Shartty ólsheýishtiń kómegimen uzyndyqty ólsheý
Aqtóbe qalasy
№20 Dıdar balabaqshasynyń 1 sanatty tárbıeshisi
Mýkatova Janylsyn Bespaıqyzy
Bilim salasy: Tanym
Uıymdastyrylǵan oqý - is - áreketi: Matematıka ( q. m. u. q )
Taqyryby: « Shartty ólsheýishtiń kómegimen uzyndyqty ólsheý»
Maqsaty: Shartty ólsheýishterdiń kómegimen uzyndyqty ólsheý týraly balalardyń túsinikterin qalyptastyrý; kóktemniń alǵashqy aıymen tanystyrý; oılaý qabiletterin damytý.
Kórneki quraldar:
1) Aısulý men İlıas beınelengen sýret;
2) Jip nemese lenta 4 tal ( uzyndyqtary – 2m, 180sm, 110sm, 110sm);
3) Oıynshyqtar. mashına jáne qýyrshaq;
4) 2 qaǵaz ushaq;
5) tekshe, sılındr;
6) úlken jáne kishi gúlder beınelengen sýretter;
7) eki jaǵy da tor kózderge bólingen jalaýshalar ( 5 úlken, 10 kishkentaı);
8) úlken, kishi dóńgelekter.
Sabaqtyń barysy
1. Balalar kilem ústinde jarty sheńber bolyp otyrady. Ortadaǵy keńistiktegi sılındrdiń jan – jaǵyna uzyn lentalar qoıylady. Bir lenta mashınanyń aldynan, ekinshisi qýyrshaqtyń artynan ótedi. Ár lentanyń ushynda uzyndyǵy 20sm ushaq qoıylǵan.
- İlıas pen Aısulý ushaqtaryn ushyrdy. Olar kimniń ushaǵy alysqa ushatynyn bilgisi keldi. Olar baǵananyń (stolbık) aldynda turdy, onyń pishimi nege uqsaıdy? (sılındrge). Balalar ushaqtaryn ár jaqqa jiberdi.
- Balalardyń qaısysy ushaǵyn qaı baǵytqa jiberdi? Ol qalaı ushty?
( Sol jaqqa – oń jaqqa; aldynda – artynda.
- Kimniń ushaǵy alysqa ushqanyn qalaı bilemiz?
Balalar óz oılaryn aıtady. Olar aıtqan tásilderdiń biri tańdalyp, ushaqtyń qashyqtyǵy ólshenedi.
Birinshi tásil: adym arqyly ólsheý.
Tárbıeshi ár attaǵan saıyn bir dóńgelek qoıady. Sodan keıin dóńgelekterdi sanaý arqyly, qaısysynyń alysqa ushqanyn anyqtaıdy.
Ekinshi tásil: ara qashyqtyqty ushaqpen ólsheý.
Ólsheýdi bastamas buryn tárbıeshi ushaqtardyń uzyndyǵyn ólshep, olardyń uzyndyqtarynyń birdeı ekenine balalardyń kózin jetkizedi. Sodan soń ushaqty lentanyń ústine qoıyp, birinshi jáne ekinshi uzyndyqqa ushaqtyń neshe ret sıatynyn ólsheıdi.
Eki tásilmen de ólshep bitkennen keıin balalar birinshi, ekinshi jaǵdaıda da İlıastyń ushaǵynyń qashyqtyǵy Aısulýdyń ushaǵynyń qashyqtyǵynan artyq bolǵanyn aıtady.
Tárbıeshi balalardy « shartty ólsheýish» degen túsinikpen tanystyrady.
- Biz qaı ushaqtyń alysqa ushqanyn anyqtaý úshin qandaı shartty ólsheýishterdi qoldandyq? ( adym, ushaqtar).
2. Tárbıeshi belgili bir ara qashyqtyqta sılındrmen teksheni qoıady. Balalardyń birinen sılındrden tekshege deıin ara qashyqtyqty adymmen ólsheýdi suraıdy.
Bala ár adym attaǵan saıyn edenge kishkentaı dóńgelekti qoıyp otyrý arqyly ólsheıdi. Sodan soń tárbıeshi osy ara qashyqtyqty óziniń adymymen ólshep, úlken dóńgelekti qoıyp otyrady. Balalar dóńgelekterdi sanap salystyrady.
- Eki jaǵdaıda da birdeı shartty ólsheýshi – adymdaýdy qoldandyq. Nege
balanyń adymynyń sany kóp, al meniń adymymnyń sany az boldy?
Balalar eresekterdiń adymy úlken, balalardyń adymy kishi ekendigin ańǵarady. Tárbıeshi shartty ólsheýishtiń mólsheri birdeı bolý kerektigine balalardyń nazaryn aýdarady. Tárbıeshi óziniń dóńgelekterin alyp tastaıdy da, taǵy bir balaǵa osy ara qashyqtyqty adymdap, ár adymyna dóńgelekti qoıyp otyrýyn suraıdy. Ol balanyń adymy aldynǵy balanyń adymymen birdeı bolýy kerek. Sodan keıin nátıjeler salystyrylady.
3. Kóktem týraly óleń oqytylady nemese jumbaq jasyrylady.
- Qazir jyldyń qaı mezgili?
- Sender qalaı bildińder?
- Kóktemniń birinshi aıy qalaı atalady?
- Naýryz aıynda balalar qandaı merekelerge daıyndalady?
- İlıas pen Aısulý da 8 Naýryz analar merekesine daıyndalmaq boldy. Olar bólmeni gúldermen bezendirdi.
Gúlder beınelengen 2 sýretti kórsetý. Bir sýrette 9 úlken gúl, al ekinshisinde 10 kishi gúl beınelengen.
- Úlken gúlderdi İlıas, kishi gúlderdi Aısulý daıyndady. Kim kóp gúl
jasady?
Ádette balalar qaı sýrette úlken gúlder beınelense, sonda artyq, kishi gúlder beınelengen sýretti kem dep sanaıdy. Keıbir balalar sanaı bastaıdy. Tárbıeshi balalardyń jaýaptaryn tyńdaıdy.
- Kimniń jaýaby durys ekenin qalaı bilýge bolady?
Tárbıeshi taqtaǵa kezekpen eki balany shaqyrady. Árqaısysynyń óziniń qolyndaǵy sýrettegi gúlderdi sanap, qorytyndy sandy ataıdy. Sanap bolǵannan keıin balalar durys jaýapty aıtady.
- Qaı san artyq: 9 nemese 10?
Tárbıeshi zattyń sanynyń onyń kólemine baılanysty emes ekendigine kózderin jetkizedi.
4. Sergitý sáti.
Balalar eki topqa bólinip, bir – birine qarama - qarsy turady. Ul balalar – bir topta, qyz balalar – ekinshi topta.
- Qaı topta balalar artyq?
- Toptaǵy balalardyń sany olardyń boıyna qatysty ma?
5. – Aısulý men İlıas bizge top bólmesin bezendirý úshin jalaýshalar syılamaqshy.
Tárbıeshi qysqa jip pen úlken jalaýshalardy alady. Eki bala jipti ustaıdy da, al úshinshisi úlken jalaýshalardy iledi. Balalar jipke neshe úlken jalaýsha syıǵanyn sanaıdy(5). Sodan soń aldyńǵy jippen birdeı uzyndyqtaǵy jipke kishi jalaýshalar ilinedi (10).
- Nege uzyndyǵy birdeı jipke ilgen jalaýshalar sany ár túrli boldy?
Tárbıeshi shartty ólsheýish kishi bolsa, uzyndyqqa artyq syıatynyn, shartty ólsheýish úlken bolsa, uzyndyqqa az syıatynyna balalardyń nazaryn aýdarady.
6. Sabaqtyń qorytyndysy.
- Shartty ólsheýishterdiń kómegimen ne isteýge bolady?
- Sannyń shartty ólsheýishtiń mólsherine baılanysy bar ma? Osy baılanysty ata.
- Sannyń zattyń kólemine baılanysy bar ma? Ony biz qandaı mysaldar arqyly tekserdik?
- Kóktemniń birinshi aıyn ata.
№20 Dıdar balabaqshasynyń 1 sanatty tárbıeshisi
Mýkatova Janylsyn Bespaıqyzy
Bilim salasy: Tanym
Uıymdastyrylǵan oqý - is - áreketi: Matematıka ( q. m. u. q )
Taqyryby: « Shartty ólsheýishtiń kómegimen uzyndyqty ólsheý»
Maqsaty: Shartty ólsheýishterdiń kómegimen uzyndyqty ólsheý týraly balalardyń túsinikterin qalyptastyrý; kóktemniń alǵashqy aıymen tanystyrý; oılaý qabiletterin damytý.
Kórneki quraldar:
1) Aısulý men İlıas beınelengen sýret;
2) Jip nemese lenta 4 tal ( uzyndyqtary – 2m, 180sm, 110sm, 110sm);
3) Oıynshyqtar. mashına jáne qýyrshaq;
4) 2 qaǵaz ushaq;
5) tekshe, sılındr;
6) úlken jáne kishi gúlder beınelengen sýretter;
7) eki jaǵy da tor kózderge bólingen jalaýshalar ( 5 úlken, 10 kishkentaı);
8) úlken, kishi dóńgelekter.
Sabaqtyń barysy
1. Balalar kilem ústinde jarty sheńber bolyp otyrady. Ortadaǵy keńistiktegi sılındrdiń jan – jaǵyna uzyn lentalar qoıylady. Bir lenta mashınanyń aldynan, ekinshisi qýyrshaqtyń artynan ótedi. Ár lentanyń ushynda uzyndyǵy 20sm ushaq qoıylǵan.
- İlıas pen Aısulý ushaqtaryn ushyrdy. Olar kimniń ushaǵy alysqa ushatynyn bilgisi keldi. Olar baǵananyń (stolbık) aldynda turdy, onyń pishimi nege uqsaıdy? (sılındrge). Balalar ushaqtaryn ár jaqqa jiberdi.
- Balalardyń qaısysy ushaǵyn qaı baǵytqa jiberdi? Ol qalaı ushty?
( Sol jaqqa – oń jaqqa; aldynda – artynda.
- Kimniń ushaǵy alysqa ushqanyn qalaı bilemiz?
Balalar óz oılaryn aıtady. Olar aıtqan tásilderdiń biri tańdalyp, ushaqtyń qashyqtyǵy ólshenedi.
Birinshi tásil: adym arqyly ólsheý.
Tárbıeshi ár attaǵan saıyn bir dóńgelek qoıady. Sodan keıin dóńgelekterdi sanaý arqyly, qaısysynyń alysqa ushqanyn anyqtaıdy.
Ekinshi tásil: ara qashyqtyqty ushaqpen ólsheý.
Ólsheýdi bastamas buryn tárbıeshi ushaqtardyń uzyndyǵyn ólshep, olardyń uzyndyqtarynyń birdeı ekenine balalardyń kózin jetkizedi. Sodan soń ushaqty lentanyń ústine qoıyp, birinshi jáne ekinshi uzyndyqqa ushaqtyń neshe ret sıatynyn ólsheıdi.
Eki tásilmen de ólshep bitkennen keıin balalar birinshi, ekinshi jaǵdaıda da İlıastyń ushaǵynyń qashyqtyǵy Aısulýdyń ushaǵynyń qashyqtyǵynan artyq bolǵanyn aıtady.
Tárbıeshi balalardy « shartty ólsheýish» degen túsinikpen tanystyrady.
- Biz qaı ushaqtyń alysqa ushqanyn anyqtaý úshin qandaı shartty ólsheýishterdi qoldandyq? ( adym, ushaqtar).
2. Tárbıeshi belgili bir ara qashyqtyqta sılındrmen teksheni qoıady. Balalardyń birinen sılındrden tekshege deıin ara qashyqtyqty adymmen ólsheýdi suraıdy.
Bala ár adym attaǵan saıyn edenge kishkentaı dóńgelekti qoıyp otyrý arqyly ólsheıdi. Sodan soń tárbıeshi osy ara qashyqtyqty óziniń adymymen ólshep, úlken dóńgelekti qoıyp otyrady. Balalar dóńgelekterdi sanap salystyrady.
- Eki jaǵdaıda da birdeı shartty ólsheýshi – adymdaýdy qoldandyq. Nege
balanyń adymynyń sany kóp, al meniń adymymnyń sany az boldy?
Balalar eresekterdiń adymy úlken, balalardyń adymy kishi ekendigin ańǵarady. Tárbıeshi shartty ólsheýishtiń mólsheri birdeı bolý kerektigine balalardyń nazaryn aýdarady. Tárbıeshi óziniń dóńgelekterin alyp tastaıdy da, taǵy bir balaǵa osy ara qashyqtyqty adymdap, ár adymyna dóńgelekti qoıyp otyrýyn suraıdy. Ol balanyń adymy aldynǵy balanyń adymymen birdeı bolýy kerek. Sodan keıin nátıjeler salystyrylady.
3. Kóktem týraly óleń oqytylady nemese jumbaq jasyrylady.
- Qazir jyldyń qaı mezgili?
- Sender qalaı bildińder?
- Kóktemniń birinshi aıy qalaı atalady?
- Naýryz aıynda balalar qandaı merekelerge daıyndalady?
- İlıas pen Aısulý da 8 Naýryz analar merekesine daıyndalmaq boldy. Olar bólmeni gúldermen bezendirdi.
Gúlder beınelengen 2 sýretti kórsetý. Bir sýrette 9 úlken gúl, al ekinshisinde 10 kishi gúl beınelengen.
- Úlken gúlderdi İlıas, kishi gúlderdi Aısulý daıyndady. Kim kóp gúl
jasady?
Ádette balalar qaı sýrette úlken gúlder beınelense, sonda artyq, kishi gúlder beınelengen sýretti kem dep sanaıdy. Keıbir balalar sanaı bastaıdy. Tárbıeshi balalardyń jaýaptaryn tyńdaıdy.
- Kimniń jaýaby durys ekenin qalaı bilýge bolady?
Tárbıeshi taqtaǵa kezekpen eki balany shaqyrady. Árqaısysynyń óziniń qolyndaǵy sýrettegi gúlderdi sanap, qorytyndy sandy ataıdy. Sanap bolǵannan keıin balalar durys jaýapty aıtady.
- Qaı san artyq: 9 nemese 10?
Tárbıeshi zattyń sanynyń onyń kólemine baılanysty emes ekendigine kózderin jetkizedi.
4. Sergitý sáti.
Balalar eki topqa bólinip, bir – birine qarama - qarsy turady. Ul balalar – bir topta, qyz balalar – ekinshi topta.
- Qaı topta balalar artyq?
- Toptaǵy balalardyń sany olardyń boıyna qatysty ma?
5. – Aısulý men İlıas bizge top bólmesin bezendirý úshin jalaýshalar syılamaqshy.
Tárbıeshi qysqa jip pen úlken jalaýshalardy alady. Eki bala jipti ustaıdy da, al úshinshisi úlken jalaýshalardy iledi. Balalar jipke neshe úlken jalaýsha syıǵanyn sanaıdy(5). Sodan soń aldyńǵy jippen birdeı uzyndyqtaǵy jipke kishi jalaýshalar ilinedi (10).
- Nege uzyndyǵy birdeı jipke ilgen jalaýshalar sany ár túrli boldy?
Tárbıeshi shartty ólsheýish kishi bolsa, uzyndyqqa artyq syıatynyn, shartty ólsheýish úlken bolsa, uzyndyqqa az syıatynyna balalardyń nazaryn aýdarady.
6. Sabaqtyń qorytyndysy.
- Shartty ólsheýishterdiń kómegimen ne isteýge bolady?
- Sannyń shartty ólsheýishtiń mólsherine baılanysy bar ma? Osy baılanysty ata.
- Sannyń zattyń kólemine baılanysy bar ma? Ony biz qandaı mysaldar arqyly tekserdik?
- Kóktemniń birinshi aıyn ata.
You Might Also Like
-
№20 Dıdar balabaqshasynyń 1 sanatty tárbıeshisi
