InfoHub Logo

Soltústik Qazaqstan oblysy,
Mamlút aýdany, Mamlút qazaq mektep - ınternaty
Qazaq tili men ádebıet pániniń muǵalimi: Orazalınova G. N.

Sabaq taqyryby: Sheshenge qoıylatyn talaptar
Sabaq maqsaty: 1) sheshenge qoıylatyn talaptardy bilý, sheshen sóıleýdiń ádisterin meńgertý;
2) sheshenderdiń sóıleý ónerinen úlgi ala otyryp, bos sózden aýlaqtatyp, taýyp sóıleýge tóseldire otyryp, til tazalyǵyn saqtaýǵa daǵdylandyrý;
3) til tazalyǵyn saqtaı otyryp, ádebı tilde sóıleýge baýlý;
Sabaq túri: jańa bilimdi meńgertý;
Sabaq ádisi: túsindirý, taldaý, oı qozǵaý, oı qorytý; oı júıeleý, baıandaý, shyǵarmashylyq jumys, qaıtalaý, ınteraktıvti taqtamen jumys, kitappen jumys.
Pánaralyq baılanys: ádebıet, tarıh, hımıa, matematıka

Sabaq barysy: 1) Uıymdastyrý.
Qurmetti 11 synyp oqýshylary aldaryńyzda úlken maqsat tur. Ol:
- mektepti jaqsy, abyroıly bitirý;
- UBT - ny nátıjeli tapsyrý;
- memlekettik grant ıegeri ataǵyn jeńý;
- ómirińe qyzmet etetin mamandyq ıesi ataný;
- memleketimizdiń damýyna ózindik úles qosatyn sanaly, parasatty azamat bolýǵa tilegimdi bildire otyryp búgingi sabaǵymyzdy bastaımyz.
Búgingi sabaǵymyzdyń taqyryby: Sheshenge qoıylatyn talaptar. Bul sabaqtan sender sheshen bolý úshin qandaı talaptar qoıylady jáne sheshenderdiń sheshendik sózderin oqı otyryp til tazalyǵyn saqtap, ádebı tilde sóıleýge úırenemiz.
Jańa taqyrypty bastamas buryn ótken taqyrypty esimizge túsirip, qaıtalap óteıik.

Úı jumysyn tekserý:
1. Sheshendik óner grekshe qalaı atalady?
2. Sheshendik ónerdiń teorıasyn jasaǵan kim?
3. Qazaq sheshendik ónerin zerttegen kim?
4. Ulttyq sheshendik ónerdiń ókilderi kimder?
5. Sheshendik túrlerin ata
6. Sheshendik sózdiń sapalaryn kim atap beredi?
7. Sheshen – kim? / el bıleý isiniń tutqasy, otaǵasy, rý basy, bı aǵasy, aýyl aqsaqaly, bılik sheshýshi, psıholog, t. b/
Baılanys: Ne sebepti biz sýyrylyp sheshen sóıleı almaımyz? Sebebi, sheshenge, sheshendik sózge qoıylatyn talaptardy bile bermeımiz.

Jańa sabaq:
Sheshenge qoıylatyn talaptar úsh túrli bólikten turady.
1. Kópshilik aldynda sóıleýge daıyndyq.
2. Bilimin kóterý.
3. Sóıleý mádenıetin kóterý
Kez - kelgen adam ortaǵa shyǵyp sóılerde qatty tolqıdy, ózine – ózi senimsizdik bildiredi. Tipten bilimdar, qoǵam qaıratkerleri, mekeme basshylary, bedeldi bılik ıeleriniń ózi de keı jaǵdaıda kópshilik aldynda qysylyp, úzip - julyp júıesiz sóılep jatady. Ondaı jaǵdaıdy boldyrmas úshin:
- Qatty oılanbaý kerek
- Ózine - ózi sený kerek
- Psıhologıalyq daıyndyq kerek
- Kóńil - kúıi men sezimin bıleı alý kerek
Sóıleýge jaqsy daıyndalsań, ózińe senimdi bolasyń. Sóıleýge daıyndyq – jaýapty is. Materıaldy qanshalyqty jaqsy bilseń, sonshalyqty az tolqısyń. Durys, aıqyn, dál, túsinikti, taza, jáne obrazdy, emosıonaldy sóıleý kerek. Sabaq kezinde, dostaryńnyń, týystaryńnyń arasynda jıi sóıleý qajet. Ol seni damytyp, sóıleý mádenıetin kóteredi.
Bilimin kóterý. Sheshen adam toqsan aýyz sózdiń tobyqtaı túıinin aıtyp dál sóıleý kerek, taýyp sóıleý kerek. Ol úshin oıyń aıqyn bolý kerek. Bilimiń tereń bolsa, oıyń aıqyn bolady. Bilimiń tereń bolý úshin kóp oqý kerek. Kóp oqý úshin izdený kerek. İzdený úshin rýh myqty bolý kerek. Rýh myqty bolsa ǵana jolda kezdesken kedergilerdi jeńe alasyń.
Sóıleý mádenıetin kóterý. Eń birinshi kezekte til tazalyǵyn saqtaýymyz kerek. Keregi joq jerde jón - josyqsyz orys sózderin kirgizbeý kerek. Qystyrma sózderdi kóp qoldaný sóıleýshiniń tilin kedeılendirip, tyńdaýshyny mezi qylady.
Jargon sózderdi, dóreki, turpaıy sózderdi aıtýdan aýlaq bolý kerek. Adamnyń tárbıesi, mádenıeti, saýattylyǵy onyń sóıleý tilinen ańǵarylady. Mádenıeti joǵary, bilimdi, tárbıeli oqýshy aýyzeki sóılegende de ádebı tildiń normalaryn saqtap, dóreki, jaman sózderdi aralastyrmaı oıyn mádenıetti túrde jetkizedi. Sóıleý mádenıetiń joǵary bolsa, jaqsy ómir súresiń jáne sheshendikke qol jetkizesiń. Sol sebepti sheshendik - til mádenıetiniń joǵarǵy formasy bolyp tabylady.
Sheshenge qoıylatyn talaptardy eskere otyryp berilgen taqyryptyń bireýin tańdap kópshilik aldynda tosylmaı sheshen sóılep kóreıik.