýde halyqtyq salt - dástúrlerdiń, tálim - tárbıelik, bilim tanymdyq róli orasan zor. «Jer astynda jatqandy qazbaı qarap til tabar» dep sanaly sózdi sary altynnan artyq baǵalaǵan halqymyz salt - dástúrimizdi ádet-ǵurpymyzdy, ulttyq qundylyqtarymyzdy asyl qoımasyndaı saqtady. Ónerli halyq - ómirsheń halyq. 3 - synyp oqýshylary ata - analarynyń qatysýymen qazaqtyń ádet - ǵurpyna, salt - dástúrine, ulttyq murasyna baǵyttalǵan «Salt - dástúrim taýsylmaıtyn baılyǵym» atty ashyq sabaǵymyzdy kórip tamashalańyzdar.
1 - júrgizýshi: Assalaýmaǵaleıkým, halqym meniń,
Ardaqty dástúrińdi, saltyńdy elim.
Mereke basy bolsyn berekeniń,
Igi eńbektiń jemisin báriń kórgin.
2 - júrgizýshi: Qurmetti ustazdar, ata - analar! «Salt - dástúrim taýsylmaıtyn baılyǵym» atty ashyq sabaǵymyzdy bastaýǵa ruqsat etińizder.
1 - júrgizýshi: Biz egemendi elimizdiń bolashaǵyn qalyptastyrý úshin halqymyzdyń tarıhyn, ǵasyrdan ǵasyrǵa jalǵasyp kele jatqan murasyn, mádenıetin, ádet - ǵurpyn bilýimiz kerek.
2 - júrgizýshi: Mánge toly qazaǵymnyń ǵumyry,
San asyldyń ashylyp tur tuǵyry
Keshe ǵana kereksiz dep tastaǵan,
Ǵajap eken ádebi men ǵuryby.
Sabaǵymyzdy bastamas buryn salt - dástúrler týraly qysqasha túsinik berip ótsek.
Shildehana - Jańa týǵan náresteniń qurmetin. e jasalatyn toı.
Besikke salý - Jańa týǵan balany besikke salý. Besik qasıetti, kıeli, qutty múlik, sábıdiń altyn uıasy.
Qyrqynan shyǵarý - Balanyń týǵanyna qyryq kún tolǵan soń ony ydysqa qyryq qasyq sý quıyp shomyldyrady. Ol sábıdiń jan - júıesiniń qalyptasyp, deni saý bolyp ósýine degen aq tilekten shyqqan.
Tusaýkeser - sábı qaz turǵannan keıin tez júrip ketsin degen tilekpen jasalynatyn ǵuryp.
At qoıý - qazaq halqy jańa týǵan sábıge jaqsy esimder bedeldi kisilerge qoıǵyzyp batasyn alǵan.
Aıdar. Babalarymyzdyń tóbe shashyn uzartyp ósirip, monshaq aralastyryp ósirip qoıady. Bul ǵuryp er balaǵa jasalady.
Kekil. Jas balalardyń shashyn ustaramen alyp tastaıdy da, mańdaıyna bir shókim shash qaldyryp, onyń jıegin tegistep qıady.
Bazarlyq - alys saparǵa shyqqan adamdardyń jaqyndaryna ákelgen syılyǵy.
Baıǵazy - balalardyń, jastardyń jańa kıimi, zaty úshin beriletin aqshalaı, zattaı syı.
Tilashar - balasy 7 jasqa tolǵan soń, balaǵa jańa kıim kıgizip, oqý - jabdyqtaryn daıyndap shaǵyn toı ótkizedi. Muny «Tilashar toı» dep ataıdy.
Asatý - et jelinip bolǵan soń, tórde otyrǵan aqsaqal tabaqta qalǵan etti jas balalar men jas jigitterge asatady.
Súıinshi - Qýanyshty habar jetkizýshi adam. Súıinshi! Súıinshi! - dep keledi. Mundaıda qýanǵan úı ıesi «Qalaǵanyńdy al!»- deıdi nemese oǵan rıza bolatyndaı syılyq beredi.
Shashý - qýanysh aıǵaǵy retinde jasalatyn saltanatty dástúr.
Erýlik. Basqa jerden kóship kelgen kórshilerge sol jerde burynnan turatyndar erýlik beredi, ıaǵnı qonaqqa shaqyrady.
Enshi. Balalar er jetip, jeke úı bolǵanda ata - anasy dúnıe - múlik, mal berip, otaý tigip jeke shyǵarady.
Amanat. Bir adamnyń ekinshi bireýge berip jibergen zattary amanat dep atalady. Amanatqa qıanat jasaýǵa bolmaıdy.
Sybaǵa. Qurmetti qonaqqa nemese ózderiniń jaqyn - jýyǵyna saqtaǵan kádeli et músheleri.
Jeti ata. Halqymyzdyń keıingi urpaqqa jeti atasyn bilýge mindettegen. (Óz jeti atasyn atap shyǵý)
Suraq qoıý.
Balalar, bizdiń mektebimizde aıdar qoıyp júrgen bala bar ma?
- Bar.
- Endeshe, sol oqýshynyń ata - anasyn ortaǵa shaqyraıyq.
- Siz balańyzǵa aıdardy ne úshin qoıdyńyz?
- Onyń máni nede?
- Rahmet, sizge!
1 - júrgizýshi: Ata saltym - asyl muram, ardaǵym,
Babalarymyzdyń jalǵastyrar armanyn.
San ǵasyrda qalpyn buzbas qadirim,
Ótkenimdi búginmenen jalǵadym.
Balalar barlyǵymyz halqymyzdyń salt - dástúrin, ádet - ǵuryptaryn saqtap qurmetteıik.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
