Shartty ólsheýishtiń kómegimen suıyq jáne sýsymaly zattardy ólsheý
Aqtóbe qalasy
№20 Dıdar balabaqshasynyń 1 sanatty tárbıeshisi
Mýkatova Janylsyn Bespaıqyzy
Bilim salasy: Tanym
Uıymdastyrylǵan oqý - is - áreketi: Matematıka ( q. m. u. q )
Taqyryby: « Shartty ólsheýishtiń kómegimen suıyq jáne sýsymaly zattardy ólsheý»
Maqsaty: Shartty ólsheýishterdiń kómegimen suıyq jáne sýsymaly zattardy ólsheýdi úıretý; ólsheý nátıjesiniń ólsheýishtiń kólemine baılanysty ekenin kórsetý; «aýyr - jeńil» uǵymdary týraly túsinikterin qalypastyrý, salystyrýda «aýyr», «jeńil» sózderin paıdalana bilýge úıretý; geometrıalyq deneler; tekshe, sılındrdi tanı bilý; oılaý qabiletterin damytý.
Kórneki quraldar:
1) Saýysqan jáne 2 balapannyń sýreti;
2) Shelegi bar taýyqtyń jáne kóbelektiń sýreti;
3) 3 tárelke;
4) Tarysy bar ydys;
5) 2 qasyq;
6) Staqan, bokal;
7) 2 úlken ojaý;
8) 2 shelek sý (kólemi ár túrli), birdeı 2 legen;
9) Tarazy;
10) qumy bar qapshyqtar (5);
11) úı sýreti, ot;
12) shartty ólsheýishter beınelengen sýretter ( adym, qasyq, staqan, shanyshqy, bokal);
Úlestirmeli materıaldar:
1) tekshe - fıshkalar (ár balaǵa 10 danadan);
2) sılındr - fıshkalar (ár balaǵa 10 danadan);
3) eki qyzyl jolaǵy bar kartochkalar
Sabaqtyń barysy.
1. - Saýysqan pesh jaǵyp, balapandaryna tamaq pisirdi. Tarysy bar ydys pen 2 tárelke qoıylady, ýaqyt bólikterin ata.
- Taryny balapandarǵa 2 tárelkege teń bólip berý kerek. Qalaı bólemiz?
Balalar óz oılaryn aıtady. Sodan soń tárbıeshi kishkentaı stakan men qasyqty qoıady. Bir tárelkege taryny qasyqpen salady. Balalar taryny salǵan saıyn qasyqty sanap, joǵarǵy jolaqqa sonsha tekshe - fıshkany qoıady. Ekinshi tárelkege tárbıeshi taryny stakanmen salady. Balalar ony sanap, sılındr – fıshkalardy tómengi jolaqqa qoıady. Nátıjesi tekseriledi: fıshkalardyń sany teń, biraq tary bir tárelkede kóp, ekinshisinde az?
- Nege bulaı boldy?
Sýsymaly zattardy ólsheý úshin birdeı shartty ólsheýishti qoldaný kerektigine balalardyń kózderi jetedi.
Sodan keıin tárbıeshi eki baladan balapandar úshin tárelkelerge birdeı mólsherde tary salyp berýdi suraıdy. Shartty ólsheýish úshin qasyq alynady jáne taryny qasyqqa toltyryp salý kerek. Ár bala sanaý úshin fıshkalardy paıdalanady. Sodan keıin balalar tárelkedegi tarynyń mólsherin kóz mólshermen tekseredi de, fıshkalardy sanap, tary teń bólinip salyndy degen qorytyndyǵa keledi.
Tárbıeshi taǵy bir balany shaqyryp, tárelkelerdiń birindegi taryny
( balapan úshin ólshengen ) saýysqannyń ( anasynyń ) tárelkesine salýdy suraıdy. Biraq shartty ólsheýish úshin staqan alynady. Bala ólsheý nátıjesin fıshkalarmen belgileıdi.
Balalar saýysqan men balapannyń tárelkesindegi taryny ólshegendegi sanynyń nátıjesin salystyrady. Balalar ólsheý quraly kishi bolǵan saıyn qorytyndy san artyq bolady, ólsheýish úlken bolsa qorytyndy san kem bolady degen pikirge keledi.
2.«Aýyr-jeńil» uǵymdary týraly túsinik berý.
- Balalar, ár tárelkedegi taryny sanaı alasyńdar ma? Nege?
- Taǵy da sanaýǵa bolmaıtyn qandaı sýsymaly zattardy bilesińder?
(un, qant, qum, kúrish, tuz, t. b.)
- Olardyń salmaǵyn ólsheý úshin adamdar tarazyny oılap tapty. Senderdiń qoldaryndy tarazy dep esepteıik. Oń qoldaryńa temir gir tasyn, sol qoldaryńa plasmassa gir tasyn alyńdar.
- Qaı qoldaǵy tómen túsip ketti? Nege?
- Tarazy da osylaı qurastyrylǵan: qaı jaǵyndaǵy zat aýyr bolsa, sol jaǵyndaǵy tabaq tómen túsedi, jeńil jaǵy joǵary kóteriledi. Salmaqty kılogrammmen ólsheıdi.
Tarazymen jumys.
- Oń jaqtaǵy tabaqqa 2 kg qant, sol jaqqa 1 kg qant qoıamyz. Qaısysy artyq?
- Oń jaq tabaqta 2 kg un, sol jaqqa 2 kg un qoıamyz. Qaısysy artyq?
Sergitý sáti.
Balalar qoldarynyń ushymen tarazy strelkasyn keltiredi.
- Oń qolynda – pil, sol qolynda tyshqan (pil tyshqannan aýyr).
- Sol qolynda – taýyq, oń qolynda – balapan. Qaısysy jeńil?
- Oń qolynda 4 kg kúrish, sol qolynda – 5kg qant. Qaısysy aýyr?
Logıkalyq tapsyrmalar.
- Oń qolynda 1 kg temir, sol qolynda 1 kg maqta. Ne jeńil?
- Átesh 3 kg artady. Eger ol bir aıaǵymen tursa neshe kg artady?
3. Taqtada úı sýreti.
Sodan keıin taýyq pen kóbelektiń sýreti qoıylady.
- Qalaı oılaısyńdar, órtti sóndirý úshin sýdy qaısysy kóbirek ákeledi?
- Qaı shelektegi sý kóp ekenin qalaı bilýge bolady?
Sýy bar eki shelek ( bireýi – keń, biraq alasa, ekinshisi – tar, biraq bıik)
Jáne eki shartty ólsheýish – ojaý men bokal qoıylady.
Eki bala kezekpen shelektegi sýdyń kólemin ojaýmen anyqtaıdy. Tárbıeshi sýdy ojaýmen toltyryp alý kerektigin esterine salady. Qalǵan balalar joǵarǵy jolaqtarǵa taýyqtyń shelegindegi sýdy ólshegen ojaýdyń sanyn kórsetetin sılındr - fıshkalardy, tómengi jolaqqa kóbelektiń shelegindegi sýdy ólshegen ojaýdyń sanyn kórsetetin tekshe – fıshkalardy qoıady.
- Qaı shelekte sý kóp? Nege? Bul sandy esterińe saqtańdar.
Balalar sany kóp fıshkalardy jolaqqa qaldyryp, sany az fıshkalardy alyp tastaıdy.
Úshinshi bala sýy kóp shelekti stakanmen ólsheıdi. Balalar jolaqqa fıshkalardy qoıyp otyrady.
- Qaı ólsheýish úlken? Qaı ólsheýish kishi?
Tárbıeshi ólsheýish kishi bolsa, ólsheý sany kóp bolatynyn taǵy da esterine saladdy.
- Taýyq men kóbelek mysyqqa órtti sóndirýge kómektesti, mysyq olarǵa alǵysyn bildirip jatyr (sýretten otty alyp tastaý).
- taǵy qandaı suıyq zattardy bilesińder?
4. Logıkalyq esep.
A) qumyrsqa taýdyń basynan túsip kele jatty, oǵan qarama - qarsy túıe keledi. Túıe qumyrsqadan: «Taýdyń basynda sý bar ma» - dep suraıdy. «Ol jerde úlken kól bar» - deıdi qumyrsqa. Qýanyp ketken túıe eń ushyna kóteriledi. Biraq qansha shólin qandyrǵysy kelse de, kóldi taba almaıdy. «Qumyrsqa meni aldady», - dep oılady túıe.
- Qalaı oılaısyńdar, qumyrsqa túıeni aldady ma? Taýdyń basynda kól bola ma?
- Sýsymaly jáne suıyq zattardy nemen ólsheýge bolmaıdy?
Sabaqty qorytý.
- Biz qandaı zattardy ólshedik? (Suıyq jáne sýsymaly)
- Tarazymen ne ólshenedi?
№20 Dıdar balabaqshasynyń 1 sanatty tárbıeshisi
Mýkatova Janylsyn Bespaıqyzy
Bilim salasy: Tanym
Uıymdastyrylǵan oqý - is - áreketi: Matematıka ( q. m. u. q )
Taqyryby: « Shartty ólsheýishtiń kómegimen suıyq jáne sýsymaly zattardy ólsheý»
Maqsaty: Shartty ólsheýishterdiń kómegimen suıyq jáne sýsymaly zattardy ólsheýdi úıretý; ólsheý nátıjesiniń ólsheýishtiń kólemine baılanysty ekenin kórsetý; «aýyr - jeńil» uǵymdary týraly túsinikterin qalypastyrý, salystyrýda «aýyr», «jeńil» sózderin paıdalana bilýge úıretý; geometrıalyq deneler; tekshe, sılındrdi tanı bilý; oılaý qabiletterin damytý.
Kórneki quraldar:
1) Saýysqan jáne 2 balapannyń sýreti;
2) Shelegi bar taýyqtyń jáne kóbelektiń sýreti;
3) 3 tárelke;
4) Tarysy bar ydys;
5) 2 qasyq;
6) Staqan, bokal;
7) 2 úlken ojaý;
8) 2 shelek sý (kólemi ár túrli), birdeı 2 legen;
9) Tarazy;
10) qumy bar qapshyqtar (5);
11) úı sýreti, ot;
12) shartty ólsheýishter beınelengen sýretter ( adym, qasyq, staqan, shanyshqy, bokal);
Úlestirmeli materıaldar:
1) tekshe - fıshkalar (ár balaǵa 10 danadan);
2) sılındr - fıshkalar (ár balaǵa 10 danadan);
3) eki qyzyl jolaǵy bar kartochkalar
Sabaqtyń barysy.
1. - Saýysqan pesh jaǵyp, balapandaryna tamaq pisirdi. Tarysy bar ydys pen 2 tárelke qoıylady, ýaqyt bólikterin ata.
- Taryny balapandarǵa 2 tárelkege teń bólip berý kerek. Qalaı bólemiz?
Balalar óz oılaryn aıtady. Sodan soń tárbıeshi kishkentaı stakan men qasyqty qoıady. Bir tárelkege taryny qasyqpen salady. Balalar taryny salǵan saıyn qasyqty sanap, joǵarǵy jolaqqa sonsha tekshe - fıshkany qoıady. Ekinshi tárelkege tárbıeshi taryny stakanmen salady. Balalar ony sanap, sılındr – fıshkalardy tómengi jolaqqa qoıady. Nátıjesi tekseriledi: fıshkalardyń sany teń, biraq tary bir tárelkede kóp, ekinshisinde az?
- Nege bulaı boldy?
Sýsymaly zattardy ólsheý úshin birdeı shartty ólsheýishti qoldaný kerektigine balalardyń kózderi jetedi.
Sodan keıin tárbıeshi eki baladan balapandar úshin tárelkelerge birdeı mólsherde tary salyp berýdi suraıdy. Shartty ólsheýish úshin qasyq alynady jáne taryny qasyqqa toltyryp salý kerek. Ár bala sanaý úshin fıshkalardy paıdalanady. Sodan keıin balalar tárelkedegi tarynyń mólsherin kóz mólshermen tekseredi de, fıshkalardy sanap, tary teń bólinip salyndy degen qorytyndyǵa keledi.
Tárbıeshi taǵy bir balany shaqyryp, tárelkelerdiń birindegi taryny
( balapan úshin ólshengen ) saýysqannyń ( anasynyń ) tárelkesine salýdy suraıdy. Biraq shartty ólsheýish úshin staqan alynady. Bala ólsheý nátıjesin fıshkalarmen belgileıdi.
Balalar saýysqan men balapannyń tárelkesindegi taryny ólshegendegi sanynyń nátıjesin salystyrady. Balalar ólsheý quraly kishi bolǵan saıyn qorytyndy san artyq bolady, ólsheýish úlken bolsa qorytyndy san kem bolady degen pikirge keledi.
2.«Aýyr-jeńil» uǵymdary týraly túsinik berý.
- Balalar, ár tárelkedegi taryny sanaı alasyńdar ma? Nege?
- Taǵy da sanaýǵa bolmaıtyn qandaı sýsymaly zattardy bilesińder?
(un, qant, qum, kúrish, tuz, t. b.)
- Olardyń salmaǵyn ólsheý úshin adamdar tarazyny oılap tapty. Senderdiń qoldaryndy tarazy dep esepteıik. Oń qoldaryńa temir gir tasyn, sol qoldaryńa plasmassa gir tasyn alyńdar.
- Qaı qoldaǵy tómen túsip ketti? Nege?
- Tarazy da osylaı qurastyrylǵan: qaı jaǵyndaǵy zat aýyr bolsa, sol jaǵyndaǵy tabaq tómen túsedi, jeńil jaǵy joǵary kóteriledi. Salmaqty kılogrammmen ólsheıdi.
Tarazymen jumys.
- Oń jaqtaǵy tabaqqa 2 kg qant, sol jaqqa 1 kg qant qoıamyz. Qaısysy artyq?
- Oń jaq tabaqta 2 kg un, sol jaqqa 2 kg un qoıamyz. Qaısysy artyq?
Sergitý sáti.
Balalar qoldarynyń ushymen tarazy strelkasyn keltiredi.
- Oń qolynda – pil, sol qolynda tyshqan (pil tyshqannan aýyr).
- Sol qolynda – taýyq, oń qolynda – balapan. Qaısysy jeńil?
- Oń qolynda 4 kg kúrish, sol qolynda – 5kg qant. Qaısysy aýyr?
Logıkalyq tapsyrmalar.
- Oń qolynda 1 kg temir, sol qolynda 1 kg maqta. Ne jeńil?
- Átesh 3 kg artady. Eger ol bir aıaǵymen tursa neshe kg artady?
3. Taqtada úı sýreti.
Sodan keıin taýyq pen kóbelektiń sýreti qoıylady.
- Qalaı oılaısyńdar, órtti sóndirý úshin sýdy qaısysy kóbirek ákeledi?
- Qaı shelektegi sý kóp ekenin qalaı bilýge bolady?
Sýy bar eki shelek ( bireýi – keń, biraq alasa, ekinshisi – tar, biraq bıik)
Jáne eki shartty ólsheýish – ojaý men bokal qoıylady.
Eki bala kezekpen shelektegi sýdyń kólemin ojaýmen anyqtaıdy. Tárbıeshi sýdy ojaýmen toltyryp alý kerektigin esterine salady. Qalǵan balalar joǵarǵy jolaqtarǵa taýyqtyń shelegindegi sýdy ólshegen ojaýdyń sanyn kórsetetin sılındr - fıshkalardy, tómengi jolaqqa kóbelektiń shelegindegi sýdy ólshegen ojaýdyń sanyn kórsetetin tekshe – fıshkalardy qoıady.
- Qaı shelekte sý kóp? Nege? Bul sandy esterińe saqtańdar.
Balalar sany kóp fıshkalardy jolaqqa qaldyryp, sany az fıshkalardy alyp tastaıdy.
Úshinshi bala sýy kóp shelekti stakanmen ólsheıdi. Balalar jolaqqa fıshkalardy qoıyp otyrady.
- Qaı ólsheýish úlken? Qaı ólsheýish kishi?
Tárbıeshi ólsheýish kishi bolsa, ólsheý sany kóp bolatynyn taǵy da esterine saladdy.
- Taýyq men kóbelek mysyqqa órtti sóndirýge kómektesti, mysyq olarǵa alǵysyn bildirip jatyr (sýretten otty alyp tastaý).
- taǵy qandaı suıyq zattardy bilesińder?
4. Logıkalyq esep.
A) qumyrsqa taýdyń basynan túsip kele jatty, oǵan qarama - qarsy túıe keledi. Túıe qumyrsqadan: «Taýdyń basynda sý bar ma» - dep suraıdy. «Ol jerde úlken kól bar» - deıdi qumyrsqa. Qýanyp ketken túıe eń ushyna kóteriledi. Biraq qansha shólin qandyrǵysy kelse de, kóldi taba almaıdy. «Qumyrsqa meni aldady», - dep oılady túıe.
- Qalaı oılaısyńdar, qumyrsqa túıeni aldady ma? Taýdyń basynda kól bola ma?
- Sýsymaly jáne suıyq zattardy nemen ólsheýge bolmaıdy?
Sabaqty qorytý.
- Biz qandaı zattardy ólshedik? (Suıyq jáne sýsymaly)
- Tarazymen ne ólshenedi?
You Might Also Like
-
№20 Dıdar balabaqshasynyń 1 sanatty tárbıeshisi
