Tabıǵat – aýa
Astana qalasy №76 mektep - lıseı
Jaratylystaný pániniń muǵalimi
Kalıeva Sagıla Ýmırkýlovna
Sabaqtyń taqyryby: Tabıǵat – aýa.
Sabaqtyń maqsaty: Tájirıbelik jumystar negizinde aýanyń bar ekendigin dáleldeý
Sabaqtyń mindeti:
1. Bilimdilik mindeti: aýa taqyryby boıynsha oqýshylardy sóılesý áreketine, salaýatty ómir saltyn ustanýǵa, tabıǵatty qorǵaýǵa beıimdeý;
2. Damytýshylyq mindeti: oqýshylardyń óz pikirin aıtý, óz betimen jumys isteý, oılaý qabiletin damytý;
3. Tárbıelik mindeti: aýanyń qasıeti týraly tolyǵyraq aıtyp, balalardy tabıǵatty qorǵaýǵa tárbıeleý. Óz betimen jumys isteýdi qalyptastyrý, ózin - ózi basqarýǵa jeteleý.
Sabaqtyń túri: jańa materıaldy meńgertý sabaǵy.
Sabaqtyń ádisi: boljaý, suraq - jaýap.
Sabaq barysy:
Tabıǵat týraly vıdeo.
Muǵalim:
Aýa týraly ne bilesińder?
Ol týraly ne bilgileriń keledi?
Aýa kózge kórinbeıdi. Biz ony kórmeımiz. Biraq aınalamyzda ekenin bilemiz. Biz sabyn kópirshikterin ushyrǵanda nemese jelpýishti jelpigende aýanyń qozǵalysyn baıqaı alamyz. Aýa - fızıkalyq dene. Fızıkalyq dene - zattardan turady. Aýa - gazdardyń qospasy. Onyń ıisi de, túsi de bolmaıdy. Ol gazdardyń ishinde ottegi men kómirqyshqyl gazy senderge tanys. Aǵzalar tynys alǵanda ottegin sińirip, kómirqyshqyl gazyn shyǵaryp otyrady.
1 - tájirıbe: Oqýshylar qane bárimiz turǵan jerimizde tereń tynys alaıyq. Biz ne istedik?
- Biz dem aldyq, aýa juttyq.
Eger tabıǵatta aýa bolmasa ne ister ediń? Tiri aǵza 3 mın. artyq aýasyz ómir súre almaıdy, sonyń dáleli retinde bir tájirıbe jasaıyq: Murnymyzdy qolymyzben qysaıyq neshe mınýt shydaıdy ekensizder?
Tiri aǵza aýasyz ómir súre almaıdy.
2 - tájirıbe: Al endi aýany qolymyzben ustaıyq. Qane ustaı alamyz ba?
- joq
Dápterlerińdi kóterińder, ar jaǵyndaǵyny kóresińder me?
- Joq.
Ar jaǵyndaǵy kórshi synypty kóre alamyz ba?
- joq.
- Al synyptaǵy zattardy kóre alamyz ba?
- Iá.
- Bul aýanyń qandaı qasıetin kórsetedi?
- Aýa móldir. Buǵan aınalamyzdaǵy zattardy kózge kóre alatynymyz dálel.
Muǵalim taqtaǵa jazady, Oqýshylar dápterlerin ashyp aýanyń birinshi qasıeti – móldir dep jazady
3 - tájirıbe: Aýaǵa ıissý sebemiz de ondaǵy ıistiń tez ydyraýyn kórsetemiz. Taza aýanyń ıisi joq. Aýa ıissiz. Muǵalim taqtaǵa jazady, Oqýshylar dápterlerin ashyp aýanyń ekinshi qasıeti – ıissiz dep jazady
Sergitý sáti: Klıpte kórsetilgen qımyldardy balalar jasaıdy.
4 - tájirıbe: Qoldarymyzǵa shar alyp úrleńder de, birtindep qysyp turyp aýasyn shyǵaryńdar. Osy kezde biz aýany kórmesek te onyń dybysyn estımiz. Al endi úrlengen shardy aýzyn bekitip qysyp kórsek aýa syǵylady. Demek, aýanyń kólemi joq. Sonda aýa degen gaz, dálirek gazdardyń qospasy. 2 ǵasyr buryn ǵana ǵalymdar aýanyń kóptegen gazdardyń qospasynan turatynyn dáleldegen. Aýa qospasyndaǵy eń kóp gaz – ıaǵnı 78 ℅, ottegi - 21℅, 1 ℅ - kómirqyshqyl gazy.
5 - tájirıbe: Eki shyraǵdandy alyp, jaǵyp, bireýin stakanmen jaýyp, ekinshisin ashyq qaldyramyz. Qaı shyraǵdan buryn sónedi?
Endi salystyramyz, dáleldeımiz. Nátıjesinde ashyq shyraǵdan jana beredi. Stakanmen jabylǵany aýa joqtyqtan sónip qalady.
6 - tájirıbe: Qalaı oılaısyńdar aldaryńdaǵy stakanda bir nárse bar ma?
Qazir biz ony tekseremiz. Stakandy tik ustap sýǵa baıaý túsiremiz. Ne boldy? Nege sý stakanǵa kirmeıdi? Sýǵa kirýge ne bóget jasaıdy? Sebebi stakanda aýa bar, sol aýa sýdy jibermeıdi. Al endi stakandy qıǵash ustap, sýǵa túsiremiz. Ne boldy? Stakanǵa sý kirdi, sýda kópirshikter paıda boldy. Qaıdan? (Aýa stakannan shyǵady, onyń ornyn sý alady).
Sonymen oqýshylar aýanyń bar ekendigine kózimizdi jetkizdik, ıá? Onda shaǵyn test suraqtaryna jaýap bereıik.
1. Jerdiń aýa qabatyn ne dep ataıdy?
A) gıdrosfera
B) atmosfera
S) lıtosfera
2. Atmosfera qandaı qabattardan turady?
A) troposfera, stratosfera, mezosfera, termosfera
B) mezosfera, lıtosfera, termosfera
S) kaınosfera, gıdrosfera, termosfera, troposfera
3. Aýa - raıyn zertteıtin ǵylym?
A) Zoologıa
B) Bıologıa
S) meteorologıa
Beınetaspa qoıylady. Beınetaspada ne kórdińizder? Ár oqýshy aýanyń lastanýyn dápterlerine sýrettep salady.
Jaratylystaný pániniń muǵalimi
Kalıeva Sagıla Ýmırkýlovna
Sabaqtyń taqyryby: Tabıǵat – aýa.
Sabaqtyń maqsaty: Tájirıbelik jumystar negizinde aýanyń bar ekendigin dáleldeý
Sabaqtyń mindeti:
1. Bilimdilik mindeti: aýa taqyryby boıynsha oqýshylardy sóılesý áreketine, salaýatty ómir saltyn ustanýǵa, tabıǵatty qorǵaýǵa beıimdeý;
2. Damytýshylyq mindeti: oqýshylardyń óz pikirin aıtý, óz betimen jumys isteý, oılaý qabiletin damytý;
3. Tárbıelik mindeti: aýanyń qasıeti týraly tolyǵyraq aıtyp, balalardy tabıǵatty qorǵaýǵa tárbıeleý. Óz betimen jumys isteýdi qalyptastyrý, ózin - ózi basqarýǵa jeteleý.
Sabaqtyń túri: jańa materıaldy meńgertý sabaǵy.
Sabaqtyń ádisi: boljaý, suraq - jaýap.
Sabaq barysy:
Tabıǵat týraly vıdeo.
Muǵalim:
Aýa týraly ne bilesińder?
Ol týraly ne bilgileriń keledi?
Aýa kózge kórinbeıdi. Biz ony kórmeımiz. Biraq aınalamyzda ekenin bilemiz. Biz sabyn kópirshikterin ushyrǵanda nemese jelpýishti jelpigende aýanyń qozǵalysyn baıqaı alamyz. Aýa - fızıkalyq dene. Fızıkalyq dene - zattardan turady. Aýa - gazdardyń qospasy. Onyń ıisi de, túsi de bolmaıdy. Ol gazdardyń ishinde ottegi men kómirqyshqyl gazy senderge tanys. Aǵzalar tynys alǵanda ottegin sińirip, kómirqyshqyl gazyn shyǵaryp otyrady.
1 - tájirıbe: Oqýshylar qane bárimiz turǵan jerimizde tereń tynys alaıyq. Biz ne istedik?
- Biz dem aldyq, aýa juttyq.
Eger tabıǵatta aýa bolmasa ne ister ediń? Tiri aǵza 3 mın. artyq aýasyz ómir súre almaıdy, sonyń dáleli retinde bir tájirıbe jasaıyq: Murnymyzdy qolymyzben qysaıyq neshe mınýt shydaıdy ekensizder?
Tiri aǵza aýasyz ómir súre almaıdy.
2 - tájirıbe: Al endi aýany qolymyzben ustaıyq. Qane ustaı alamyz ba?
- joq
Dápterlerińdi kóterińder, ar jaǵyndaǵyny kóresińder me?
- Joq.
Ar jaǵyndaǵy kórshi synypty kóre alamyz ba?
- joq.
- Al synyptaǵy zattardy kóre alamyz ba?
- Iá.
- Bul aýanyń qandaı qasıetin kórsetedi?
- Aýa móldir. Buǵan aınalamyzdaǵy zattardy kózge kóre alatynymyz dálel.
Muǵalim taqtaǵa jazady, Oqýshylar dápterlerin ashyp aýanyń birinshi qasıeti – móldir dep jazady
3 - tájirıbe: Aýaǵa ıissý sebemiz de ondaǵy ıistiń tez ydyraýyn kórsetemiz. Taza aýanyń ıisi joq. Aýa ıissiz. Muǵalim taqtaǵa jazady, Oqýshylar dápterlerin ashyp aýanyń ekinshi qasıeti – ıissiz dep jazady
Sergitý sáti: Klıpte kórsetilgen qımyldardy balalar jasaıdy.
4 - tájirıbe: Qoldarymyzǵa shar alyp úrleńder de, birtindep qysyp turyp aýasyn shyǵaryńdar. Osy kezde biz aýany kórmesek te onyń dybysyn estımiz. Al endi úrlengen shardy aýzyn bekitip qysyp kórsek aýa syǵylady. Demek, aýanyń kólemi joq. Sonda aýa degen gaz, dálirek gazdardyń qospasy. 2 ǵasyr buryn ǵana ǵalymdar aýanyń kóptegen gazdardyń qospasynan turatynyn dáleldegen. Aýa qospasyndaǵy eń kóp gaz – ıaǵnı 78 ℅, ottegi - 21℅, 1 ℅ - kómirqyshqyl gazy.
5 - tájirıbe: Eki shyraǵdandy alyp, jaǵyp, bireýin stakanmen jaýyp, ekinshisin ashyq qaldyramyz. Qaı shyraǵdan buryn sónedi?
Endi salystyramyz, dáleldeımiz. Nátıjesinde ashyq shyraǵdan jana beredi. Stakanmen jabylǵany aýa joqtyqtan sónip qalady.
6 - tájirıbe: Qalaı oılaısyńdar aldaryńdaǵy stakanda bir nárse bar ma?
Qazir biz ony tekseremiz. Stakandy tik ustap sýǵa baıaý túsiremiz. Ne boldy? Nege sý stakanǵa kirmeıdi? Sýǵa kirýge ne bóget jasaıdy? Sebebi stakanda aýa bar, sol aýa sýdy jibermeıdi. Al endi stakandy qıǵash ustap, sýǵa túsiremiz. Ne boldy? Stakanǵa sý kirdi, sýda kópirshikter paıda boldy. Qaıdan? (Aýa stakannan shyǵady, onyń ornyn sý alady).
Sonymen oqýshylar aýanyń bar ekendigine kózimizdi jetkizdik, ıá? Onda shaǵyn test suraqtaryna jaýap bereıik.
1. Jerdiń aýa qabatyn ne dep ataıdy?
A) gıdrosfera
B) atmosfera
S) lıtosfera
2. Atmosfera qandaı qabattardan turady?
A) troposfera, stratosfera, mezosfera, termosfera
B) mezosfera, lıtosfera, termosfera
S) kaınosfera, gıdrosfera, termosfera, troposfera
3. Aýa - raıyn zertteıtin ǵylym?
A) Zoologıa
B) Bıologıa
S) meteorologıa
Beınetaspa qoıylady. Beınetaspada ne kórdińizder? Ár oqýshy aýanyń lastanýyn dápterlerine sýrettep salady.
You Might Also Like
