Sap túrleri jáne olardyń elementteri
1. Sabaqtyń taqyryby Sap túrleri jáne olardyń elementteri, aldyn - ala jáne oryndaýǵa beriletin pármender, sarbazdyń sapqa turýǵa deıingi jáne saptaǵy mindetteri, bir orynda turyp sálem bergen áskerımen sálemdesý
2. Sabaqtyń maqsaty: Oqýshylarǵa sap elementterin, aldyn ala jáne oryndalatyn pármenderdi, sarbazdardyń sapqa turar aldyndaǵy jáne saptaǵy mindetterin jáne áskerı sálemdesýge ornynda turyp jaýap berýdi úıretý.
3. Ýaqyty: 45 mınýt.
4. Ótkiziletin orny: 10 synyp, Saptyq alań.
5. Ótkiziletin kúni:
6. Kórnekilik quraldar: AÁD oqýlyǵy, oqýlyq plakattar
7. Sabaqtyń barysy:
a) Uıymdastyrý kezeńi – 3 mınýt.
Vzvod komandıri oqýshylardy sapqa turǵyzady, oqytýshyǵa raport beredi, amandasý, túgendeý, oqýshylardyń syrt kórinisin tekserý.
á) Ótilgen taqyrypty suraý kezeńi – 10 mınýt.
- Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik táýelsizdikke ıe bolý tarıhyn qysqasha aıtyp berińder.
- Egemen Qazaqstannyń damý baǵdary qandaı?
b) Negizgi bólim – 22 mınýt.
Sap jáne onyń elementteri. Aldyn ala beriletin jáne oryndalatyn pármender. Sarbazdyń sapqa turar aldyndaǵy jáne saptaǵy mindetteri. Sálemdesýge ornynda turyp jaýap berý.
SAP JÁNE OLARDY BASQARÝ.
Sap - áskerı qyzmetshilerdiń, bólimshelerdiń jáne bólimderdiń Jarǵymen belgilengen ózara is - qımyl jasaýlary úshin jaıaý tártiptegi ornalasýy.
Qatar – qatarda belgilengen bir syzyq boıynda áskerı qyzmetshilerdiń bireýi ekinshisiniń qasynda ornalasqan sap.
Mashınalar jelisi - mashınalardyń bireýi ekinshisiniń qasynda bir syzyq boıynda ornalasýy.
Qaptal – saptyń oń (sol) jaq sheti. Burylys jasaǵan kezde sap qaptaldarynyń attary ózgermeıdi.
Mańdaıshep – saptyń áskerı qyzmetshiler tike qarap turǵan jaǵy.
Saptyń tyl jaǵy – mańdaıshep jaǵyna qarama - qarsy jaq.
Aralyq – mańdaıshep boıynsha áskerı qyzmetshilerdiń, bólimshelerdiń, bólimderdiń arsyndaǵy aralyq.
Araqashyqtyq – túkpir jaqqa qaraı áskerı qyzmetshilerdiń bólimshelerdiń, bólimderdiń arasyndaǵy aralyq.
Sap eni – qaptaldar arasyndaǵy qashyqtyq.
Saptyń uzyndyǵy – saptyń birinshi qatarynan saptyń sońǵy qataryna deıingi aralyq.
Eki qatarly sap – bir qatardaǵy áskerı qyzmetshiler basqa qatardaǵy áskerı qyzmetshilerdiń tý syrtyna qaraı bir qadam araqashyqtyqta ornalasqan sap. Qatarlar birinshi jáne ekinshi dep atalady. Sap burylys jasaǵanda qatarlar ózgermeıdi.
Lek - áskerı qyzmetshiler bir - biriniń tý syrtynda jarǵymen nemese komandır belgilegen araqashyqtyqta ornalasqan sap.
Jazylma sap – bólimsheler mańdaıshep boıynsha bir syzyqtyń boıynda bir qatarly nemese eki qatarly sapta jarǵymen nemese komandır belgilegen araqashyqtyqta ornalasqan sap.
Joryq saby – bólimshe lekkke nemese bólimsheler lekterde bir - biriniń artynda belgilengen araqashyqtyqta ornalasqan sap.
Baǵyttaýshy – kórsetilgen baǵyttaǵy birinshi júrip kele jatqan áskerı qyzmetshi.
Tuıyqtaýshy – lektegi sońǵy kele jatqan áskerı qyzmetshi.
Aldyn ala beriletin jáne oryndalatyn pármender.
Sapty basqarý daýyspen, belgilermen komandır beretin pármendermen jáne buıryq berýmen júzege asyrylady.
Pármender aldyn ala beriletin jáne oryndalatyn bolyp bólinedi; pármender tek oryndalatyn ǵana bolýy da múmkin.
Aldyn ala beriletin pármender - saptaǵylar komandırdiń olardan qandaı áreketterdi talap etip turǵanyn túsinýi úshin nyq, qatty, jáne sozylmaly daýyspen beriledi. Oryndalatyn pármen boıynsha ony shuǵyl jáne naqty oryndaý qajet. Pármender berilgende, saptaǵy áskerı qyzmetshiler saptyq turysty qabyldaıdy, al saptan tys bolsa, bastyq jaqqa burylady da, saptyq turysty qabyldaıdy.
Mysaly: «Avtomattardy - KEÝDEGE», «Vzvod - TOQTA», «Qatardaǵy jaýynger …. aı - NAL» jáne t. b.
Qabyldaýdy joıý nemese oryndaýdy toqtatý úshin: «Toqtat» pármeni beriledi.
Sapqa turý aldyndaǵy jáne saptaǵy áskerı qyzmetshiniń mindetteri.
Áskerı qyzmetshi:
- óziniń qarýynyń, jeke qorǵanys quraldarynyń, bekinis qural - saımandarynyń, nysandy kıimderiniń jáne jabdyǵynyń jaramdylyǵyn tekserýge;
- nysandy kıimderin uqypty retteýge, jabdyqtardy durys kıýge jáne jóndeýge, anyqtalǵan kemshilikterdi joıý úshin joldasyna kómektesýge;
- saptaǵy óz ornyn bilýge, oǵan jyldam jáne ábigersiz turýǵa, qozǵalys kezinde túzelimdi, belgilengen aralyq pen araqashyqtyqty saqtaýǵa, qaýipsizdik talaptaryn oryndaýǵa, saptan ruqsatsyz shyqpaýǵa;
- sapta ruqsatsyz sóılespeýge, temeki tartpaýǵa, komandırdiń buıryqtary men pármenderine yqylaspen nazar aýdarýǵa, jyldam jáne naqty, basqalarǵa bóget jasamastan oryndaýǵa;
- buıryqtardy, pármenderdi burmalamaı, qatty jáne naqty ótkizýge mindetti.
Sálemdesýge ornynda turyp jaýap berý.
Aǵa shendiniń «Sálemetsizder me, oqýshy myrzalar», «Qosh bolyńyzdar, oqýshy myrzalar» degende saptaǵy nemese saptan tys turǵan barlyq áskerı qyzmetshiler: «Sálemetsiz be, aǵa leıtenant myrza», «Qosh bolyńyz, aǵa leıtenant myrza» dep jaýap qatady.
Áskerı sálemdesýdi saptan tysqary óz ornynda bas kıimsiz bastyqtan 3 - 4 adym jerde turyp oryndaý úshin sol jaqqa burylyp saptyq turysty qabyldaý kerek jáne onyń sońynan buryla turyp, onyń betine qaraýy kerek. Eger bas kıim kıilgen bolsa, saýsaqtar birge, alaqan tik, ortańǵy saýsaq bas kıimniń shetine (kúnqaǵarda) tıip turatyndaı, al shyntaq ıyqtyń syzyǵynda jáne bıiktiginde bolatyndaı etip oń qoldy qysqa jolmen bas kıimde ustaý kerek.
v) Qorytyndy bólim – 10 mınýt.
Suraqtar men tapsyrmalar:
- Sap elemetterin atańdar.
- Sapty basqarý qalaı oryndalady?
- Sarbazdyń sapqa turar aldyndaǵy jáne saptaǵy mindetteri qandaı?
- Sálemdesýge ornynda turyp qalaı jaýap beredi?
2. Sabaqtyń maqsaty: Oqýshylarǵa sap elementterin, aldyn ala jáne oryndalatyn pármenderdi, sarbazdardyń sapqa turar aldyndaǵy jáne saptaǵy mindetterin jáne áskerı sálemdesýge ornynda turyp jaýap berýdi úıretý.
3. Ýaqyty: 45 mınýt.
4. Ótkiziletin orny: 10 synyp, Saptyq alań.
5. Ótkiziletin kúni:
6. Kórnekilik quraldar: AÁD oqýlyǵy, oqýlyq plakattar
7. Sabaqtyń barysy:
a) Uıymdastyrý kezeńi – 3 mınýt.
Vzvod komandıri oqýshylardy sapqa turǵyzady, oqytýshyǵa raport beredi, amandasý, túgendeý, oqýshylardyń syrt kórinisin tekserý.
á) Ótilgen taqyrypty suraý kezeńi – 10 mınýt.
- Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik táýelsizdikke ıe bolý tarıhyn qysqasha aıtyp berińder.
- Egemen Qazaqstannyń damý baǵdary qandaı?
b) Negizgi bólim – 22 mınýt.
Sap jáne onyń elementteri. Aldyn ala beriletin jáne oryndalatyn pármender. Sarbazdyń sapqa turar aldyndaǵy jáne saptaǵy mindetteri. Sálemdesýge ornynda turyp jaýap berý.
SAP JÁNE OLARDY BASQARÝ.
Sap - áskerı qyzmetshilerdiń, bólimshelerdiń jáne bólimderdiń Jarǵymen belgilengen ózara is - qımyl jasaýlary úshin jaıaý tártiptegi ornalasýy.
Qatar – qatarda belgilengen bir syzyq boıynda áskerı qyzmetshilerdiń bireýi ekinshisiniń qasynda ornalasqan sap.
Mashınalar jelisi - mashınalardyń bireýi ekinshisiniń qasynda bir syzyq boıynda ornalasýy.
Qaptal – saptyń oń (sol) jaq sheti. Burylys jasaǵan kezde sap qaptaldarynyń attary ózgermeıdi.
Mańdaıshep – saptyń áskerı qyzmetshiler tike qarap turǵan jaǵy.
Saptyń tyl jaǵy – mańdaıshep jaǵyna qarama - qarsy jaq.
Aralyq – mańdaıshep boıynsha áskerı qyzmetshilerdiń, bólimshelerdiń, bólimderdiń arsyndaǵy aralyq.
Araqashyqtyq – túkpir jaqqa qaraı áskerı qyzmetshilerdiń bólimshelerdiń, bólimderdiń arasyndaǵy aralyq.
Sap eni – qaptaldar arasyndaǵy qashyqtyq.
Saptyń uzyndyǵy – saptyń birinshi qatarynan saptyń sońǵy qataryna deıingi aralyq.
Eki qatarly sap – bir qatardaǵy áskerı qyzmetshiler basqa qatardaǵy áskerı qyzmetshilerdiń tý syrtyna qaraı bir qadam araqashyqtyqta ornalasqan sap. Qatarlar birinshi jáne ekinshi dep atalady. Sap burylys jasaǵanda qatarlar ózgermeıdi.
Lek - áskerı qyzmetshiler bir - biriniń tý syrtynda jarǵymen nemese komandır belgilegen araqashyqtyqta ornalasqan sap.
Jazylma sap – bólimsheler mańdaıshep boıynsha bir syzyqtyń boıynda bir qatarly nemese eki qatarly sapta jarǵymen nemese komandır belgilegen araqashyqtyqta ornalasqan sap.
Joryq saby – bólimshe lekkke nemese bólimsheler lekterde bir - biriniń artynda belgilengen araqashyqtyqta ornalasqan sap.
Baǵyttaýshy – kórsetilgen baǵyttaǵy birinshi júrip kele jatqan áskerı qyzmetshi.
Tuıyqtaýshy – lektegi sońǵy kele jatqan áskerı qyzmetshi.
Aldyn ala beriletin jáne oryndalatyn pármender.
Sapty basqarý daýyspen, belgilermen komandır beretin pármendermen jáne buıryq berýmen júzege asyrylady.
Pármender aldyn ala beriletin jáne oryndalatyn bolyp bólinedi; pármender tek oryndalatyn ǵana bolýy da múmkin.
Aldyn ala beriletin pármender - saptaǵylar komandırdiń olardan qandaı áreketterdi talap etip turǵanyn túsinýi úshin nyq, qatty, jáne sozylmaly daýyspen beriledi. Oryndalatyn pármen boıynsha ony shuǵyl jáne naqty oryndaý qajet. Pármender berilgende, saptaǵy áskerı qyzmetshiler saptyq turysty qabyldaıdy, al saptan tys bolsa, bastyq jaqqa burylady da, saptyq turysty qabyldaıdy.
Mysaly: «Avtomattardy - KEÝDEGE», «Vzvod - TOQTA», «Qatardaǵy jaýynger …. aı - NAL» jáne t. b.
Qabyldaýdy joıý nemese oryndaýdy toqtatý úshin: «Toqtat» pármeni beriledi.
Sapqa turý aldyndaǵy jáne saptaǵy áskerı qyzmetshiniń mindetteri.
Áskerı qyzmetshi:
- óziniń qarýynyń, jeke qorǵanys quraldarynyń, bekinis qural - saımandarynyń, nysandy kıimderiniń jáne jabdyǵynyń jaramdylyǵyn tekserýge;
- nysandy kıimderin uqypty retteýge, jabdyqtardy durys kıýge jáne jóndeýge, anyqtalǵan kemshilikterdi joıý úshin joldasyna kómektesýge;
- saptaǵy óz ornyn bilýge, oǵan jyldam jáne ábigersiz turýǵa, qozǵalys kezinde túzelimdi, belgilengen aralyq pen araqashyqtyqty saqtaýǵa, qaýipsizdik talaptaryn oryndaýǵa, saptan ruqsatsyz shyqpaýǵa;
- sapta ruqsatsyz sóılespeýge, temeki tartpaýǵa, komandırdiń buıryqtary men pármenderine yqylaspen nazar aýdarýǵa, jyldam jáne naqty, basqalarǵa bóget jasamastan oryndaýǵa;
- buıryqtardy, pármenderdi burmalamaı, qatty jáne naqty ótkizýge mindetti.
Sálemdesýge ornynda turyp jaýap berý.
Aǵa shendiniń «Sálemetsizder me, oqýshy myrzalar», «Qosh bolyńyzdar, oqýshy myrzalar» degende saptaǵy nemese saptan tys turǵan barlyq áskerı qyzmetshiler: «Sálemetsiz be, aǵa leıtenant myrza», «Qosh bolyńyz, aǵa leıtenant myrza» dep jaýap qatady.
Áskerı sálemdesýdi saptan tysqary óz ornynda bas kıimsiz bastyqtan 3 - 4 adym jerde turyp oryndaý úshin sol jaqqa burylyp saptyq turysty qabyldaý kerek jáne onyń sońynan buryla turyp, onyń betine qaraýy kerek. Eger bas kıim kıilgen bolsa, saýsaqtar birge, alaqan tik, ortańǵy saýsaq bas kıimniń shetine (kúnqaǵarda) tıip turatyndaı, al shyntaq ıyqtyń syzyǵynda jáne bıiktiginde bolatyndaı etip oń qoldy qysqa jolmen bas kıimde ustaý kerek.
v) Qorytyndy bólim – 10 mınýt.
Suraqtar men tapsyrmalar:
- Sap elemetterin atańdar.
- Sapty basqarý qalaı oryndalady?
- Sarbazdyń sapqa turar aldyndaǵy jáne saptaǵy mindetteri qandaı?
- Sálemdesýge ornynda turyp qalaı jaýap beredi?
You Might Also Like
