InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Sóz jáne onyń maǵynasy
Sabaqtyń maqsaty:

1. Sózderdiń ártúrli maǵynasymen tanystyrý; sózderdi maǵynasyna qaraı sóılem ishinde oryndy qoldana bilýge úıretý.;
2. Sózdik qoryn molaıtý;
3. Zeıindilikke tárbıeleý.

Sabaqtyń ádisi: salystyrý, jattyǵý, suraq - jaýap., dıdaktıkalyq oıyndar.
Sabaqtyń barysy:

I. Uıymdastyrý kezeńi
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý.
5 - jattyǵý
 Úıge berilgen jattyǵýdyń oryndalýyn teksere otyryp, oqýshylardyń mándes sózderdi qanshalyqty meńgergenin anyqtaý.
 Mándes sózderdiń qaı sóz tabyna jatatynyn anyqtaý, útirdiń qoıylý sebebin suraý.

IIİ. Jańa sabaq Sóz jáne onyń maǵynasy
1. Kórkem jazý
Jaqsy, jyly, túzý, búldirý, kúlkili.
• Osy sózder qatarynda qaı sóz artyq? Nelikten? «Búldirý» sózi artyq, sebebi ol qımyldy bildiredi, ıaǵnı etistik. Al qalǵandary syn esimder.
• Osy sózderge qarama - qarsy maǵynaly sózderdi taýyp aıt. Mysaly, jaqsy - jaman, jyly - sýyq, túzý - qısyq, búldirý - túzetý, kúlkili - qaıǵyly.
2. Bul qandaı sózder?
• Maǵynasy bir - birine qarama - qarsy sózder (antonımder)
• Maǵynasy jýyq sózder ( sınonımder)
• Aıtylýy da, jazylýy da birdeı, biraq maǵynasy ártúrli sózder (omonımder)
3. Oqýlyqpen jumys 1 - jattyǵý
Sóılemderdi kóshirip jazyp, qarama - qarsy maǵynaly sózderdiń astyn syz.

Jel ákelgendi sel áketer. Taý jaqtan baıaý jel soqty. Qatty jeldiń ekpini qaıyqty aýdara jazdady. Búldirý – ońaı, túzetý – qıyn. Dos syrtyńnan maqtar, dushpan kózińe maqtar.

2 - jattyǵý Kóp núkteniń ornyna qarama - qarsy maǵynaly sózderdi jaz.
qatty -...... júrý -..........
taıaz -.......... kıý -............
jyly -........ kirý -...........
keń -.......... sóıleý -.........
 ár baǵandaǵy sózderdiń ortaq qasıetin tabý, qaı sóz tabyna jatatynyn anyqtaý;
 tasymaldanbaıtyn sózdi tabý.

IV. Sergitý sáti « Bir áriptiń izimen» dıdaktıkalyq oıyny

Jjj (joldas), Ddd (dos), Yyy (ylǵaldy), Ssss (sýyq ), Bbb (bala), Ttt ( tońý)
Berilgen áriptermen jáne sózdermen sóılem qurap aıtý

• Joldasym jelmen jarysty. Jaras jaqsy jigit.
• Dosym dopty domalatty.
• Sýyq sýmen súrtindim.

V. Ózindik jumys 5 - jattyǵý
 Mándes sózderdi bir bólek, qarama - qarsy maǵynaly sózderdi bir bólek jaz.

 Qalaǵan 3 - 4 sózben sóılem qurap jaz.

1. eriný - jalqaýlaný, esepteý - sanaý, qaıtalaý – pysyqtaý;
2. aqyryn – shapshań, aparý - ákelý, bastaý – aıaqtaý, tońý – jylyný.
Sóılemder mynadaı bolýy múmkin
Sharshy topta sóz bastaý qıyn. Qaıtalaý – bilim anasy. Tońǵan kisiler úıge kirip jylyndy.

VI. Jumbaq sheshý
 Qaramen jazylǵan sózderdi qarama - qarsy maǵynaly sózdermen almastyr.
Jaqynnan ákep habardy. Alystan ákep habardy,
Renjiter barlyq adamdy. Qýantar barlyq adamdy. ( jedelhat)

Jeńildikpen arshylar, Qıyndyqpen arshylar,
Kózińnen jas tamshylar. Kózińnen jas tamshylar. ( pıaz)

 Bes joldy óleń qurastyrý
1. Pıaz
2. Ashshy, paıdaly.
3. Arshylady, ashytady, ósedi.
4. Jýa
5. Arshyǵan kezde pıaz kózdi ashytady.

VII. Qorytyndylaý Durys pa, burys pa?
a) Durys emes tujyrymdy túzetip aıtý, durys jaýapty dáleldeý

 Mándes sózderdi basqasha sınonım dep ataıdy.
 Qarama - qarsy maǵynaly sózder antonım dep atalady.
• Jaqsy, jaman - sınonım sózder
 Sózdiń maǵynalyq bóligi túbir dep atalady.
 Qystyrma sózder sóılem múshesi bola almaıdy.
• Bastaýysh – sóılemniń turlaýsyz múshesi
 Jalań sóılem turlaýly múshelerden turady.
 Daýysty dybystar 2 - ge bólinedi
• Biryńǵaı múshelerdiń arasyna núkte qoıylady.

á) Berilgen maqaldardyń ishinen antonımderdi tap.
Betegeden bıik, jýsannan alasa.
Úlkenge - qurmet, kishige – izet.
Kóz qorqaq, qol batyr.
Dos jylatyp aıtar, dushpan kúldirip aıtar
Jaqsymenen dos bolsań, jetersiń muratqa,
Jamanmen dos bolsań, qalarsyń uıatqa.
Aǵash kesseń, uzyn kes, qysqartýyń ońaı,
Temir kesseń, qysqa kes, uzartýyń ońaı.

VII. Úıge tapsyrma
3 - jattyǵý Berilgen qarama - qarsy maǵynaly sózderdi toptap jazý
Zat esim:
Syn esim:
Etistik:

Aıtý - tyńdaý, aq - qara, túzý - qısyq, qoný - ushý, jaz - qys, ystyq - sýyq, kún - tún, satý - alý, ashshy – tátti.