InfoHub Logo

Ábden baıybyna baryp, jete oılastyrylǵan baılamdar (sheshimder) nege sátsizdikke tap bolyp jatady? Bunyń sebepteriniń biri — adamnyń barlyq túıindi faktorlardy qaperge alýdy umytyp ketetindiginde. Ekinshi sebebi — bizdiń árqaısysymyzdyń ózimizge ǵana tán qaperden qaltarysta qalatyn tustarymyzdyń bolatyndyǵynda. Blindspot Analysis tehnıkasy osyndaı qaltarys tustardyń tizimin túzip, baılam jasaýda júıelengen tásildi qoldanýǵa septigin tıgizedi.   

Qaltarys tustardyń negizgi túrleri  

①

Burys boljam

Baılamdardyń kóbi dolbar-boljamdar negizinde jasalady. Bul rette baılamdardyń aıǵaqtarǵa súıengeni, al taqyryptyń ózi jete zerttelgeni mańyzdy.  

Dolbarlardyń qaýiptiligi sol, olar myzǵymas berik bolyp sanalady. Biraq is júzinde olar súıenýge jaramas syldyr sý bolyp shyǵyp jatady. Mysaly: «Satyp alýshy árqashan arzan nárseni satyp alady», «Áıelder qaýymy qyzǵylt tústi jaqsy kóredi» degen dolbarlar.  

Qaperdegi qaltarys tustardy qaldyrmaý úshin:

◎ bolýy múmkin barlyq dolbarlardy, tipti kereǵarlaryn da, tizip shyqqan jón;  

◎ olardyń naqty osy jaǵdaıda durys-burystyǵyn muqıat tekserý qajet. Adam shynymen-aq kóbinese baǵasy arzan zatty satyp alady, biraq naqty osy jaǵdaıda olaı bolmaýy da múmkin — qalaı bolary kóptegen faktorlarǵa baılanysty.  

②

Antıpattern

Qaltarys tustarǵa sizdiń istep júrgen jumysyńyzdan bas tartyp, ony jaratpaı, bul aǵymdaǵy jobany júzege asyrýdy doǵarý bolsa da, aqshany, resýrstardy jáne ýaqytty basqa nársege salý kiredi.  

Logıka turǵysynan bundaı jaǵdaıda bizdiń mynandaı áreket etý nusqalarymyz bar:  

◎ Sharýany nemese jobany tastap ketý.  

◎ Búkil aqshamyzdy, kúsh-qýatymyzdy jáne ýaqytymyzdy basqa sharýaǵa jumsaý.  

◎ Áıteýir bir júzege asýy úshin aǵymdyq jobaǵa kóbirek ınvestısıa salý.  

Úshinshi nusqa ásire ekstremaldy, degenmen, keı kezderi ol da iske jarap jatady. Alaıda bulaı bolýy úshin ózińe jáne árkimniń boıynan tabyla bermeıtin ıntýısıaǵa sený qajet. Adamdar kóbinese ózdderine shamadan senip ketedi de, qolynda bardyń bárinen aıyrylyp qalyp jatady.

Psıhologıalyq turǵyda bul bolashaǵy baıansyz jobaǵa salynyp zaıa ketken kúsh-jiger úshin túpsanadaǵy ókinish túrinde kórinis beredi. Osy sebepti óz sezim-túsikterińizdi taldap, durys baılam jasańyz.

 ③

Týneldik kózqaras

Sizge qaltarys tustar yqpal etip turǵan kezde siz tek aldyńyzdaǵy nárselerdi ǵana kóresiz jáne jalpy kórinisti baıqaýǵa qaýqarsyzsyz.  

Eger siz týneldik turǵydan qarap turǵanyńyzdy sezseńiz jáne sizdiń perspektıvańyz shekteýli bolsa, bar nusqalardyń bárin, bir qaraǵanda olar birtúrli oǵash sıaqty bolsa da, qarastyryp shyǵý jóninde sheshim jasańyz.   

④

Ózine-ózi senýshilik  

Ózine-ózi senip ketkendikten shyǵatyn qaltarys tus «belgisizderdiń belgisizderi» — bar ekeni jaıynda esh oılamaǵan problema jaǵdaıynda paıda bolatyn táýekelderge mán bermeýden shyǵady.  

Osyndaı túrdegi qaltarys tustyń birturpatty mysaldary mynalar bola alady:  

◎ Boljamdardy naqty aıǵaqtardaı kórý.  

◎ Daý týdyrmaıtyn joramaldar (logıka turǵysynan qate bolyp tabylady, óıtkeni daý týdyrmaıtyn nárseler tek aıǵaqtar bola alady).

◎ Bolýy yqtımal senarılerdi ǵana qarastyrý jáne erejeden tys nárselerdi kózge ilmeý.  

◎ Joramaldardy rastaıtyn aıǵaqtardy ǵana izdeý.  

◎ Buryndary paıdaǵa jaraǵan ıntýısıa bolashaqta da jaraı beredi dep oılaý.   

◎ Kólemi úlken ortasha aqparatty tańdaýǵa bolatyn nusqa az, biraq sapaly jáne tekserilgen aqparattan jaqsy dep joramaldaý.   

 ⑤

Jyldam oı túıý  

Logıka turǵysynan qate nemese aqparattyń jetkiliksizdiginen baılam jasalǵan kezde osy qaltarys paıda bolady.   

Adam korrelásıany sebepti baılanyspen shatastyryp alýy múmkin. Korrelásıa bir ýaqytta bolyp jatatyn eki jaǵdaıdan quralady. Mysaly, jalǵyz basty ata-analary tárbıelegen balalar ákesi de, sheshesi de bar úıde tárbıelengen balalardan nashar oqıtynyn kórsetýi múmkin. Bul korrelásıanyń jaqsy mysaly, biraq sebep-saldyq baılanystyń nashar mysaly bola alady. Jalǵyz basty ata-analardyń aqshasy erli-zaıyptylardan azyraq, jáne dál osy negizgi sebep bolýy múmkin

Baılam ádemi bolyp kórinip turǵan dálelge baılanysty jasalatyn jaǵdaı taǵy bir sebep bola alady.  

Qaltarys tustardan qalaı aýlaq júrýge bolady?  

Birinshi qadam: qaltarys tustyń bar ekenin moıyndaý. Kóbinese osy kezeńniń ózinde-aq durys baılam jasaýǵa bolady.  

Qaltarys tustardan qutylý jónindegi taǵy aqyl-keńes:  

◎ Tujyrym satysy tehnıkasyn qoldanyńyz.

◎ Eger osy sheshimdi jasasańyz, neniń durys bolmaı qalatyny jóninde jospar quryńyz. Siz aqparattaǵy olqylyqty kórip, ózińizge ásire senýshiligińizdi azaıta alasyz.  

Sizge sáttilik tileımiz!

---