Sý. Sýdyń qasıeti
Sabaqtyń taqyryby: Sý. Sýdyń qasıeti.
Sabaqtyń maqsaty: Sý paıdalanýdyń adamdarǵa tıgizetin paıdasy men keri áseri jáne odan qutqarýdyń tıimdi ádisteri týraly oqýshylarǵa túsinik berý.
Damytýshylyǵy: Oqýshylardyń oı-óristerin, sóıleý tilin, shyǵarmashylyq qabiletterin damytý.
Tárbıeligi: Tabıǵatty qorǵaýǵa ony súıe bilýge baýlý. Týǵan jerdiń ekologıasyn qorǵaýǵa úles qosý.
Kórnekiligi: sýretter, býkletter, maqal-mátel jazylǵan plakattar, Venn dıagramsy.
Pánaralyq baılanys: ana-tili, qazaq-tili.
Ádis-tásili: suraq – jaýap, túsindirý.
Túri: jańa materıaldy ıgertý.
Sabaqtyń barysy:
1) Uıymdastyrý kezeń: Oqýshylardy túgendep, olardy sabaqqa daıarlaý.
2) Úı tapsyrmasyn pysyqtaý.
1-Suraq. aýanyń tabıǵattaǵy paıdasyn aıt.
2-Suraq. Adam ómirine aýanyń paıdasyn dálelde.
3-Suraq. Ósimdikter tirshiligine aýanyń kerektigi jaıynda aıt.
4-Suraq. Janýarlar tirshiligindegi aýanyń mańyzy.
3. Jańa materıaldy meńgertý
1-suraq Qatty qapyryq ystyqta shóldegen adamǵa ne kerek?- Sý.
2-suraq. Sýsyz tirshilik joq. Nege?
Oqýshylar jaýaby.
Muǵalim: Tirshilik qubylystarynyń bári sýdyń qatysýymen júredi. Aǵzalar denesi 30-dan 90 paıyzǵa deıin sýdan turady. Salmaǵy 70 kg adam denesinde 50kg sý bar. Onyń mólsheri 17 kg kemise adam óledi. Adamǵa aýa qandaı qajet bolsa, sý da sondaı qajet.
1 Oı qozǵaý. Maqal. «Sýly jer – nýly jer». Maqaldyń maǵynasyn qalaı túsinesińder? (oqýshylardyń óz oıyn tyńdaý) sýret
Muǵalimniń túsiniktemesi: Cý tirshilik nári. Tirshilikke qajetti bes jaǵdaıdyń biri sý ekenin bilesińder. Sý bar jerde tirshilik bar. Adam táýligine 4-5 lıtr sý ishedi. Adam balasy tamaq ishpeı bir aıdan astam ómir súre alady. Al sýsyz úsh kúnde ómir súre almaıdy. Sý kúndelikti turmysta, egistikte, óndiriste paıdalanýǵa qajet. Jer betiniń 23-nen astamyn sý alyp jatyr. Biraq onyń 98%- y paıdalanýǵa jaramsyz. Teńiz, muhıt sýlary ashshy. Jer betindegi sýdyń 2%- y ǵana tushshy sý. Jer sharynyń 60%-nda turatyn adamdar tushshy sý az bolýynan zardap shegýde. Mysaly, Gresıanyń Afıny jáne Persıaǵa jaqyn aýdandarda aýyz sý jetkiliksiz. Iýgoslavıaǵa sý kememen jetkiziledi. Bizdiń elimizde sý jetkilikti. Biraq sol sýdy biz lastanýdan qorǵaýymyz kerek. Bizdiń ekologıaǵa jaýapsyz qaraýymyzdan aýyz sý búlinýde. Sýda ýly zattar óte kóp. Sýdyń lastanýy densaýlyqqa zıan.
2. Mátinmen jumys. Sýdyń paıdasy týraly áńgimeleý.
3. Til damytý. Sýdyń qasıeti týraly áńgimeleý.
4. Oıyn. «Kim kóp biledi?» Sý týraly maqal-mátelder aıtý.
- Sýdyń da suraýy bar.
- Sýly jer – nýly jer.
- Saǵadaǵy sý ishedi, jaǵadaǵy ý ishedi.
- Sý tirshilik kózi.
Oı jınaqtaý:
- Balalar, sýsyz tirshilik joq dedik. Sý bizdiń baılyǵymyz. Oǵan qamqorlyqpen qaraý ár adamnyń mindeti. Endeshe, balalar, sýdy qorǵaý úshin ne isteý kerek? Sender qandaı úles qosar edińder? (Syzbamen jumys
- Sýǵa baılanysty qandaı óleń bilemiz balalar? (Ana tili. E. Ótetileýuly «Sý»)
Oı tolǵaý. Erkin jazý strategıasy. «Sý tirshilik mekeni». Oqýshylar sý týraly óz oılaryn jazdy.
1 – oqýshy: Sýsyz ómir joq. Sý adamǵa, jan-janýarlarǵa, qustarǵa kerek. Sý bolmasa tirshilik bolmaıdy. «Sýdyń da suraýy bar» degen maqal bar
2-oqýshy: Sý – tirshilik kózi. Sýsyz tiri tabıǵat ómir súre almaıdy. Sý ómirdiń baılyǵy. Sýdy bosqa aǵyzbaýymyz kerek. Sýdy qorǵaý adamnyń mindeti.
5. Tájirıbe. Sýdyń qasıeti.
1. Eki ydysqa sý men sút quıyp salystyrý 1. móldir, 2. tússiz, móldir, ıissiz. 3. suıyq, juǵady, jabysqaq, pishini joq.
Tabıǵatta sý barlyq jerde ár túrli kezdesedi. Tabıǵatta sý óte kóp. Ol bizdiń tirshiligimizge óte qajet.
Suraq. Sýdy qandaı jerlerde kezdestirdińder? (Kól, ózen, toǵan, qudyq, jańbyr sýy)
6. Oqýlyqpen jumys.
Terip oqý
Sý aǵady, sebebi ol suıyq. Ol jan-jaǵyna aǵady onyń ornynda dymqyl sýly iz qalady, ıaǵnı sý juǵady
Tájirıbe. Shúberekti sýlaý arqyly sýdyń býǵa aınalýy týraly aıtý.
Suraq. Qysta ózenniń ústin muz basady. Muz qaıdan paıda bolady? Sýyqta sý qatyp muzǵa aınalady..
7. Algorıtm suraqtar. Oqýshylar kezekpen taqtaǵa shyǵyp jazady.
- Ne? (Sý)
- Qandaı? (Tússiz, móldir, ashshy, tushshy)
- Túrleri (Ózen, kól, teńiz, jaýyn-shashyn, muz, bult, bulaq)
- Zıandy zattar (Qoqys, óndiris qaldyqtary, shaıyndy sýlar)
- Paıdasy (Kólik, tazalyq, aýyz sý, ósimdik).
Qorytý: «Sýsyz – tirshilik joq» dep sabaqty qorytý.
Baǵalaý.
Úıge tapsyrma: 1. Mátindi oqý, mazmundaý2. Sabaqta qoldanylǵan jańa sózder: suıyq, aǵady, qatady, erıdi sózderin paıdalana otyryp sóılem quraý.
Sabaqtyń maqsaty: Sý paıdalanýdyń adamdarǵa tıgizetin paıdasy men keri áseri jáne odan qutqarýdyń tıimdi ádisteri týraly oqýshylarǵa túsinik berý.
Damytýshylyǵy: Oqýshylardyń oı-óristerin, sóıleý tilin, shyǵarmashylyq qabiletterin damytý.
Tárbıeligi: Tabıǵatty qorǵaýǵa ony súıe bilýge baýlý. Týǵan jerdiń ekologıasyn qorǵaýǵa úles qosý.
Kórnekiligi: sýretter, býkletter, maqal-mátel jazylǵan plakattar, Venn dıagramsy.
Pánaralyq baılanys: ana-tili, qazaq-tili.
Ádis-tásili: suraq – jaýap, túsindirý.
Túri: jańa materıaldy ıgertý.
Sabaqtyń barysy:
1) Uıymdastyrý kezeń: Oqýshylardy túgendep, olardy sabaqqa daıarlaý.
2) Úı tapsyrmasyn pysyqtaý.
1-Suraq. aýanyń tabıǵattaǵy paıdasyn aıt.
2-Suraq. Adam ómirine aýanyń paıdasyn dálelde.
3-Suraq. Ósimdikter tirshiligine aýanyń kerektigi jaıynda aıt.
4-Suraq. Janýarlar tirshiligindegi aýanyń mańyzy.
3. Jańa materıaldy meńgertý
1-suraq Qatty qapyryq ystyqta shóldegen adamǵa ne kerek?- Sý.
2-suraq. Sýsyz tirshilik joq. Nege?
Oqýshylar jaýaby.
Muǵalim: Tirshilik qubylystarynyń bári sýdyń qatysýymen júredi. Aǵzalar denesi 30-dan 90 paıyzǵa deıin sýdan turady. Salmaǵy 70 kg adam denesinde 50kg sý bar. Onyń mólsheri 17 kg kemise adam óledi. Adamǵa aýa qandaı qajet bolsa, sý da sondaı qajet.
1 Oı qozǵaý. Maqal. «Sýly jer – nýly jer». Maqaldyń maǵynasyn qalaı túsinesińder? (oqýshylardyń óz oıyn tyńdaý) sýret
Muǵalimniń túsiniktemesi: Cý tirshilik nári. Tirshilikke qajetti bes jaǵdaıdyń biri sý ekenin bilesińder. Sý bar jerde tirshilik bar. Adam táýligine 4-5 lıtr sý ishedi. Adam balasy tamaq ishpeı bir aıdan astam ómir súre alady. Al sýsyz úsh kúnde ómir súre almaıdy. Sý kúndelikti turmysta, egistikte, óndiriste paıdalanýǵa qajet. Jer betiniń 23-nen astamyn sý alyp jatyr. Biraq onyń 98%- y paıdalanýǵa jaramsyz. Teńiz, muhıt sýlary ashshy. Jer betindegi sýdyń 2%- y ǵana tushshy sý. Jer sharynyń 60%-nda turatyn adamdar tushshy sý az bolýynan zardap shegýde. Mysaly, Gresıanyń Afıny jáne Persıaǵa jaqyn aýdandarda aýyz sý jetkiliksiz. Iýgoslavıaǵa sý kememen jetkiziledi. Bizdiń elimizde sý jetkilikti. Biraq sol sýdy biz lastanýdan qorǵaýymyz kerek. Bizdiń ekologıaǵa jaýapsyz qaraýymyzdan aýyz sý búlinýde. Sýda ýly zattar óte kóp. Sýdyń lastanýy densaýlyqqa zıan.
2. Mátinmen jumys. Sýdyń paıdasy týraly áńgimeleý.
3. Til damytý. Sýdyń qasıeti týraly áńgimeleý.
4. Oıyn. «Kim kóp biledi?» Sý týraly maqal-mátelder aıtý.
- Sýdyń da suraýy bar.
- Sýly jer – nýly jer.
- Saǵadaǵy sý ishedi, jaǵadaǵy ý ishedi.
- Sý tirshilik kózi.
Oı jınaqtaý:
- Balalar, sýsyz tirshilik joq dedik. Sý bizdiń baılyǵymyz. Oǵan qamqorlyqpen qaraý ár adamnyń mindeti. Endeshe, balalar, sýdy qorǵaý úshin ne isteý kerek? Sender qandaı úles qosar edińder? (Syzbamen jumys
- Sýǵa baılanysty qandaı óleń bilemiz balalar? (Ana tili. E. Ótetileýuly «Sý»)
Oı tolǵaý. Erkin jazý strategıasy. «Sý tirshilik mekeni». Oqýshylar sý týraly óz oılaryn jazdy.
1 – oqýshy: Sýsyz ómir joq. Sý adamǵa, jan-janýarlarǵa, qustarǵa kerek. Sý bolmasa tirshilik bolmaıdy. «Sýdyń da suraýy bar» degen maqal bar
2-oqýshy: Sý – tirshilik kózi. Sýsyz tiri tabıǵat ómir súre almaıdy. Sý ómirdiń baılyǵy. Sýdy bosqa aǵyzbaýymyz kerek. Sýdy qorǵaý adamnyń mindeti.
5. Tájirıbe. Sýdyń qasıeti.
1. Eki ydysqa sý men sút quıyp salystyrý 1. móldir, 2. tússiz, móldir, ıissiz. 3. suıyq, juǵady, jabysqaq, pishini joq.
Tabıǵatta sý barlyq jerde ár túrli kezdesedi. Tabıǵatta sý óte kóp. Ol bizdiń tirshiligimizge óte qajet.
Suraq. Sýdy qandaı jerlerde kezdestirdińder? (Kól, ózen, toǵan, qudyq, jańbyr sýy)
6. Oqýlyqpen jumys.
Terip oqý
Sý aǵady, sebebi ol suıyq. Ol jan-jaǵyna aǵady onyń ornynda dymqyl sýly iz qalady, ıaǵnı sý juǵady
Tájirıbe. Shúberekti sýlaý arqyly sýdyń býǵa aınalýy týraly aıtý.
Suraq. Qysta ózenniń ústin muz basady. Muz qaıdan paıda bolady? Sýyqta sý qatyp muzǵa aınalady..
7. Algorıtm suraqtar. Oqýshylar kezekpen taqtaǵa shyǵyp jazady.
- Ne? (Sý)
- Qandaı? (Tússiz, móldir, ashshy, tushshy)
- Túrleri (Ózen, kól, teńiz, jaýyn-shashyn, muz, bult, bulaq)
- Zıandy zattar (Qoqys, óndiris qaldyqtary, shaıyndy sýlar)
- Paıdasy (Kólik, tazalyq, aýyz sý, ósimdik).
Qorytý: «Sýsyz – tirshilik joq» dep sabaqty qorytý.
Baǵalaý.
Úıge tapsyrma: 1. Mátindi oqý, mazmundaý2. Sabaqta qoldanylǵan jańa sózder: suıyq, aǵady, qatady, erıdi sózderin paıdalana otyryp sóılem quraý.
You Might Also Like
