Sóz tirkesi jáne kúrdeli sózder men turaqty tirkester
"Eskeldi aýdany ákimdiginiń
Qońyr orta mektebi" komýnaldyq memlekettik mekemesi
Qazaq tili men ádebıeti pániniń muǵalimi
Mýhametjanova Indıra Erbolatqyzy
Qazaq tili 7 synyp
Sabaqtyń taqyryby: Sóz tirkesi jáne kúrdeli sózder men turaqty tirkester.
Sabaqtyń maqsaty: Sóz tirkesteri, kúrdeli sózder men turaqty tirkester týraly bilim bere otyryp, olardyń syrtqy qurylysyna qaraı uqsastyǵyn, maǵynasyna qaraı ózgeshelikterin uǵyndyrý. Jattyǵý jumystary arqyly bilim, bilik daǵdylaryn qalyptastyrý. Túrli ádister arqyly shyǵarmashylyq qabiletterin arttyrý, sózdik qoryn molaıtý. Adamgershilik, aqyl - oı tárbıesin berý.
Sabaqtyń túri: aralas sabaq
Sabaqtyń ádisi: taldaý, suraq - jaýap, pikirlesý
Sabaqtyń kórnekiligi: dıdaktıkalyq kesteler men syzbalar
Sabaqtyń barysy
İ. Uıymdastyrý kezeńi. Oqýshylarmen amandasý, túgendeý, zeıinderin sabaqqa aýdarý. Oqýshylardy sýretter arqyly topqa bólý (top basshysyn saılaý, toptyń aty men erejesin quraý). Top basshylaryna baǵalaý paraqshalaryn taratý.
1. Qaıtalaý – oqý anasy.
2. Jańa sabaq qupıasy.
3. Kitap – dosyń, aqylshyń.
4. Tapqyr bolsań, taýyp kór.
5. Kelisip pishken ton kelte bolmas.
6. Saýatty bolý – maqsatym.
7. Qyraǵy bol!
8. Júırikten júırik ozar jarysqanda.
1. Qaıtalaý – oqý anasy.
İİ. Úı jumysyn tekserý. Ótken taqyryp boıynsha suraqtar qoıý.
Ótken sabaqta qazaq til biliminiń qaı taraýyn bastadyq?
«Sıntaksıs» sózi qaı tilden engen, maǵynasy?
Sıntaksıs neshege bólinedi?
Sóz tirkesi degenimiz ne?
Sóz tirkesiniń quramyndaǵy sózder qalaı atalady?
Sóz tirkesine tán belgiler.
220 - jattyǵý, 188 - bet. Berilgen mátinnen sóz tirkesterin paıdalana otyryp, mátin mazmunyna qatysty «Ustaz syry» taqyrybynda erkin pikir jazý. Tapsyrmanyń oryndalýyn dápterlerinen tekserý (top basshylary).
2. Jańa sabaq qupıasy.
İİİ. Jańa sabaq. «Oı qozǵaý». Jańa sabaqqa baılanysty sóz tirkesi, kúrdeli sóz, turaqty tirkesterdi kórsetip, suraq qoıý barysynda qandaı ózgeshelik baıqaǵandaryn suraý.
Berilgen sózder:
1. Keshe keldi, shubar at, kúle berdi, shýaqty kóktem, ádemi kóılek, taza dápter,
2. Qara tory, Qazaqstan Respýblıkasy, jalt - jult, Almaty qalasy, Alpamys batyr.
3. Qoı aýzynan shóp almas, taıǵa tańba basqandaı.
Jańa sabaqty túsindirý.
Sóz tirkesi.
Keminde eki sózdiń maǵynalyq ári tulǵalyq baılanysy. Mysaly, jeti nárse, ekinshi basylym, kúreń at, ádemi qyz, kishkentaı baýyry
Turaqty tirkes.
Turaqty tirkester keminde eki sózden turǵanymen, bir maǵynany bildiredi. Birinen ekinshisine suraq qoıa almaısyń, bir ǵana suraqqa jaýap beredi. Bir ǵana sóılem múshesiniń qyzmetin atqarady. Turaqty tirkester sóz tirkesiniń bir syńary ǵana bolady. Mysaly, Qoıan júrek – qorqaq, taıaq tastam jer – jaqyn.
Kúrdeli sóz
Kúrdeli sózder eki sózden turǵanymen, bir maǵynany bildiredi. Olar da bir suraqqa jaýap beredi. Kúrdeli sózder sóz tirkesiniń bir syńary ǵana bolady. Mysaly, qara ala, on alty, ala jazdaı.
Qyzyl ala kóılek kıgen kórshiniń kishkentaı qyzy úrip aýyzǵa salǵandaı eken.
Sóz tirkesi: kishkentaı qyz, qyzyl ala kóılek, kórshiniń qyzy.
Kúrdeli sóz: qyzyl ala.
Turaqty tirkes: úrip aýyzǵa salǵandaı.
Ár sózge suraq qoıýǵa bolatynyn baqylatý arqyly sóz tirkesiniń ereksheligine kóńil bólý. Sóz tirkesiniń ár sózine suraq qoıýǵa bolatyny túsindiriledi. Kúrdeli sóz ben turaqty tirkesterdiń jasalý ereksheligine nazar aýdartý.
3. Kitap – dosyń, aqylshyń.
IV. Jattyǵýmen jumys. 225 - jattyǵý, 192 - bet. Mátindi oqyp, turaqty tirkes, kúrdeli sózderdi taýyp jazý.
4. Tapqyr bolsań, taýyp kór.
«Kresıkter - nóldikter» oıyny.
1 - top (nóldikter) kesteden san tańdaıdy.
Muǵalim sol nómerdegi suraqty oqıdy.
Jaýap durys bolǵan jaǵdaıda, 1 - top sol sharshyǵa nóldik qoıady.
Jaýap durys bolmaǵan jaǵdaıda 2 - top suraqqa kresık qoıýǵa múmkindik alady.
Jeńgen top 3 - shi toppen jalǵastyrady.
Suraqtar:
1. Kóktemniń úshinshi aıynda qandaı uly meıram toılanbaqshy? (Uly Jeńis)
2. Qazaq tilinde neshe sóz taby bar? (Toǵyz)
3. A dybysyna sıpattama ber (daýysty, ashyq, jýan, ezýlik)
4. Shyǵys septiginiń suraǵy (Kimnen? Neden?)
5. Reıhstagqa tý tikken qazaq. (R. Qoshqarbaev)
6. Berilgen sóılemde «Aıgúl» sózi qaı sóılem múshesi bolyp tur. Muǵalim Aıgúlden sabaq surady. (Tolyqtaýysh)
7. Aınur sabaq oqyp otyr. Etistik qaı shaqta tur? (Naq osy shaq)
8. Týdyń avtory (Sháken Nıazbekov)
9. Etistiktiń kategorıalary (shaq, raı, esimshe, kósemshe, tuıyq etistik).
1. Bıyl Uly Jeńiske neshe jyl tolady?
2. Qazaq tiliniń gramatıkasy neshege bólinedi?
3. O dybysyna sıpattama ber (daýysty, ashyq, jýan, erindik)
4. İlik septiginiń suraqtary (Kimniń? Neniń?)
5. Berilgen sóılemde syn esim qaı sóılem múshesi bolyp tur? Muny kórmegeni jaqsy. (Baıandaýysh)
6. Aınur sabaq oqymaqshy. Etistik qaı shaqta tur? (Maqsatty keler shaq)
7. Eltańbanyń avtory (Jandarbek Málibekov pen Shotaman Ýálıhanov)
8. Tuıyq etistik jurnaǵy (- ý).
5. Kelisip pishken ton, kelte bolmas.
226 - jattyǵý, 193 - bet. Berilgen mátinnen etistikti jáne esimdi tirkesterdi ajyratyp jazý.
6. Saýatty bolý – maqsatym
Kórý dıktanty. Interaktıvti taqtadan sóz tirkester, kúrdeli sózder, turaqty tirkester beriledi (jalpy sany – on). Oqýshylarǵa 2 mınýt ýaqyt beriledi de, sózder jasyrylady. Este saqtaǵan sózderdi jazý tapsyrylady.
Berilgen sózder:
7. Qyraǵy bol
227 - jattyǵý, 194 - bet. Mátinnen kúrdeli sózderdi sóz tirkesiniń baǵynyńqy syńary bolatyndaı tirkesterdi taýyp jazý.
8. Júırikten júırik ozar jarysqanda
Top basshylarynyń saıysy. Berilgen sýret - jumbaqtardy sheshý.
Durys jaýaptary: qyzyl kóılek (sóz tirkesi), eki ezýi eki qulaǵyna jetý (turaqty tirkes), shashbaýyn kóterý (turaqty tirkes), qoıan júrek (turaqty tirkes), alpys úsh (kúrdeli sóz).
V. Bilimdi bekitý. Ótilgen taqyryp boıynsha birneshe suraq qoıý.
Sóz tirkesi degenimiz ne?
Kúrdeli sóz degen ne?
Turaqty tirkes degen ne?
VI. Baǵalaý. Baǵalaý paraǵy arqyly oqýshylardy baǵalaý.
VİI. Úıge tapsyrma. 228 - jattyǵý. 195 - bet. Berilgen turaqty tirkesterdi paıdalanyp sóılem quraý.
Tolyq nusqasyn júkteý
Qońyr orta mektebi" komýnaldyq memlekettik mekemesi
Qazaq tili men ádebıeti pániniń muǵalimi
Mýhametjanova Indıra Erbolatqyzy
Qazaq tili 7 synyp
Sabaqtyń taqyryby: Sóz tirkesi jáne kúrdeli sózder men turaqty tirkester.
Sabaqtyń maqsaty: Sóz tirkesteri, kúrdeli sózder men turaqty tirkester týraly bilim bere otyryp, olardyń syrtqy qurylysyna qaraı uqsastyǵyn, maǵynasyna qaraı ózgeshelikterin uǵyndyrý. Jattyǵý jumystary arqyly bilim, bilik daǵdylaryn qalyptastyrý. Túrli ádister arqyly shyǵarmashylyq qabiletterin arttyrý, sózdik qoryn molaıtý. Adamgershilik, aqyl - oı tárbıesin berý.
Sabaqtyń túri: aralas sabaq
Sabaqtyń ádisi: taldaý, suraq - jaýap, pikirlesý
Sabaqtyń kórnekiligi: dıdaktıkalyq kesteler men syzbalar
Sabaqtyń barysy
İ. Uıymdastyrý kezeńi. Oqýshylarmen amandasý, túgendeý, zeıinderin sabaqqa aýdarý. Oqýshylardy sýretter arqyly topqa bólý (top basshysyn saılaý, toptyń aty men erejesin quraý). Top basshylaryna baǵalaý paraqshalaryn taratý.
1. Qaıtalaý – oqý anasy.
2. Jańa sabaq qupıasy.
3. Kitap – dosyń, aqylshyń.
4. Tapqyr bolsań, taýyp kór.
5. Kelisip pishken ton kelte bolmas.
6. Saýatty bolý – maqsatym.
7. Qyraǵy bol!
8. Júırikten júırik ozar jarysqanda.
1. Qaıtalaý – oqý anasy.
İİ. Úı jumysyn tekserý. Ótken taqyryp boıynsha suraqtar qoıý.
Ótken sabaqta qazaq til biliminiń qaı taraýyn bastadyq?
«Sıntaksıs» sózi qaı tilden engen, maǵynasy?
Sıntaksıs neshege bólinedi?
Sóz tirkesi degenimiz ne?
Sóz tirkesiniń quramyndaǵy sózder qalaı atalady?
Sóz tirkesine tán belgiler.
220 - jattyǵý, 188 - bet. Berilgen mátinnen sóz tirkesterin paıdalana otyryp, mátin mazmunyna qatysty «Ustaz syry» taqyrybynda erkin pikir jazý. Tapsyrmanyń oryndalýyn dápterlerinen tekserý (top basshylary).
2. Jańa sabaq qupıasy.
İİİ. Jańa sabaq. «Oı qozǵaý». Jańa sabaqqa baılanysty sóz tirkesi, kúrdeli sóz, turaqty tirkesterdi kórsetip, suraq qoıý barysynda qandaı ózgeshelik baıqaǵandaryn suraý.
Berilgen sózder:
1. Keshe keldi, shubar at, kúle berdi, shýaqty kóktem, ádemi kóılek, taza dápter,
2. Qara tory, Qazaqstan Respýblıkasy, jalt - jult, Almaty qalasy, Alpamys batyr.
3. Qoı aýzynan shóp almas, taıǵa tańba basqandaı.
Jańa sabaqty túsindirý.
Sóz tirkesi.
Keminde eki sózdiń maǵynalyq ári tulǵalyq baılanysy. Mysaly, jeti nárse, ekinshi basylym, kúreń at, ádemi qyz, kishkentaı baýyry
Turaqty tirkes.
Turaqty tirkester keminde eki sózden turǵanymen, bir maǵynany bildiredi. Birinen ekinshisine suraq qoıa almaısyń, bir ǵana suraqqa jaýap beredi. Bir ǵana sóılem múshesiniń qyzmetin atqarady. Turaqty tirkester sóz tirkesiniń bir syńary ǵana bolady. Mysaly, Qoıan júrek – qorqaq, taıaq tastam jer – jaqyn.
Kúrdeli sóz
Kúrdeli sózder eki sózden turǵanymen, bir maǵynany bildiredi. Olar da bir suraqqa jaýap beredi. Kúrdeli sózder sóz tirkesiniń bir syńary ǵana bolady. Mysaly, qara ala, on alty, ala jazdaı.
Qyzyl ala kóılek kıgen kórshiniń kishkentaı qyzy úrip aýyzǵa salǵandaı eken.
Sóz tirkesi: kishkentaı qyz, qyzyl ala kóılek, kórshiniń qyzy.
Kúrdeli sóz: qyzyl ala.
Turaqty tirkes: úrip aýyzǵa salǵandaı.
Ár sózge suraq qoıýǵa bolatynyn baqylatý arqyly sóz tirkesiniń ereksheligine kóńil bólý. Sóz tirkesiniń ár sózine suraq qoıýǵa bolatyny túsindiriledi. Kúrdeli sóz ben turaqty tirkesterdiń jasalý ereksheligine nazar aýdartý.
3. Kitap – dosyń, aqylshyń.
IV. Jattyǵýmen jumys. 225 - jattyǵý, 192 - bet. Mátindi oqyp, turaqty tirkes, kúrdeli sózderdi taýyp jazý.
4. Tapqyr bolsań, taýyp kór.
«Kresıkter - nóldikter» oıyny.
1 - top (nóldikter) kesteden san tańdaıdy.
Muǵalim sol nómerdegi suraqty oqıdy.
Jaýap durys bolǵan jaǵdaıda, 1 - top sol sharshyǵa nóldik qoıady.
Jaýap durys bolmaǵan jaǵdaıda 2 - top suraqqa kresık qoıýǵa múmkindik alady.
Jeńgen top 3 - shi toppen jalǵastyrady.
Suraqtar:
1. Kóktemniń úshinshi aıynda qandaı uly meıram toılanbaqshy? (Uly Jeńis)
2. Qazaq tilinde neshe sóz taby bar? (Toǵyz)
3. A dybysyna sıpattama ber (daýysty, ashyq, jýan, ezýlik)
4. Shyǵys septiginiń suraǵy (Kimnen? Neden?)
5. Reıhstagqa tý tikken qazaq. (R. Qoshqarbaev)
6. Berilgen sóılemde «Aıgúl» sózi qaı sóılem múshesi bolyp tur. Muǵalim Aıgúlden sabaq surady. (Tolyqtaýysh)
7. Aınur sabaq oqyp otyr. Etistik qaı shaqta tur? (Naq osy shaq)
8. Týdyń avtory (Sháken Nıazbekov)
9. Etistiktiń kategorıalary (shaq, raı, esimshe, kósemshe, tuıyq etistik).
1. Bıyl Uly Jeńiske neshe jyl tolady?
2. Qazaq tiliniń gramatıkasy neshege bólinedi?
3. O dybysyna sıpattama ber (daýysty, ashyq, jýan, erindik)
4. İlik septiginiń suraqtary (Kimniń? Neniń?)
5. Berilgen sóılemde syn esim qaı sóılem múshesi bolyp tur? Muny kórmegeni jaqsy. (Baıandaýysh)
6. Aınur sabaq oqymaqshy. Etistik qaı shaqta tur? (Maqsatty keler shaq)
7. Eltańbanyń avtory (Jandarbek Málibekov pen Shotaman Ýálıhanov)
8. Tuıyq etistik jurnaǵy (- ý).
5. Kelisip pishken ton, kelte bolmas.
226 - jattyǵý, 193 - bet. Berilgen mátinnen etistikti jáne esimdi tirkesterdi ajyratyp jazý.
6. Saýatty bolý – maqsatym
Kórý dıktanty. Interaktıvti taqtadan sóz tirkester, kúrdeli sózder, turaqty tirkester beriledi (jalpy sany – on). Oqýshylarǵa 2 mınýt ýaqyt beriledi de, sózder jasyrylady. Este saqtaǵan sózderdi jazý tapsyrylady.
Berilgen sózder:
7. Qyraǵy bol
227 - jattyǵý, 194 - bet. Mátinnen kúrdeli sózderdi sóz tirkesiniń baǵynyńqy syńary bolatyndaı tirkesterdi taýyp jazý.
8. Júırikten júırik ozar jarysqanda
Top basshylarynyń saıysy. Berilgen sýret - jumbaqtardy sheshý.
Durys jaýaptary: qyzyl kóılek (sóz tirkesi), eki ezýi eki qulaǵyna jetý (turaqty tirkes), shashbaýyn kóterý (turaqty tirkes), qoıan júrek (turaqty tirkes), alpys úsh (kúrdeli sóz).
V. Bilimdi bekitý. Ótilgen taqyryp boıynsha birneshe suraq qoıý.
Sóz tirkesi degenimiz ne?
Kúrdeli sóz degen ne?
Turaqty tirkes degen ne?
VI. Baǵalaý. Baǵalaý paraǵy arqyly oqýshylardy baǵalaý.
VİI. Úıge tapsyrma. 228 - jattyǵý. 195 - bet. Berilgen turaqty tirkesterdi paıdalanyp sóılem quraý.
Tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
