Saryarqa
Synyp: 8
Taqyryby: Saryarqa
Sabaqtyń maqsaty: Saryarqa taýynyń geografıalyq orny, geologıalyq qurylysy men jer bederi týraly túsinik berý.
Bilimdilik – Qazaqtyń usaq shoqysynyń geografıalyq ornyn anyqtaı alýǵa, kartadan kórsetip sıpattaı bilýge, geologıalyq qurlysyn, ondaǵy paıdaly qazbalardyń taralý zańdylyqtaryn túsindirý;
Damytýshylyq – Óz betimen bilim alý qabilettiligin damytý. Oqýshylardyń taqyrypqa baılanysty kózqarastaryn, dúnıetanymdaryn keńeıtý.
Tárbıelik – Tabıǵatty aıalap, qorǵaý qajettiligin kózdeıtin ekologıalyq tárbıe berý. Oqýshylardy tabıǵat ásemdigin seziný men súıýge baýlý negizinde sulýlyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: jańa sabaq
Sabaqtyń ádisi: oqyta - úıretý, deńgeılep, saralap oqytý ádisin qoldaný, suraq - jaýap baıandaý.
Sabaq kórnekiligi: Qazaqstannyń fızıkalyq, klımattyq kartasy, taratpa materıaldar, t. b
Sabaqtyń jospary:
I kezeń – uıymdastyrý
II kezeń – úı tapsyrmasyn tekserý
III kezeń – jańa taqyrypty meńgertý
IV kezeń – bilim men ıkemdilikti bekitý
V kezeń – úıge tapsyrma berý
VI kezeń – qorytyndylaý, baǵalaý kezeńi
Sabaqtyń barysy:
Uıymdastyrý. Oqýshylardyń sabaqqa daıyndyǵyn qadaǵalaý.
Úı tapsyrmasyn tekserý. Test, geografıalyq dıktant, kartochka.
I – nusqa
1. Qazaqstanǵa Shyǵys Eýropa jazyǵynyń qandaı bóligi enedi?
D) Ońtústik shyǵys
2. Qaraqıa oıysy teńiz deńgeıinen qansha metr tómen jatyr?
E) 132
3. Naýryzym qoryǵy qaı jazyqta ornalasqan?
B) Soltústik Qazaq jazyǵynda
4. Soltústik Qazaq jazyǵynyń negizgi ózenderi?
A) Ertis, Esil, Tobyl
5. Qara topyraqty zona Qazaqstannyń aımaǵynda taraǵan
II – nusqa
1. Qazaqstan aýmaǵynyń % dala zonasy alyp jatyr
V) 29
2. Shóleıt zonasynyń negizgi topyraǵy
A) Ashyq qara qońyr
3. Qazaqstan aýmaǵynyń 44%- n alyp jatqan tabıǵat zonasy
D) Shól
4. Kaspıı mańy oıpaty osy aımaqtyń quramyna enedi:
D) Shyǵys Eýropa jazyǵy
5. Kaspıı mańy oıpatynyń negizgi baılyǵy:
C) Munaı, gaz
Geografıalyq dıktant
1) Qazaqstanǵa Shyǵys Eýropa jazyǵynyń ……………. …………. bóligi enedi.
2) Turan jazyǵy quramyndaǵy ………… ………… ǵana dala zonasyn kesip óte alady.
3) Soltústik Qazaq jazyǵynyń qazaqstandyq bóligi …….. aýdanǵa bólinedi.
4) Kaspıı mańy oıpatynyń negizgi baılyǵy ………… men …….
5) Naýryzym qoryǵy …………. ……………. jazyǵynda ornalasqan.
6) Qaraqıa oıysy …………. jazyǵynda ornalasqan
1) Qazaqstanǵa Shyǵys Eýropa jazyǵynyń ońtústik shyǵys bóligi enedi.
2) Turan jazyǵy quramyndaǵy Torǵaı ústirti ǵana dala zonasyn kesip óte alady.
3) Soltústik Qazaq jazyǵynyń qazaqstandyq bóligi tórt aýdanǵa bólinedi.
4) Kaspıı mańy oıpatynyń negizgi baılyǵy munaı men gaz.
5) Naýryzym qoryǵy Soltústik Qazaq jazyǵynda ornalasqan.
6) Qaraqıa oıysy Turan jazyǵynda ornalasqan.
Taratpa materıaldardyń suraqtary:
1 kartochka
a) Kaspıı mańy oıpatynyń negizgi baılyǵyn ata?
b) Qaraqıa oıysy teńiz deńgeıinen qansha metr tómen jatyr?
v) Qazaqstan aýmaǵy tabıǵat zonalarynda ornalasqan
2 kartochka
a) Ormandy dala zonasynda ósetin aǵashtar?
b) Qara topyraqty zona Qazaqstannyń aımaǵynda taraǵan?
v) Naýryzym qoryǵy qaı jazyqta ornalasqan?
Jańa sabaq túsindirý
Jospar:
1. Geografıalyq orny
2. Geologıalyq qurylysy, jer bederi
Saryarqa – ózindik tabıǵı bitim - bolmysymen daralanatyn, kesek tarıhy, oqshaý ereksheligi bar, ýaqytpen birge jańǵyryp - jasarǵan mekenniń biri. Bul óte baıtaq meken, baı meken. Eger Qazaqstannyń geografıalyq kartasyna zer salsaq, onyń orta tusynan myńdaǵan shaqyrymǵa sozylǵan adyrly aımaqty kóremiz. Soltústiginde Batys - Sibir oıpatynan bastalyp, ońtústiginde Turan oıpatymen, shyǵysynda Saýyr Tarbaǵataı taýy júıesimen, batysynda Torǵaı jazyǵyna deıin sozylǵan, alyp jondy erteden - aq halqymyz Saryarqa dep ataǵan. Batystan shyǵysqa 1200 shaqyrymǵa sozylyp jatyr.
Saryarqa kaledon (batys jaǵy) jáne gersın (shyǵys jaǵy) qatparly kezeńinde qalyptasty. Neotektonıkalyq qozǵalystyń sonymen birge jelge mújilý úderisi saldarynan Saryarqanyń jer bederiniń osy qazirgi beınesi qalyptasty. Bul bóliktegi eń bıik taý – Qyzylaraı, onyń eń bıik núktesi Aqsorań (1565m).
Qyzylaraı taýy Qazaqstandaǵy ken kólemde meken etetin arqarlardyń jeri. Odan soltústikke qaraı Qarqaraly taýy, onyń eń bıik núktesi Jırensaqal (1403 m).
Qarqaraly terıtorıasynda Qarqaraly atty ulttyq saıabaq bar.
Mundaǵy iri oıys – Teńiz Qorǵaljyń qazańshunqyry. Ol Saryarqanyń batys bóligin ekige bólip jatyr: Býrabaı jáne Ulytaý (1134m).
Saryarqa – paıdaly qazbalarǵa baı ólke. Qaraǵandy men Ekibastuz kómir óndirýdiń iri oshaqtary bolyp tabylady. Jezqazǵan, Qonyrat jáne Saıaq ken oryndary mys, temir, marganes kenderine baı. Jezqazǵan, Qaraǵandy, Balqash jáne Temirtaý qalalarynda iri metalýrgıalyq kombınattar jumys isteıdi. Aqsýda as tuzy óndiriledi.
Bekitý suraqtary.
1. Saryarqanyń eń bıik taýy? (Qyzylaraı)
2. Saryarqa qandaı aýdandarmen shektesedi? (Solt. Qaz. j., Tur., Tor., Saýyr)
3. Saryarqa ólkesi qandaı taýlardan turady? (Qyzylaraı, Qarqaraly, Kent, Baıanaýyl, Shyńǵystaý, Ulytaý)
4. Qarqaraly taýynyń shyǵý tarıhy? (Qarqara qazaq qyzdarynyń bas kıim)
5. Saryarqa ólkesinde qandaı paıdaly qazbalar bar? (Tas kómir, mys, temir, marganes)
6. Saryarqanyń negizgi ózenderi? (Esil, Nura, Sarysý)
8. Saryarqada 1968 jyly qurylǵan qoryq? (Qorǵaljyn)
Úıge tapsyrma: Saryarqa. Paıdaly qazbalaryn keskin kartaǵa túsirý.
Qorytyndylaý, Baǵalaý kezeńi.
Taqyryby: Saryarqa
Sabaqtyń maqsaty: Saryarqa taýynyń geografıalyq orny, geologıalyq qurylysy men jer bederi týraly túsinik berý.
Bilimdilik – Qazaqtyń usaq shoqysynyń geografıalyq ornyn anyqtaı alýǵa, kartadan kórsetip sıpattaı bilýge, geologıalyq qurlysyn, ondaǵy paıdaly qazbalardyń taralý zańdylyqtaryn túsindirý;
Damytýshylyq – Óz betimen bilim alý qabilettiligin damytý. Oqýshylardyń taqyrypqa baılanysty kózqarastaryn, dúnıetanymdaryn keńeıtý.
Tárbıelik – Tabıǵatty aıalap, qorǵaý qajettiligin kózdeıtin ekologıalyq tárbıe berý. Oqýshylardy tabıǵat ásemdigin seziný men súıýge baýlý negizinde sulýlyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: jańa sabaq
Sabaqtyń ádisi: oqyta - úıretý, deńgeılep, saralap oqytý ádisin qoldaný, suraq - jaýap baıandaý.
Sabaq kórnekiligi: Qazaqstannyń fızıkalyq, klımattyq kartasy, taratpa materıaldar, t. b
Sabaqtyń jospary:
I kezeń – uıymdastyrý
II kezeń – úı tapsyrmasyn tekserý
III kezeń – jańa taqyrypty meńgertý
IV kezeń – bilim men ıkemdilikti bekitý
V kezeń – úıge tapsyrma berý
VI kezeń – qorytyndylaý, baǵalaý kezeńi
Sabaqtyń barysy:
Uıymdastyrý. Oqýshylardyń sabaqqa daıyndyǵyn qadaǵalaý.
Úı tapsyrmasyn tekserý. Test, geografıalyq dıktant, kartochka.
I – nusqa
1. Qazaqstanǵa Shyǵys Eýropa jazyǵynyń qandaı bóligi enedi?
D) Ońtústik shyǵys
2. Qaraqıa oıysy teńiz deńgeıinen qansha metr tómen jatyr?
E) 132
3. Naýryzym qoryǵy qaı jazyqta ornalasqan?
B) Soltústik Qazaq jazyǵynda
4. Soltústik Qazaq jazyǵynyń negizgi ózenderi?
A) Ertis, Esil, Tobyl
5. Qara topyraqty zona Qazaqstannyń aımaǵynda taraǵan
II – nusqa
1. Qazaqstan aýmaǵynyń % dala zonasy alyp jatyr
V) 29
2. Shóleıt zonasynyń negizgi topyraǵy
A) Ashyq qara qońyr
3. Qazaqstan aýmaǵynyń 44%- n alyp jatqan tabıǵat zonasy
D) Shól
4. Kaspıı mańy oıpaty osy aımaqtyń quramyna enedi:
D) Shyǵys Eýropa jazyǵy
5. Kaspıı mańy oıpatynyń negizgi baılyǵy:
C) Munaı, gaz
Geografıalyq dıktant
1) Qazaqstanǵa Shyǵys Eýropa jazyǵynyń ……………. …………. bóligi enedi.
2) Turan jazyǵy quramyndaǵy ………… ………… ǵana dala zonasyn kesip óte alady.
3) Soltústik Qazaq jazyǵynyń qazaqstandyq bóligi …….. aýdanǵa bólinedi.
4) Kaspıı mańy oıpatynyń negizgi baılyǵy ………… men …….
5) Naýryzym qoryǵy …………. ……………. jazyǵynda ornalasqan.
6) Qaraqıa oıysy …………. jazyǵynda ornalasqan
1) Qazaqstanǵa Shyǵys Eýropa jazyǵynyń ońtústik shyǵys bóligi enedi.
2) Turan jazyǵy quramyndaǵy Torǵaı ústirti ǵana dala zonasyn kesip óte alady.
3) Soltústik Qazaq jazyǵynyń qazaqstandyq bóligi tórt aýdanǵa bólinedi.
4) Kaspıı mańy oıpatynyń negizgi baılyǵy munaı men gaz.
5) Naýryzym qoryǵy Soltústik Qazaq jazyǵynda ornalasqan.
6) Qaraqıa oıysy Turan jazyǵynda ornalasqan.
Taratpa materıaldardyń suraqtary:
1 kartochka
a) Kaspıı mańy oıpatynyń negizgi baılyǵyn ata?
b) Qaraqıa oıysy teńiz deńgeıinen qansha metr tómen jatyr?
v) Qazaqstan aýmaǵy tabıǵat zonalarynda ornalasqan
2 kartochka
a) Ormandy dala zonasynda ósetin aǵashtar?
b) Qara topyraqty zona Qazaqstannyń aımaǵynda taraǵan?
v) Naýryzym qoryǵy qaı jazyqta ornalasqan?
Jańa sabaq túsindirý
Jospar:
1. Geografıalyq orny
2. Geologıalyq qurylysy, jer bederi
Saryarqa – ózindik tabıǵı bitim - bolmysymen daralanatyn, kesek tarıhy, oqshaý ereksheligi bar, ýaqytpen birge jańǵyryp - jasarǵan mekenniń biri. Bul óte baıtaq meken, baı meken. Eger Qazaqstannyń geografıalyq kartasyna zer salsaq, onyń orta tusynan myńdaǵan shaqyrymǵa sozylǵan adyrly aımaqty kóremiz. Soltústiginde Batys - Sibir oıpatynan bastalyp, ońtústiginde Turan oıpatymen, shyǵysynda Saýyr Tarbaǵataı taýy júıesimen, batysynda Torǵaı jazyǵyna deıin sozylǵan, alyp jondy erteden - aq halqymyz Saryarqa dep ataǵan. Batystan shyǵysqa 1200 shaqyrymǵa sozylyp jatyr.
Saryarqa kaledon (batys jaǵy) jáne gersın (shyǵys jaǵy) qatparly kezeńinde qalyptasty. Neotektonıkalyq qozǵalystyń sonymen birge jelge mújilý úderisi saldarynan Saryarqanyń jer bederiniń osy qazirgi beınesi qalyptasty. Bul bóliktegi eń bıik taý – Qyzylaraı, onyń eń bıik núktesi Aqsorań (1565m).
Qyzylaraı taýy Qazaqstandaǵy ken kólemde meken etetin arqarlardyń jeri. Odan soltústikke qaraı Qarqaraly taýy, onyń eń bıik núktesi Jırensaqal (1403 m).
Qarqaraly terıtorıasynda Qarqaraly atty ulttyq saıabaq bar.
Mundaǵy iri oıys – Teńiz Qorǵaljyń qazańshunqyry. Ol Saryarqanyń batys bóligin ekige bólip jatyr: Býrabaı jáne Ulytaý (1134m).
Saryarqa – paıdaly qazbalarǵa baı ólke. Qaraǵandy men Ekibastuz kómir óndirýdiń iri oshaqtary bolyp tabylady. Jezqazǵan, Qonyrat jáne Saıaq ken oryndary mys, temir, marganes kenderine baı. Jezqazǵan, Qaraǵandy, Balqash jáne Temirtaý qalalarynda iri metalýrgıalyq kombınattar jumys isteıdi. Aqsýda as tuzy óndiriledi.
Bekitý suraqtary.
1. Saryarqanyń eń bıik taýy? (Qyzylaraı)
2. Saryarqa qandaı aýdandarmen shektesedi? (Solt. Qaz. j., Tur., Tor., Saýyr)
3. Saryarqa ólkesi qandaı taýlardan turady? (Qyzylaraı, Qarqaraly, Kent, Baıanaýyl, Shyńǵystaý, Ulytaý)
4. Qarqaraly taýynyń shyǵý tarıhy? (Qarqara qazaq qyzdarynyń bas kıim)
5. Saryarqa ólkesinde qandaı paıdaly qazbalar bar? (Tas kómir, mys, temir, marganes)
6. Saryarqanyń negizgi ózenderi? (Esil, Nura, Sarysý)
8. Saryarqada 1968 jyly qurylǵan qoryq? (Qorǵaljyn)
Úıge tapsyrma: Saryarqa. Paıdaly qazbalaryn keskin kartaǵa túsirý.
Qorytyndylaý, Baǵalaý kezeńi.
You Might Also Like
