Sýdy saqtaýshylar
Sabaqtyń taqyryby: Sýdy saqtaýshylar
Maqsaty: Sý jáne onyń mańyzy týraly bilimderin tereńdetý.
Bilimdilik: Sý – tirshilik kózi ekenin, onyń paıdasy, mańyzy, qasıeti týraly bilimderin keńeıtý.
Damytýshylyq: tájirıbe jasaý barysynda baqylaǵyshtyq, dám sezý daǵdylaryn jetildirý.
Tárbıelik: Qorshaǵan ortany qorǵaý, sýdy lastamaýǵa, sýdy únemdeýge uqyptylyqqa, jınaqylyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń kórnekiligi: sýretter, sý, tuz, stakan, súrtkishter, aqqaǵaz, túrli tústi qaryndashtar, ermeksaz t. b.
Qoldanylatyn ádister: túsindirý, suraq – jaýap, oıyn, kórsetý, tájirıbeler, sýretterdi qurastyrý.
Integrasıa: Qorshaǵan orta, til damytý, sýret salý, músindeý.
Sabaqtyń barysy:
Uıymdastyrý kezeńi:
- Balalar bizge búgin kóptegen qonaqtar keldi, olarǵa jyly júzben qarap, sálemdeseıik!(3tilde)
«Shattyq sheńberi»
Samal jel bizdi jeldetshi,
Kún nury bizdi jarqyrat.
Taza aýa bizge dem bershi,
Móldir sý bizdi salqyndat.
Tárbıeshiniń kirispe sózi:
(qubyrdan sýdyń aǵysyn estý)
- Balalar neniń dybysy estiledi? Bul ne ózi?
- Sý.
- Sender qalaı oılaısyńdar? Búgingi áńgimemiz ne jaıynda bolmaq?
– Sý týraly
- ıá, biz búgin sý týraly bilip qana qoımaı, sýdy qorǵap, onyń saqtaýshylary bolamyz. Al, endi ekranǵa qaraıyq, bizdiń jas tilshilerimiz sý týraly ne aıtar eken?
«Sý týraly» vıdeo rolık qoıylady
- Balalar! bizge sıqyrly tamshy da qonaqqa kelipti, tamshy sýdyń qubyrdan qalaı kelgenin jáne ony qalaı únemdeý kerektigin úıretedi. Tamshymen birge ǵajaıyp sý álemine saıahatqa shyǵamyz ba?
Vıdeo prezentasıa kórsetiledi.
- Balalar bul ne?
- Globýs.
- Jer shary, onda qandaı túster kóp eken?
- Kógildir.
- Ol neni bildiredi?
- Sýdy.
- Jer sharynda úlken sýlardy qaı jerlerde kezdestiremiz? Sender bilesińder me?
- Kólder, olar jer astynyń tereń sý kózi, onyń sýy móldir, taza, eger sý jer betine kóterilip shyqsa, ol bulaq kózi bolady. Teńizder men muhıtterdiń sýlary ózen kólderdiń sýlaryna uqsamaıdy, olardyń erekshelikterin bilgileriń kele me?
I Tájirıbe «Sý — móldir»
● Balalardyń aldyna eki ydys turady: bireýine sý, al ekinshisinde tuzdy sý quıylǵan. Balalar sýdy iship kóredi.
- Bul qandaı sý?
- Tushshy, taza, móldir
- Biz qandaı sýdy ishemiz?
-(Tushshy, taza, móldir ) Bul sý - ózen, kólde bolady. Jer betinde tushshy sý joqtyń qasy.
Balalar ekinshi ydystaǵy sýǵa qasyqpen kishkene tuz salyp aralastyramyz. Sýdyń ózgerisin baıqaımyz, endi sýdyń dámin kórińdershi.
Balalar:
- Sýdyń dámi ózgerdi. Ol ashshy, tuzdy boldy.
Bul tuzdy sý «teńiz sýlary» bolady. Bul tájirıbeler arqyly biz sýdyń qasıetterin bildik. Endi bárimiz ekranǵa qaraıyq!
Tamshynyń birinshi jumbaǵy.
Aınala tolǵan sý,
Tabylmas isher sý.(Slaıd )
Balalar sender qalaı oılaısyńdar?
- Nege olaı? (balalar óz túsinigimen jaýap beredi.)
Slaıd – Adamdar sýsyz ómir súre alady ma?
Balalar bizdiń aǵzamyzda 70%sýdy quraıdy. Adamdar sýsyz 2 - 10 kún aralyǵynda ómir súre alady eken.
Slaıd.(Ekranǵa qaraıyq,) Jer betinde sý nelerge, kimderge qajet?(Mazmuny boıynsha sýretter kórseleledi.) Balalar ekrannan kórsetilgen sýretter boıynsha jaýap beredi.
- Aǵashtar sýsyz qýrap qalady, gúlder sýsyz óspeıdi. Balyqtar sýsyz tirshilik etpeıdi, sebebi olar sýda bolady.
- Balalar sender balabaqshada sýmen qaı jerde kezdestińder?
- Men balabaqshaǵa kele jatqanda kólshikti kórdim. Kólshik jańbyrdan paıda bolǵan sý.
- Biz balabaqshada tamaq isherde qolymyzdy sýmen jýamyz.
- Serýende júrgende aǵashtarǵa sý quıamyz.
- Bólmedegi gúlderge sý quıamyz.
- Jýynatyn bólmede beti - qolymyzdy jýamyz.
- Ájethanada sýdy aǵyzamyz.
Tárbıeshi: - Balalar bizge sý ne úshin qajet?
Balalardyń jaýaby - Sýdy ishemiz, jýynamyz.
- Sýmen baý - baqshany sýaramyz.
- Sýmen as ázirleımiz, sýmen qol jýamyz.
Tárbıeshi: - Buzylǵan qubyrdaǵy tamshanyń aǵyp turǵanyn kim kórdi? Senderdiń ata - analaryń ne istedi?
- Qubyrdaǵy sý qaıdan keledi, balalar sender ózendegi sýdy kórdińder me?(ol taza emes, laı kir sý.)
- Kimder jáne neler sý arnalaryn lastaıdy dep oılaısyńdar.(Adamdar qoqystar dy tastaıdy, óndiris oryndarynyń qaldyqtaryn sýǵa tógedi.)
- Qubyrdan qandaı sý aǵady?(taza,, móldir sý) Bul sýlardy tazalap otyrady. Al endeshe bul sýdy tazalap kóreıikshi.
Tájirıbe «Laı sýdy súzgishten tazalap kórý»
● Balalar sýǵa qum salyp, aralastyryp kóredi, ekinshi stakandadaǵy súzgishten laı sýdy quıyp, baqylaıdy. Balalar súzgishten ótken sýdyń aıyrmashylyqtaryn aıtady. Nátıjesin qorytyndylaıdy.
Balalar endi boı jazyp, jattyǵý jasaıyq.
Sergitý sáti.
- Sýsyz qarnym toımaıdy.
Sýsyz kirim kettpeıdi.
Sýsyz gúlder gúldenbes,
Sýsyz kúnim ótpeıdi.
- Taza sýdy biz kúndelikti qoldanamyz. Ol tynbaı aǵa beredi. Ony únemdemesek ne bolady?- Jer betinde taza sý joq bolady. Sol durys pa? Tamshynyń týys baýyrlary kóp eken. Sender qalaı oılaısyńdar Olardyń qatary kóbeıeme? Tamshynyń otbasyna qaýip tónip tur. Ol bizdi naǵyz sý saqtaýshylary dep, osylaı sý saqtaýshylar qatary kóbeıse eken dep qıaldaıdy. Balalar endi tamshynyń tilegin oryndap bizde óz qıalymyzben shyǵarmashylyq jumysymyzdy bastaıyq. Barlyǵyń kelisesińder me?
Balalar óz erkimen shyǵarmashylyq jumystaryn júrgizedi.(Balalar tamshynyń beınesin sheberlikpen músindeıdi, sýdy qalaı qorǵaý kerektigin.
Saýsaq jattyǵýlary oryndalady.
Bult qabaǵyn túıip – ap
Búrkip aldy aspandy,
Tyrs - tyrs - tyrsyldap,
Jańbyr jaýa bastady.
- Balalar sender óz jumystaryńdy oryndap, jatqanda men de sýdy saqtaýdyń belgisin ázirledim. Bul belgini qaıda ilemiz?
– Jýynatyn bólmege.
Barlyq kezde osy belgige qarap, biz sýdy únemdep, qorǵaıtyn bolamyz. Balalar tamshy senderge rıza bolyp, mynadaı kitapshany syıǵa tartý etedi.
Tárbıeshi: Áshirbekova Gúlnaz
Maqsaty: Sý jáne onyń mańyzy týraly bilimderin tereńdetý.
Bilimdilik: Sý – tirshilik kózi ekenin, onyń paıdasy, mańyzy, qasıeti týraly bilimderin keńeıtý.
Damytýshylyq: tájirıbe jasaý barysynda baqylaǵyshtyq, dám sezý daǵdylaryn jetildirý.
Tárbıelik: Qorshaǵan ortany qorǵaý, sýdy lastamaýǵa, sýdy únemdeýge uqyptylyqqa, jınaqylyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń kórnekiligi: sýretter, sý, tuz, stakan, súrtkishter, aqqaǵaz, túrli tústi qaryndashtar, ermeksaz t. b.
Qoldanylatyn ádister: túsindirý, suraq – jaýap, oıyn, kórsetý, tájirıbeler, sýretterdi qurastyrý.
Integrasıa: Qorshaǵan orta, til damytý, sýret salý, músindeý.
Sabaqtyń barysy:
Uıymdastyrý kezeńi:
- Balalar bizge búgin kóptegen qonaqtar keldi, olarǵa jyly júzben qarap, sálemdeseıik!(3tilde)
«Shattyq sheńberi»
Samal jel bizdi jeldetshi,
Kún nury bizdi jarqyrat.
Taza aýa bizge dem bershi,
Móldir sý bizdi salqyndat.
Tárbıeshiniń kirispe sózi:
(qubyrdan sýdyń aǵysyn estý)
- Balalar neniń dybysy estiledi? Bul ne ózi?
- Sý.
- Sender qalaı oılaısyńdar? Búgingi áńgimemiz ne jaıynda bolmaq?
– Sý týraly
- ıá, biz búgin sý týraly bilip qana qoımaı, sýdy qorǵap, onyń saqtaýshylary bolamyz. Al, endi ekranǵa qaraıyq, bizdiń jas tilshilerimiz sý týraly ne aıtar eken?
«Sý týraly» vıdeo rolık qoıylady
- Balalar! bizge sıqyrly tamshy da qonaqqa kelipti, tamshy sýdyń qubyrdan qalaı kelgenin jáne ony qalaı únemdeý kerektigin úıretedi. Tamshymen birge ǵajaıyp sý álemine saıahatqa shyǵamyz ba?
Vıdeo prezentasıa kórsetiledi.
- Balalar bul ne?
- Globýs.
- Jer shary, onda qandaı túster kóp eken?
- Kógildir.
- Ol neni bildiredi?
- Sýdy.
- Jer sharynda úlken sýlardy qaı jerlerde kezdestiremiz? Sender bilesińder me?
- Kólder, olar jer astynyń tereń sý kózi, onyń sýy móldir, taza, eger sý jer betine kóterilip shyqsa, ol bulaq kózi bolady. Teńizder men muhıtterdiń sýlary ózen kólderdiń sýlaryna uqsamaıdy, olardyń erekshelikterin bilgileriń kele me?
I Tájirıbe «Sý — móldir»
● Balalardyń aldyna eki ydys turady: bireýine sý, al ekinshisinde tuzdy sý quıylǵan. Balalar sýdy iship kóredi.
- Bul qandaı sý?
- Tushshy, taza, móldir
- Biz qandaı sýdy ishemiz?
-(Tushshy, taza, móldir ) Bul sý - ózen, kólde bolady. Jer betinde tushshy sý joqtyń qasy.
Balalar ekinshi ydystaǵy sýǵa qasyqpen kishkene tuz salyp aralastyramyz. Sýdyń ózgerisin baıqaımyz, endi sýdyń dámin kórińdershi.
Balalar:
- Sýdyń dámi ózgerdi. Ol ashshy, tuzdy boldy.
Bul tuzdy sý «teńiz sýlary» bolady. Bul tájirıbeler arqyly biz sýdyń qasıetterin bildik. Endi bárimiz ekranǵa qaraıyq!
Tamshynyń birinshi jumbaǵy.
Aınala tolǵan sý,
Tabylmas isher sý.(Slaıd )
Balalar sender qalaı oılaısyńdar?
- Nege olaı? (balalar óz túsinigimen jaýap beredi.)
Slaıd – Adamdar sýsyz ómir súre alady ma?
Balalar bizdiń aǵzamyzda 70%sýdy quraıdy. Adamdar sýsyz 2 - 10 kún aralyǵynda ómir súre alady eken.
Slaıd.(Ekranǵa qaraıyq,) Jer betinde sý nelerge, kimderge qajet?(Mazmuny boıynsha sýretter kórseleledi.) Balalar ekrannan kórsetilgen sýretter boıynsha jaýap beredi.
- Aǵashtar sýsyz qýrap qalady, gúlder sýsyz óspeıdi. Balyqtar sýsyz tirshilik etpeıdi, sebebi olar sýda bolady.
- Balalar sender balabaqshada sýmen qaı jerde kezdestińder?
- Men balabaqshaǵa kele jatqanda kólshikti kórdim. Kólshik jańbyrdan paıda bolǵan sý.
- Biz balabaqshada tamaq isherde qolymyzdy sýmen jýamyz.
- Serýende júrgende aǵashtarǵa sý quıamyz.
- Bólmedegi gúlderge sý quıamyz.
- Jýynatyn bólmede beti - qolymyzdy jýamyz.
- Ájethanada sýdy aǵyzamyz.
Tárbıeshi: - Balalar bizge sý ne úshin qajet?
Balalardyń jaýaby - Sýdy ishemiz, jýynamyz.
- Sýmen baý - baqshany sýaramyz.
- Sýmen as ázirleımiz, sýmen qol jýamyz.
Tárbıeshi: - Buzylǵan qubyrdaǵy tamshanyń aǵyp turǵanyn kim kórdi? Senderdiń ata - analaryń ne istedi?
- Qubyrdaǵy sý qaıdan keledi, balalar sender ózendegi sýdy kórdińder me?(ol taza emes, laı kir sý.)
- Kimder jáne neler sý arnalaryn lastaıdy dep oılaısyńdar.(Adamdar qoqystar dy tastaıdy, óndiris oryndarynyń qaldyqtaryn sýǵa tógedi.)
- Qubyrdan qandaı sý aǵady?(taza,, móldir sý) Bul sýlardy tazalap otyrady. Al endeshe bul sýdy tazalap kóreıikshi.
Tájirıbe «Laı sýdy súzgishten tazalap kórý»
● Balalar sýǵa qum salyp, aralastyryp kóredi, ekinshi stakandadaǵy súzgishten laı sýdy quıyp, baqylaıdy. Balalar súzgishten ótken sýdyń aıyrmashylyqtaryn aıtady. Nátıjesin qorytyndylaıdy.
Balalar endi boı jazyp, jattyǵý jasaıyq.
Sergitý sáti.
- Sýsyz qarnym toımaıdy.
Sýsyz kirim kettpeıdi.
Sýsyz gúlder gúldenbes,
Sýsyz kúnim ótpeıdi.
- Taza sýdy biz kúndelikti qoldanamyz. Ol tynbaı aǵa beredi. Ony únemdemesek ne bolady?- Jer betinde taza sý joq bolady. Sol durys pa? Tamshynyń týys baýyrlary kóp eken. Sender qalaı oılaısyńdar Olardyń qatary kóbeıeme? Tamshynyń otbasyna qaýip tónip tur. Ol bizdi naǵyz sý saqtaýshylary dep, osylaı sý saqtaýshylar qatary kóbeıse eken dep qıaldaıdy. Balalar endi tamshynyń tilegin oryndap bizde óz qıalymyzben shyǵarmashylyq jumysymyzdy bastaıyq. Barlyǵyń kelisesińder me?
Balalar óz erkimen shyǵarmashylyq jumystaryn júrgizedi.(Balalar tamshynyń beınesin sheberlikpen músindeıdi, sýdy qalaı qorǵaý kerektigin.
Saýsaq jattyǵýlary oryndalady.
Bult qabaǵyn túıip – ap
Búrkip aldy aspandy,
Tyrs - tyrs - tyrsyldap,
Jańbyr jaýa bastady.
- Balalar sender óz jumystaryńdy oryndap, jatqanda men de sýdy saqtaýdyń belgisin ázirledim. Bul belgini qaıda ilemiz?
– Jýynatyn bólmege.
Barlyq kezde osy belgige qarap, biz sýdy únemdep, qorǵaıtyn bolamyz. Balalar tamshy senderge rıza bolyp, mynadaı kitapshany syıǵa tartý etedi.
Tárbıeshi: Áshirbekova Gúlnaz
You Might Also Like
-
Mańǵystaý oblysy, Mańǵystaý aýdany, Shetpe - 1
