Shortanbaı Qanaıuly (kúndelikti sabaq jospary)
Kúndelikti sabaq jospary, qazaq ádebıeti 9 synyp.
Taqyryptar:
26. Shortanbaı Qanaıuly
27. Ybyraı Altynsarın
28. Ybyraı Altynsarın «Qazaq hrestomatıasy»
29. Ybyraı Altynsarın áńgimeleri
30. «Jarq etpes qara kóńilim ne qylsa da»
Sabaqtyń taqyryby: Shortanbaı Qanaıuly
Sabaqtyń maqsaty: a) Shortanbaı Qanaıulynyń shyǵarmalarynan málimet bere otyryp, bilimderin júıeleý, jınaqtaý jáne shyǵarmashylyq jumystar arqyly aqyndy jan - jaqty tanytý;
á) oqýshylardy adamgershilikke, ımandylyqqa, asyl qasıetterge tárbıeleý;
b) mánerli sóıleýge daǵdylandyrý, oı - órisin, oılaý qabiletin, shyǵarmashylyq izdenisin damytý;
Sabaqtyń túri: aralas sabaq
Sabaqtyń ádisi: suraq - jaýap, túsindirý, damyta oqytý
Sabaqtyń kórnekiligi: kitaptar, tirek syzbalar t. b
Pánaralyq baılanys: tarıh
Sabaqtyń barysy:
a) Uıymdastyrý kezeńi:
Oqýshylarmen amandasý, túgeldeý, oqý quraldaryn tekserý. Synyptyń tazalyǵyna kóńil bólý. Oqýshylardyń zeıinin sabaqqa aýdarý.
á) Úı tapsyrmasyn pysyqtaý:
Úıge berilgen tapsyrmany suraımyn. Oqýshylarǵa ótken tapsyrma boıynsha birneshe suraqtar qoıamyn.
b) Jańa sabaqty túsindirý.
Reseıdiń el bıleý júıesin kezinde qatty synaǵan aqynnyń biri - Shortanbaı Qanaıuly.
Ol 1818 jyly osy kúngi Ońtústik Qazaqstan oblysy, Túrkistan aýdanyndaǵy Qarataý - Qarnaz degen jerde dúnıege kelgen. XIX ǵ. orta sheninde Shortanbaı Saryarqaǵa kelip, Qarqaraly dýanyna qarasty Arǵyn rýynan taraǵan Qarakesek Keneı ishinde ómiriniń sońǵy jyldaryn ótkizdi. Bastapqy kezde ol Jamantaı tóreniń, keıin Janǵutty bıdiń qolynda bolyp, sol jerde qaıtys boldy. 19 ǵ. ekinshi jartysynda feodalızm irgesi ydyraı bastady. 1861 jylǵy Reseıde bolǵan krepostnoılyq quqyqty joıý týraly zańnyń lebi Saryarqaǵa da jetken bolatyn. Mine, osy kezeńdi jiti baıqap, oı - túıgenderin aqyn óziniń óleńderi arqyly kórsetti. 1868 jyly "Jańa nızam" zańy shyqty. Endi qazaq elin bıleý júıesinde ózgerister boldy. Burynǵy han, tórelerdiń ústemdigi álsirep, qazaqtyń óz ishinen shyqqan saýdager, baılar qatarǵa qosylyp óz óktemdikterin júrgize bastady. Bul kezde Saryarqany saýda - sattyq jaılady, mal - múlik bazarǵa tústi, jármeńkeler jandana tústi, bazar narqyn aqsha bıledi. Demek, kapıtalızmniń elementi qazaq jerine de ene bastaǵanyn kóremiz. Osy kezde baıı bastaǵan saýdager, baılar el bıleý isine belsene aralasýǵa tyrysty. Keshegi feodaldyq dáýirdiń dámin tatqan Shortanbaılar kúni ótip bara jatqan handyq dáýirdi ańsap, jańa ene bastaǵan kapıtalısik qarym - qatynasty jatsynady. Ol óziniń "Bir nasıhat aıtaıyn" degen óleńinde:
Áýeli qorlar zor boldy,
Sondaǵy zorlar qor boldy.
Qaıyry joq baı shyqty,
Saýyp isher súti joq,
Minip kórer kúshi joq,
Aqsha degen mal shyqty - dep qazaq aýlynyń turmysyna jańa ene bastaǵan saýda - sattyq qatynasyna shoshyna, úrke qarady. Búkil jurttyń saýdaǵa aralasyp jantalasqa túskenin kórip qamyǵady.
Kitappen jumys: Shortanbaı Qanaıulynyń óleńderin mánerlep, naqyshyna keltire oqıdy.
Bilimdi bekitý: Ótilgen taqyrypqa baılanysty birneshe suraqtar qoıamyn. Túsinbegen suraqtaryna jaýap beremin.
Bilimdi baǵalaý:
Oqýshylardyń jaýaptaryna, sabaqqa belsene qatysyp otyrǵandaryna qaraı bilimderi baǵalanady.
Úıge tapsyrma: Shortanbaı Qanaıulynyń ómiri men shyǵarmalaryn oqyp kelý.
Tolyq nusqasyn qaraý
Taqyryptar:
26. Shortanbaı Qanaıuly
27. Ybyraı Altynsarın
28. Ybyraı Altynsarın «Qazaq hrestomatıasy»
29. Ybyraı Altynsarın áńgimeleri
30. «Jarq etpes qara kóńilim ne qylsa da»
Sabaqtyń taqyryby: Shortanbaı Qanaıuly
Sabaqtyń maqsaty: a) Shortanbaı Qanaıulynyń shyǵarmalarynan málimet bere otyryp, bilimderin júıeleý, jınaqtaý jáne shyǵarmashylyq jumystar arqyly aqyndy jan - jaqty tanytý;
á) oqýshylardy adamgershilikke, ımandylyqqa, asyl qasıetterge tárbıeleý;
b) mánerli sóıleýge daǵdylandyrý, oı - órisin, oılaý qabiletin, shyǵarmashylyq izdenisin damytý;
Sabaqtyń túri: aralas sabaq
Sabaqtyń ádisi: suraq - jaýap, túsindirý, damyta oqytý
Sabaqtyń kórnekiligi: kitaptar, tirek syzbalar t. b
Pánaralyq baılanys: tarıh
Sabaqtyń barysy:
a) Uıymdastyrý kezeńi:
Oqýshylarmen amandasý, túgeldeý, oqý quraldaryn tekserý. Synyptyń tazalyǵyna kóńil bólý. Oqýshylardyń zeıinin sabaqqa aýdarý.
á) Úı tapsyrmasyn pysyqtaý:
Úıge berilgen tapsyrmany suraımyn. Oqýshylarǵa ótken tapsyrma boıynsha birneshe suraqtar qoıamyn.
b) Jańa sabaqty túsindirý.
Reseıdiń el bıleý júıesin kezinde qatty synaǵan aqynnyń biri - Shortanbaı Qanaıuly.
Ol 1818 jyly osy kúngi Ońtústik Qazaqstan oblysy, Túrkistan aýdanyndaǵy Qarataý - Qarnaz degen jerde dúnıege kelgen. XIX ǵ. orta sheninde Shortanbaı Saryarqaǵa kelip, Qarqaraly dýanyna qarasty Arǵyn rýynan taraǵan Qarakesek Keneı ishinde ómiriniń sońǵy jyldaryn ótkizdi. Bastapqy kezde ol Jamantaı tóreniń, keıin Janǵutty bıdiń qolynda bolyp, sol jerde qaıtys boldy. 19 ǵ. ekinshi jartysynda feodalızm irgesi ydyraı bastady. 1861 jylǵy Reseıde bolǵan krepostnoılyq quqyqty joıý týraly zańnyń lebi Saryarqaǵa da jetken bolatyn. Mine, osy kezeńdi jiti baıqap, oı - túıgenderin aqyn óziniń óleńderi arqyly kórsetti. 1868 jyly "Jańa nızam" zańy shyqty. Endi qazaq elin bıleý júıesinde ózgerister boldy. Burynǵy han, tórelerdiń ústemdigi álsirep, qazaqtyń óz ishinen shyqqan saýdager, baılar qatarǵa qosylyp óz óktemdikterin júrgize bastady. Bul kezde Saryarqany saýda - sattyq jaılady, mal - múlik bazarǵa tústi, jármeńkeler jandana tústi, bazar narqyn aqsha bıledi. Demek, kapıtalızmniń elementi qazaq jerine de ene bastaǵanyn kóremiz. Osy kezde baıı bastaǵan saýdager, baılar el bıleý isine belsene aralasýǵa tyrysty. Keshegi feodaldyq dáýirdiń dámin tatqan Shortanbaılar kúni ótip bara jatqan handyq dáýirdi ańsap, jańa ene bastaǵan kapıtalısik qarym - qatynasty jatsynady. Ol óziniń "Bir nasıhat aıtaıyn" degen óleńinde:
Áýeli qorlar zor boldy,
Sondaǵy zorlar qor boldy.
Qaıyry joq baı shyqty,
Saýyp isher súti joq,
Minip kórer kúshi joq,
Aqsha degen mal shyqty - dep qazaq aýlynyń turmysyna jańa ene bastaǵan saýda - sattyq qatynasyna shoshyna, úrke qarady. Búkil jurttyń saýdaǵa aralasyp jantalasqa túskenin kórip qamyǵady.
Kitappen jumys: Shortanbaı Qanaıulynyń óleńderin mánerlep, naqyshyna keltire oqıdy.
Bilimdi bekitý: Ótilgen taqyrypqa baılanysty birneshe suraqtar qoıamyn. Túsinbegen suraqtaryna jaýap beremin.
Bilimdi baǵalaý:
Oqýshylardyń jaýaptaryna, sabaqqa belsene qatysyp otyrǵandaryna qaraı bilimderi baǵalanady.
Úıge tapsyrma: Shortanbaı Qanaıulynyń ómiri men shyǵarmalaryn oqyp kelý.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
Tolyq nusqasyn qaraý
