Sandardyń eń úlken ortaq bólgishin tabý taqyrybyna esepter shyǵarý
5 synyp
Jaratylystaný - matematıka baǵyty
Sabaqtyń taqyryby: Sandardyń eń úlken ortaq bólgishin tabý taqyrybyna esepter shyǵarý
Pán aralyq baılanys: jaratylystaný.
Sabaq túri: qorytyndylaý jáne bilimdi júıeleý.
Sabaqtyń júrý túri: Oıyn sabaq ( «Sandar taýynyń» shyńyna jetý).
Sabaq urany: «Edelveıster aıaq astynda óspeıdi, edelveıske jetý úshin eńbek etý kerek!»
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, prezentasıa, gúldiń japyraqtary tárizdi kespeler, árbir oqýshyǵa baǵdardy paraqtar
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylardyń esep shyǵarý áreketterin uıymdastyrý:
- Sandardyń bólgishi jáne eseligi, jaı jáne qurama sandardy, sandardyń EÚOB qaıtalaý.
- Sandardyń bólgishin jáne eseligin, EÚOB, sandardyń dárejesin tabý ıkemdilikterin.
- Jaı jáne qurama sandardy ajyrata bilýdi.
- Sandardyń bólingishtik belgilerin qaıtalaýdy jáne paıdalanýdy
- Taqyryptar boıynsha oqýshylardy baqylaý jumystaryna daıyndaý.
- Esepterdi shyǵarýda alǵan bilimderin paıdalanýdy.
Damytýshylyq: Esepter shyǵarý daǵdylaryn damytý.
Tárbıelik:
- Tabıǵatty súıýge.
- Bilim alýdaǵy eńbekke, yryqtylyq pen batyldyqqa.
- Óz betimen eńbektenýge jáne belsendilikke, qıyndyqty jeńýge.
Sabaq júrisi Sabaq júrisiniń bólimderi
1. Uıymdastyrý 3 mın Muǵalimniń kirispe sózi
2. Bilim men daǵdynyń kókeıkestiligi 8 mın 1. Aýyzsha tapsyrma (júkti jınaý) –
Baqylaý jumys
2. Test jumysy – ózindik jumys
3. Jalpylaý kezeńi 25 mın 1 aıaldama - kedergi (taý bıiktigi) –
esepter shyǵarý
2 aıaldama - kedergi (esepter shyǵarý) –
toppen jumys
Dem alý (matematıkalyq dene shynyqtyrý ýaqyty )
3 aıaldama - kedergi –
Esepter shyǵarý
4. Qorytyndylaý 6 mın
5. Baǵalaý 2 mın
6. Úıge tapsyrma 1 mın
Sabaqtyń júrisi:
1. Uıymdastyrý.
Muǵalimniń kirispe sózi.
Sálemetsizder me, oqýshylar! Sizderdi jáne sabaqqa daıyndyqtaryńyzdy kórgenime qýanyshtymyn, búgin sizdermen birge ýaqytty qyzyqty jáne paıdaly ótkizemiz dep úmittenemin. Men sizderdiń iskerlik qabiletterińizge senemin!
Aıta ketetin jaı, biz sizdermen birge úlken taraýdy «Natýral sandardyń bólingishtigi» taqyrybyn aıaqtap jatyrmyz jáne kelesi sabaqta baqylaý jumysyn jazý arqyly óz bilimderińdi baıqaýlaryńyzǵa bolady. Erteńgi jumysty jaqsy oryndaý úshin búgin ne isteýimiz kerek? (Oqýshylar sabaqtyń maqsatyn qurady, muǵalim taqtadaǵy bilimdilik maqsatyn kórsetip, kómektesedi)
Búgin tek baqylaý jumysyna daıyndalyp qana qoımaı, úlken «Sandar taýy» dep atalatyn taýdy baǵyndyrýǵa jolǵa shyǵamyz jáne taý týraly jańa jáne qyzyqty málimettermen tanysatyn bolamyz.
Al taýdy baǵyndyrý degenimiz ne? Qalaı oılaısyzdar? (nusqalaryn keltiredi. Iaǵnı, taýdyń shyńyna shyǵý.) Al taý degenimiz ne?
(Sózdik bul týraly ne deıdi eken? «Taýlar – jer betinen joǵary da kóterińki órkeshtene tizbektelip, syzylyp jatqan zańǵar, quzdy, quzartty bıiktik».
Al kim biledi, taýdyń shyńynan ne tabýǵa bolady?( Oqýshylar oılanyp, múmkin nusqalaryn usynady. Bul Edelveıs dep atalatyn taýdyń shyńynda ósetin gúl.)
Búgin biz tek Sandar taýynyń shyńyna jetip qana qoımaı, edelveıs gúlin tabýǵa tyrysamyz.
Sondyqtan sabaq urany: «Edelveıster aıaq astynda óspeıdi, edelveıske jetý úshin eńbek etý kerek!» ( Qanekeı, sabaqta oı eńbekterińizge kóńil bólemiz. Árqaısyńyzǵa berilgen baǵdarly paraqshalarǵa jetistikterińizdi belgilep otyrasyzdar. Eger bárin durys jasasańyzdar – oń tańbasyn qoıasyz, qatelikterdi nazarǵa alyńyzdar, sabaqtyń sońynda durys oryndalǵan tapsyrmalarǵa edelveıstiń japyraqtaryn alasyzdar. Kim 5 japyraq alsa «5», 4 japyraq alsa «4», tórttikten tómen baǵa qoıylmaıdy.
2. Úı jumysyn tekserý 8 mın
Jolǵa shyǵar aldynda saıahatshylar óz saımandaryn túgendep, júkti býyp – túıetinin bárimiz bilemiz.
Olaı bolsa, júkti býyp – túıýge kiriseıik.
Taqtada 4 tapsyrma berilgen, ár tapsyrmada 4 jaýap bar (durys dep tapqan jaýaptyń bireýin belgileńiz, jaýaptardy kórshińe teksertý arqyly paraqshaǵa belgileısiz).
1. Jaı sandy tap: 45, 47, 143, 999
2. Ózara jaı sandar jubyn tap: 2, 122 24, 4 45, 8 27, 81
3. Qurama sandy tap: 2, 11, 22, 17
4. EÚOB(24, 48): 12, 24, 48, 2
Sonymen, bizdiń jol júgimiz – ol osy kúnge deıin taqyryp boıynsha jasalǵan jumysta neni úırengenimizde. Endi jol saımandarymyzdyń qanshalyqty senimdi ekenin teksereıik.
Teorıalyq bilimdi tekserý úshin taqtadaǵy testti oryndaıyq:
Kóp núkteniń ornyn toltyrý
1. Kez – kelgen natýral sannyń bólgishi bolatyn san: a) 2, á) 1, b) 3.
2. 1 - ge jáne ózine ǵana bólinetin natýral sandy …. sandar dep atalady.
3. Ekiden kóp bólgishteri bar natýral sandar … sandar dep atalady.
4. EÚOB tabýda birinshi... jikteý kerek.
5. Jaı san da jáne qurama sanda bolmaıtyn san a) 117, á) 2, b) 1.
6. Eger eki sannyń EÚOB 1 - ge teń bolsa, ol sandar... dep atalady.
3. Esepter shyǵarý (25 mın)
Biz bárimiz bilemiz, álpınıser men shyńǵa órmeleýshiler baǵyndyrǵysy keletin taýlar óziniń bıiktigimen erekshelene alady.
Kim biledi, álemdegi eń bıik taý qalaı atalady? Gımalaı - álemdegi eń bıik taý, al ondaǵy eń bıik shyń - Djomolýngma shyńy. Gımalaı (Everest) taýynyń uzyndyǵy - 2400km, al eni - 350 km, Qytaı – Nepal terıtorıasynda ornalasqan.
Qazaqstandaǵy eń bıik taý - Han Táńiri — Almaty oblysynda taýdyń soltústik - batys bóligi qaraıdy. Bıiktigi 6995 m.
Dáptermen jáne taqtamen jumys
№1(kedergi) Aıaldama
№287
1) 48 ben 84
2) 70 pen 98
3) 16 men 45
4) 52 men 78
5) 44 pen 65
6) 72 men 96
(taqtada Gımalaı jáne Han Táńiri taýlarynyń sýreti kórsetiledi)
Ári qaraı taýdy baǵyndyrý úshin toppen jumys jasaý mańyzdy, endi ómirde únemi kezdesetin 2 tapsyrma bermekshimin.
№2(kedergi) Aıaldama
Balalar baqshasyndaǵy toptarǵa taratý úshin 28 oıynshyq mashına, 35 qýyrshaq jáne 77 dop satyp alyndy. Balalar baqshasyndaǵy árbir topqa oıynshyq mashınalar teń bólinip, qýyrshaqtar teń bólinip, doptar teń bólinip berildi. Oıynshyqtar balalar baqshasyndaǵy neshe topqa bólinip berildi? Árqaısysy qanshadan taratyldy?
(35: 1, 5, 7, 35
28: 1, 2, 4, 7, 14, 28
77: 1, 7, 11, 77
EÚOB(35, 28, 77)=7. Oıynshyq mashınalar: 4, qýyrshaq: 5, dop: 11dana taratyldy.
№3
12 qyz jáne 16 ul bolatyn topty, toptaǵy qyzdar men uldardyń sany birdeı bolatyndaı jáne top sany eń kóp degende qansha toptarǵa bólý kerek. Osyndaı toptyń nesheýin quraýǵa bolady? Ár topta qansha adam bolady?
(EÚOB (12, 16) = 4 (top). Po 12: 4=3 qyzdar jáne 16: 4=4 uldar. Barlyǵy 7 adam.
Dem alý (matematıkalyq dene shynyqtyrý ýaqyty ) 2 - mın
Dem alatyn ýaqyt keldi:
Men san aıtamyn Eger 2 - ge bólinse eki qolyńyzdy kóteresiz
Men san aıtamyn. Eger 5 - ke bólinse shapalaqtaısyz.
Men san aıtamyn. Eger 3 jáne 9 - ǵa bólinse tizeni búkpeı alǵa qaraı eńkeıesiz.
14, 55, 27, 145, 4, 81, 115, 44
3 –(kedergi) aıaldama
№4
Sýrette qandaı sandar jazylǵan jáne qandaı sandar jetispeıdi? Bos oryndarǵa tıisti sandardy osý retimen ornalastyr Jaýap: 60 sanynyń bólgishteri 5, 6, 4, 2 (Eger durys bolsa, Han Táńiri taýynyń sýreti kórsetiledi)
Endigi tapsyrmany oryndasaq, edelveıs gúline jete alamyz ba? Ol úshin kelesi sońǵy tapsyrmany oryndaýymyz kerek.
4. Qorytyndylaý (4 – aıaldama)
1 - nusqa
a) EÚOB(12, 18)=6
EKOE(12, 18)=36
b) EÚOB(13, 39)=13
EKOE(13, 39)=39
v) EÚOB(11, 15)=1
EKOE(11, 15)=165
2 - nusqa
a) EÚOB(10, 15)=5
EKOE(10, 15)=30
b) EÚOB(19, 57)=19
EKOE(19, 57)=57
v) EÚOB(7, 12)=1
EKOE(7, 12)=84
5. Baǵalaý
Jaraısyńdar! Edelveıs gúline jettińizder. Sandar taýynyń shyńyna jettik. Kóptegen kedergilerden ótip, qıyndyqty jeńdik. Endi erteńgi baqylaý jumysyn jaqsy jaza alasyzdar ma, ony bilý úshin baǵdarly paraqshalardy qaraıyq. Kimde qansha oń tańba bar eken?
6. Úıge tapsyrma.
Sizderge búgingi sabaqtan estelik retinde edelveıs gúlin syıǵa tartpaqshymyn. Osy gúlge sabaqta jınaǵan japyraqtaryn jelimdep alyńyzdar. Bul jaı gúl emes Sandar taýynda ósken gúl. Al japyraqtarda sandar jazylǵan, osy sandardyń úsh jubynan EÚOB jáne EKOE tabyńdar jáne №287 (7, 8, 9)
Jaratylystaný - matematıka baǵyty
Sabaqtyń taqyryby: Sandardyń eń úlken ortaq bólgishin tabý taqyrybyna esepter shyǵarý
Pán aralyq baılanys: jaratylystaný.
Sabaq túri: qorytyndylaý jáne bilimdi júıeleý.
Sabaqtyń júrý túri: Oıyn sabaq ( «Sandar taýynyń» shyńyna jetý).
Sabaq urany: «Edelveıster aıaq astynda óspeıdi, edelveıske jetý úshin eńbek etý kerek!»
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, prezentasıa, gúldiń japyraqtary tárizdi kespeler, árbir oqýshyǵa baǵdardy paraqtar
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylardyń esep shyǵarý áreketterin uıymdastyrý:
- Sandardyń bólgishi jáne eseligi, jaı jáne qurama sandardy, sandardyń EÚOB qaıtalaý.
- Sandardyń bólgishin jáne eseligin, EÚOB, sandardyń dárejesin tabý ıkemdilikterin.
- Jaı jáne qurama sandardy ajyrata bilýdi.
- Sandardyń bólingishtik belgilerin qaıtalaýdy jáne paıdalanýdy
- Taqyryptar boıynsha oqýshylardy baqylaý jumystaryna daıyndaý.
- Esepterdi shyǵarýda alǵan bilimderin paıdalanýdy.
Damytýshylyq: Esepter shyǵarý daǵdylaryn damytý.
Tárbıelik:
- Tabıǵatty súıýge.
- Bilim alýdaǵy eńbekke, yryqtylyq pen batyldyqqa.
- Óz betimen eńbektenýge jáne belsendilikke, qıyndyqty jeńýge.
Sabaq júrisi Sabaq júrisiniń bólimderi
1. Uıymdastyrý 3 mın Muǵalimniń kirispe sózi
2. Bilim men daǵdynyń kókeıkestiligi 8 mın 1. Aýyzsha tapsyrma (júkti jınaý) –
Baqylaý jumys
2. Test jumysy – ózindik jumys
3. Jalpylaý kezeńi 25 mın 1 aıaldama - kedergi (taý bıiktigi) –
esepter shyǵarý
2 aıaldama - kedergi (esepter shyǵarý) –
toppen jumys
Dem alý (matematıkalyq dene shynyqtyrý ýaqyty )
3 aıaldama - kedergi –
Esepter shyǵarý
4. Qorytyndylaý 6 mın
5. Baǵalaý 2 mın
6. Úıge tapsyrma 1 mın
Sabaqtyń júrisi:
1. Uıymdastyrý.
Muǵalimniń kirispe sózi.
Sálemetsizder me, oqýshylar! Sizderdi jáne sabaqqa daıyndyqtaryńyzdy kórgenime qýanyshtymyn, búgin sizdermen birge ýaqytty qyzyqty jáne paıdaly ótkizemiz dep úmittenemin. Men sizderdiń iskerlik qabiletterińizge senemin!
Aıta ketetin jaı, biz sizdermen birge úlken taraýdy «Natýral sandardyń bólingishtigi» taqyrybyn aıaqtap jatyrmyz jáne kelesi sabaqta baqylaý jumysyn jazý arqyly óz bilimderińdi baıqaýlaryńyzǵa bolady. Erteńgi jumysty jaqsy oryndaý úshin búgin ne isteýimiz kerek? (Oqýshylar sabaqtyń maqsatyn qurady, muǵalim taqtadaǵy bilimdilik maqsatyn kórsetip, kómektesedi)
Búgin tek baqylaý jumysyna daıyndalyp qana qoımaı, úlken «Sandar taýy» dep atalatyn taýdy baǵyndyrýǵa jolǵa shyǵamyz jáne taý týraly jańa jáne qyzyqty málimettermen tanysatyn bolamyz.
Al taýdy baǵyndyrý degenimiz ne? Qalaı oılaısyzdar? (nusqalaryn keltiredi. Iaǵnı, taýdyń shyńyna shyǵý.) Al taý degenimiz ne?
(Sózdik bul týraly ne deıdi eken? «Taýlar – jer betinen joǵary da kóterińki órkeshtene tizbektelip, syzylyp jatqan zańǵar, quzdy, quzartty bıiktik».
Al kim biledi, taýdyń shyńynan ne tabýǵa bolady?( Oqýshylar oılanyp, múmkin nusqalaryn usynady. Bul Edelveıs dep atalatyn taýdyń shyńynda ósetin gúl.)
Búgin biz tek Sandar taýynyń shyńyna jetip qana qoımaı, edelveıs gúlin tabýǵa tyrysamyz.
Sondyqtan sabaq urany: «Edelveıster aıaq astynda óspeıdi, edelveıske jetý úshin eńbek etý kerek!» ( Qanekeı, sabaqta oı eńbekterińizge kóńil bólemiz. Árqaısyńyzǵa berilgen baǵdarly paraqshalarǵa jetistikterińizdi belgilep otyrasyzdar. Eger bárin durys jasasańyzdar – oń tańbasyn qoıasyz, qatelikterdi nazarǵa alyńyzdar, sabaqtyń sońynda durys oryndalǵan tapsyrmalarǵa edelveıstiń japyraqtaryn alasyzdar. Kim 5 japyraq alsa «5», 4 japyraq alsa «4», tórttikten tómen baǵa qoıylmaıdy.
2. Úı jumysyn tekserý 8 mın
Jolǵa shyǵar aldynda saıahatshylar óz saımandaryn túgendep, júkti býyp – túıetinin bárimiz bilemiz.
Olaı bolsa, júkti býyp – túıýge kiriseıik.
Taqtada 4 tapsyrma berilgen, ár tapsyrmada 4 jaýap bar (durys dep tapqan jaýaptyń bireýin belgileńiz, jaýaptardy kórshińe teksertý arqyly paraqshaǵa belgileısiz).
1. Jaı sandy tap: 45, 47, 143, 999
2. Ózara jaı sandar jubyn tap: 2, 122 24, 4 45, 8 27, 81
3. Qurama sandy tap: 2, 11, 22, 17
4. EÚOB(24, 48): 12, 24, 48, 2
Sonymen, bizdiń jol júgimiz – ol osy kúnge deıin taqyryp boıynsha jasalǵan jumysta neni úırengenimizde. Endi jol saımandarymyzdyń qanshalyqty senimdi ekenin teksereıik.
Teorıalyq bilimdi tekserý úshin taqtadaǵy testti oryndaıyq:
Kóp núkteniń ornyn toltyrý
1. Kez – kelgen natýral sannyń bólgishi bolatyn san: a) 2, á) 1, b) 3.
2. 1 - ge jáne ózine ǵana bólinetin natýral sandy …. sandar dep atalady.
3. Ekiden kóp bólgishteri bar natýral sandar … sandar dep atalady.
4. EÚOB tabýda birinshi... jikteý kerek.
5. Jaı san da jáne qurama sanda bolmaıtyn san a) 117, á) 2, b) 1.
6. Eger eki sannyń EÚOB 1 - ge teń bolsa, ol sandar... dep atalady.
3. Esepter shyǵarý (25 mın)
Biz bárimiz bilemiz, álpınıser men shyńǵa órmeleýshiler baǵyndyrǵysy keletin taýlar óziniń bıiktigimen erekshelene alady.
Kim biledi, álemdegi eń bıik taý qalaı atalady? Gımalaı - álemdegi eń bıik taý, al ondaǵy eń bıik shyń - Djomolýngma shyńy. Gımalaı (Everest) taýynyń uzyndyǵy - 2400km, al eni - 350 km, Qytaı – Nepal terıtorıasynda ornalasqan.
Qazaqstandaǵy eń bıik taý - Han Táńiri — Almaty oblysynda taýdyń soltústik - batys bóligi qaraıdy. Bıiktigi 6995 m.
Dáptermen jáne taqtamen jumys
№1(kedergi) Aıaldama
№287
1) 48 ben 84
2) 70 pen 98
3) 16 men 45
4) 52 men 78
5) 44 pen 65
6) 72 men 96
(taqtada Gımalaı jáne Han Táńiri taýlarynyń sýreti kórsetiledi)
Ári qaraı taýdy baǵyndyrý úshin toppen jumys jasaý mańyzdy, endi ómirde únemi kezdesetin 2 tapsyrma bermekshimin.
№2(kedergi) Aıaldama
Balalar baqshasyndaǵy toptarǵa taratý úshin 28 oıynshyq mashına, 35 qýyrshaq jáne 77 dop satyp alyndy. Balalar baqshasyndaǵy árbir topqa oıynshyq mashınalar teń bólinip, qýyrshaqtar teń bólinip, doptar teń bólinip berildi. Oıynshyqtar balalar baqshasyndaǵy neshe topqa bólinip berildi? Árqaısysy qanshadan taratyldy?
(35: 1, 5, 7, 35
28: 1, 2, 4, 7, 14, 28
77: 1, 7, 11, 77
EÚOB(35, 28, 77)=7. Oıynshyq mashınalar: 4, qýyrshaq: 5, dop: 11dana taratyldy.
№3
12 qyz jáne 16 ul bolatyn topty, toptaǵy qyzdar men uldardyń sany birdeı bolatyndaı jáne top sany eń kóp degende qansha toptarǵa bólý kerek. Osyndaı toptyń nesheýin quraýǵa bolady? Ár topta qansha adam bolady?
(EÚOB (12, 16) = 4 (top). Po 12: 4=3 qyzdar jáne 16: 4=4 uldar. Barlyǵy 7 adam.
Dem alý (matematıkalyq dene shynyqtyrý ýaqyty ) 2 - mın
Dem alatyn ýaqyt keldi:
Men san aıtamyn Eger 2 - ge bólinse eki qolyńyzdy kóteresiz
Men san aıtamyn. Eger 5 - ke bólinse shapalaqtaısyz.
Men san aıtamyn. Eger 3 jáne 9 - ǵa bólinse tizeni búkpeı alǵa qaraı eńkeıesiz.
14, 55, 27, 145, 4, 81, 115, 44
3 –(kedergi) aıaldama
№4
Sýrette qandaı sandar jazylǵan jáne qandaı sandar jetispeıdi? Bos oryndarǵa tıisti sandardy osý retimen ornalastyr Jaýap: 60 sanynyń bólgishteri 5, 6, 4, 2 (Eger durys bolsa, Han Táńiri taýynyń sýreti kórsetiledi)
Endigi tapsyrmany oryndasaq, edelveıs gúline jete alamyz ba? Ol úshin kelesi sońǵy tapsyrmany oryndaýymyz kerek.
4. Qorytyndylaý (4 – aıaldama)
1 - nusqa
a) EÚOB(12, 18)=6
EKOE(12, 18)=36
b) EÚOB(13, 39)=13
EKOE(13, 39)=39
v) EÚOB(11, 15)=1
EKOE(11, 15)=165
2 - nusqa
a) EÚOB(10, 15)=5
EKOE(10, 15)=30
b) EÚOB(19, 57)=19
EKOE(19, 57)=57
v) EÚOB(7, 12)=1
EKOE(7, 12)=84
5. Baǵalaý
Jaraısyńdar! Edelveıs gúline jettińizder. Sandar taýynyń shyńyna jettik. Kóptegen kedergilerden ótip, qıyndyqty jeńdik. Endi erteńgi baqylaý jumysyn jaqsy jaza alasyzdar ma, ony bilý úshin baǵdarly paraqshalardy qaraıyq. Kimde qansha oń tańba bar eken?
6. Úıge tapsyrma.
Sizderge búgingi sabaqtan estelik retinde edelveıs gúlin syıǵa tartpaqshymyn. Osy gúlge sabaqta jınaǵan japyraqtaryn jelimdep alyńyzdar. Bul jaı gúl emes Sandar taýynda ósken gúl. Al japyraqtarda sandar jazylǵan, osy sandardyń úsh jubynan EÚOB jáne EKOE tabyńdar jáne №287 (7, 8, 9)
You Might Also Like
