Spıd ne úshin qaýipti?
Taqyryp: SPID ne úshin qaýipti?
Maqsaty: Jas jelekteı jaıqalyp ósip kele jatqan jas jetkinshekterimizdiń sanasyna adam balasyn azdyratyn jaman juqpaly aýrýlardan aýlaq bolý jaqtaryn mysaldarmen dáleldep túsindirý. Salaýatty ómir saltyna tárbıeleý.
Kórnekiligi: Oı shaqyrý, tablısalar, sýretter.
Ádisi: Suraq - jaýap, baıandaý, oı bólisý.
Kirispe. JITS (Júre paıda bolatyn ımýndyq tapshylyq) – ımýndyq qýattyń álsireýinen soqtyratyn juqpaly aýrý. Jynys qatynasy kezinde jáne zaqymdanǵan teri arqyly qanǵa túsken soń aǵzanyń qorǵanys shebi sanalatyn lımfa júıesin zaqymdaıtyn asa qaterli aýrý.
JITS qozdyrǵyshyn nemese adamda ımýnıtet jetispeýshilik týǵyzatyn vırýsty (VICH - 1) 1983 jyly fransýz ǵalymy, vırosolog L. Montane tapty. Al 1984 jyly amerıkandyq ǵalym R. Gallo vırýstyń barlyq ósıetterin jan - jaqty tekserip jarıalady. Adam aǵzasyna engen ol qannyń lımfoosıt jasýshalarynyń ishine kirip, jasýshanyń genetıkalyq apparatyna jabysyp, tez kóbeıe bastaıdy. Osynyń áserinen jasýsha jarylyp óledi. Odan shyqqan vırýstar jańa jasýshylarǵa jabysyp, ótken prosesti qaıtalaıdy. Lımfosıt jasýshalarynyń osylaı óle berýi saldarynan kúnderdiń - kúninde aǵzada ımýnıtet jetispeýshilik paıda bolady. Bul jasyryn kezeń ondaǵan jylǵa deıin sozylýy múmkin. Aıyryqsha este ustaıtyn jaı, osy jasyryn kezeń kezinde adam ózin aýrýmyn dep eseptemeıdi. Biraq ol ózimen qatynasyndaǵy adamdarǵa juqpaly aýrýdyń kózi retinde SPID - ti tarata beredi.
SPID vırýsy hımıalyq nemese fızıkalaq áserlerge óte tózimsiz. Vırýsty 57 gradýsqa deıin qyzdyrsa óledi. Sondyqtan vırýs bar zat qaınatylsa, onyń shydamaıtyny anyq. Ádettegi medısınalaq tájirbıede qoldanylatyn spırt, aseton, efır, gıdrohlorıd, natrıı jáne t. b. dezınfeksıalyq zattar SPID vırýsyn op - ońaı joq qyldyrady.
Aýrýdyń negizgi belgileri:
Vırýs juqqan adamdardyń 35 - 50%- y aýyrady. Qalǵandary deni saý, vırýs tasymaldaýshy bolyp qalady. JITS nemese qazirgi kezde AIV ınfeksıasy dep atalatyn indettiń tıisti kezeńderine qaraı ártúrli belgileri bolady. Juqqan sátten bastap alǵashqy belgileri paıda bola bastaǵanǵa deıingi ýaqyt ınkýbasıalyq kezeń – bastapqy AIV - ınfeksıa) 2 - 3 aptadan 6 - 12 aıǵa, keıingi kezdegi málimetter boıynsha birneshe jylǵa deıin sozylady. Infeksıa keıde belgisiz túrde damıdy. Negizinde naýqastanǵandardyń 1/3 - niń dene qyzýy kóterilip, baspa (angına), bas aýyrýy, lımfabezderiniń isinýi, álsizdenýi, terisine bórtpe shyǵý sıaqty jedel aýrý belgileri paıda bolýy múmkin.
JITS - tiń juǵý kózderi jáne juǵý joldary.
Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń málimeti boıynsha AIV juqtyrǵandar sany 2000 jyldan keıin 40 - 50 mıllıonǵa jetýi yqtımal.
Ádette JITS - pen qala turǵyndary jıirek aýyrady. Oǵan jónsiz jynystyq qatynas, shekten tys seksýaldyq erkindik, jezókshelik, gomoseksýaldyq t. b. jaılar sebep bolady.
Infeksıa kózi. Vırýs juqqan adam – vırýs tasymaldaýshylar, JITS - pen aýyrǵan adamdar ınfeksıa juqtyrý kózi bolyp tabylady. Eshqandaı aýrý belgileri baıqalmaıtyndyqtan, ásirese, vırýs tasymaldaýshylar óte qaýipti.
Vırýs kóp mólsherde qanda, spermada, qynap kilegeıinde, emshek sútinde bolady. Kóz jasynda, julyn suıyǵynda, silekeıde óte az mólsherde bolýy múmkin. (Meıirhanova Z. Qyz – ómirdiń qyzǵaldaǵy. Almaty. Oljas, 2006.)
Spıd ne úshin qaýipti? júkteý
Maqsaty: Jas jelekteı jaıqalyp ósip kele jatqan jas jetkinshekterimizdiń sanasyna adam balasyn azdyratyn jaman juqpaly aýrýlardan aýlaq bolý jaqtaryn mysaldarmen dáleldep túsindirý. Salaýatty ómir saltyna tárbıeleý.
Kórnekiligi: Oı shaqyrý, tablısalar, sýretter.
Ádisi: Suraq - jaýap, baıandaý, oı bólisý.
Kirispe. JITS (Júre paıda bolatyn ımýndyq tapshylyq) – ımýndyq qýattyń álsireýinen soqtyratyn juqpaly aýrý. Jynys qatynasy kezinde jáne zaqymdanǵan teri arqyly qanǵa túsken soń aǵzanyń qorǵanys shebi sanalatyn lımfa júıesin zaqymdaıtyn asa qaterli aýrý.
JITS qozdyrǵyshyn nemese adamda ımýnıtet jetispeýshilik týǵyzatyn vırýsty (VICH - 1) 1983 jyly fransýz ǵalymy, vırosolog L. Montane tapty. Al 1984 jyly amerıkandyq ǵalym R. Gallo vırýstyń barlyq ósıetterin jan - jaqty tekserip jarıalady. Adam aǵzasyna engen ol qannyń lımfoosıt jasýshalarynyń ishine kirip, jasýshanyń genetıkalyq apparatyna jabysyp, tez kóbeıe bastaıdy. Osynyń áserinen jasýsha jarylyp óledi. Odan shyqqan vırýstar jańa jasýshylarǵa jabysyp, ótken prosesti qaıtalaıdy. Lımfosıt jasýshalarynyń osylaı óle berýi saldarynan kúnderdiń - kúninde aǵzada ımýnıtet jetispeýshilik paıda bolady. Bul jasyryn kezeń ondaǵan jylǵa deıin sozylýy múmkin. Aıyryqsha este ustaıtyn jaı, osy jasyryn kezeń kezinde adam ózin aýrýmyn dep eseptemeıdi. Biraq ol ózimen qatynasyndaǵy adamdarǵa juqpaly aýrýdyń kózi retinde SPID - ti tarata beredi.
SPID vırýsy hımıalyq nemese fızıkalaq áserlerge óte tózimsiz. Vırýsty 57 gradýsqa deıin qyzdyrsa óledi. Sondyqtan vırýs bar zat qaınatylsa, onyń shydamaıtyny anyq. Ádettegi medısınalaq tájirbıede qoldanylatyn spırt, aseton, efır, gıdrohlorıd, natrıı jáne t. b. dezınfeksıalyq zattar SPID vırýsyn op - ońaı joq qyldyrady.
Aýrýdyń negizgi belgileri:
Vırýs juqqan adamdardyń 35 - 50%- y aýyrady. Qalǵandary deni saý, vırýs tasymaldaýshy bolyp qalady. JITS nemese qazirgi kezde AIV ınfeksıasy dep atalatyn indettiń tıisti kezeńderine qaraı ártúrli belgileri bolady. Juqqan sátten bastap alǵashqy belgileri paıda bola bastaǵanǵa deıingi ýaqyt ınkýbasıalyq kezeń – bastapqy AIV - ınfeksıa) 2 - 3 aptadan 6 - 12 aıǵa, keıingi kezdegi málimetter boıynsha birneshe jylǵa deıin sozylady. Infeksıa keıde belgisiz túrde damıdy. Negizinde naýqastanǵandardyń 1/3 - niń dene qyzýy kóterilip, baspa (angına), bas aýyrýy, lımfabezderiniń isinýi, álsizdenýi, terisine bórtpe shyǵý sıaqty jedel aýrý belgileri paıda bolýy múmkin.
JITS - tiń juǵý kózderi jáne juǵý joldary.
Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymynyń málimeti boıynsha AIV juqtyrǵandar sany 2000 jyldan keıin 40 - 50 mıllıonǵa jetýi yqtımal.
Ádette JITS - pen qala turǵyndary jıirek aýyrady. Oǵan jónsiz jynystyq qatynas, shekten tys seksýaldyq erkindik, jezókshelik, gomoseksýaldyq t. b. jaılar sebep bolady.
Infeksıa kózi. Vırýs juqqan adam – vırýs tasymaldaýshylar, JITS - pen aýyrǵan adamdar ınfeksıa juqtyrý kózi bolyp tabylady. Eshqandaı aýrý belgileri baıqalmaıtyndyqtan, ásirese, vırýs tasymaldaýshylar óte qaýipti.
Vırýs kóp mólsherde qanda, spermada, qynap kilegeıinde, emshek sútinde bolady. Kóz jasynda, julyn suıyǵynda, silekeıde óte az mólsherde bolýy múmkin. (Meıirhanova Z. Qyz – ómirdiń qyzǵaldaǵy. Almaty. Oljas, 2006.)
Spıd ne úshin qaýipti? júkteý
You Might Also Like
-
Taqyryby: Árekettesýshi zattardyń bireýi artyq alynǵandaǵy hımıalyq reaksıa teńdeýleri boıynsha esepteýler
