Tabıǵat – bizdiń anamyz
Tabıǵat – bizdiń anamyz
Maqsaty: tabıǵatqa qamqorlyq jasaý týraly túsinikterin keńeıtý. Tabıǵatpen úndestikti seziný qabiletin, jaǵymdy qarym - qatynas daǵdylaryn damytý. Týǵan jerdiń tabıǵatyna degen súıispenshilikke tárbıeleý.
Ádis - tásili: Kórsetý, túsindirý, áńgimeleý, qımyldy oıyn, suraq - jaýap, sózdik jumys, qorytyndy.
Sózdik jumys: Tabıǵat, qustar, balyqtar.
Bılıngvaldy komponent: Tabıǵat - prıroda, kúz - osen.
Kórnekiligi: sýretter, gúlder, qustar, balyqtar, tabıǵat kórinisi.
Balalar shattyq sheńberge turyp, sálemdesý rásimin oryndaıdy.
Kúlimde kún kúlimde!
Tabıǵat – bizdiń anamyz!
Kúlsin barlyq bala shat,
Tabıǵatqa baramyz.
Dostyǵymyz jarasqan,
Biz ádepti balamyz!
Balalar bir - birine jyly tilekterin arnap, júrek jylýyn ushyrady.
Tárbıeshi: - Balalar, qazir qaı jyl mezgili?
Balalar: Kúz mezgili.
Tárbıeshi: - Kúz mezgilinde qandaı erekshelikter bolady?
- Kún qandaı bolady?
Balalar: Kún salqyn bolady, jańbyr jaýady, jel soǵady. Adamdar jyly kıimderin kıedi.
Tárbıeshi: - Iá, balalar, onyń bári tabıǵat qubylysyna jatady.
- Balalar, búgin bizder tabıǵat týraly, bizdi qorshaǵan orta týraly aıtamyz.
Tárbıeshi balalarǵa sýret kórsetip, sýrette ne beınelengenin suraıdy.
Tárbıeshi: - Balalar sýrette ne kórip tursyńdar?
Balalar: - Sýrette aspan, jer, janýarlar, kún, qus, aǵashtar, ósimdikter, sý, kóbelekter t. b.
- Iá, balalar, Tabıǵat - bizdi qorshaǵan orta.
Kúnniń kózine jylynamyz, kún bizdiń ómirimizge kerek. Ósimdikter kúnniń kózine ósedi. Sýdy ishemiz. Sý balyqtar úshin qajet. Balyq sýsyz ómir súre almaıdy. Jerdi basyp júremiz. Jerde aǵashtar, ósimdikter, gúlder ósedi. Janýarlar ormanda tirshilik etedi. Aýamen dem alamyz. Qustar aspanda qalyqtap ushady. Osynyń bári qorshaǵan ortanyń kórki.
Tárbıeshi balalarǵa tabıǵatqa arnaǵan ózderiniń taqpaqtaryn aıtýdy usynady.
Káýsar:
Jaýdy jańbyr, án jańbyr,
Shólin basty orman, qyr.
Al, balalar, ózderin,
Qolshatyrmen qorǵap júr.
Damır:
Qaıyń, terek basynan,
Sarǵysh tartyp japyraq,
Jerge túsip shashylǵan,
Jel úrse tek qaltyrap.
Aıarý:
Shyr, shyr etken torǵaıdy,
Qorǵamasaq bolmaıdy.
Kip-kishkentaı torǵaılar,
Aǵashtardy qorǵaıdy.
Balalar tyıym sózder aıtady:
Sulý: Qustyń uıasyn buzba.
Aınur: Sýdy tókpe.
Aqnur: Sýǵa túkirme.
Nurly: Qusty taspen atpa.
Tárbıeshi balalarǵa jumbaq jasyrady:
1. Jurttyń bári súıedi,
Biraq qaraı almaıdy. Kún
2. Jylt-jylt etken,
Jyradan ótken. Sý.
3. Sýda ósedi, ónedi,
Syrtqa shyqsa óledi. Balyq.
Sergitý sáti:
Torǵaı, torǵaı, toqyldaq,
Jerden tary shoqyp ap.
Bótekesi bultıyp,
Shyq - shyq - dep otyrmaq.
Esik qaǵylyp ishke qarǵa ushyp keledi. Balalarmen amandasady.
- Sálemetsizder me?
- Sálemetsiz be, qarǵa!
Tárbıeshi: - Qarǵa, qaıdan ushyp kele jatyrsyz?
Qarǵa: - men osy balabaqshanyń aınalasynda ushyp - qonyp júremin. aǵashtarǵa uıa salamyn. Al, qysta osy jaqta qystap qalamyn.
Balalar, men ushyp kele jatyp, jerden myna jyltyraǵan qorapshany taýyp aldym. İshinde ne bar eken, birge ashyp qaraımyz ba?
- Balyq.
- Balyq qaıda tirshilik etedi?
- Sýda tirshilik etedi.
Tárbıeshi balalardy bir - birlep shaqyrady.
Balalar qorapshadan alǵan sýrettiń atyn atap, qaıda ómir súretinin aıtyp, taqtadaǵy sýretke japsyrady.
«Mysyq pen torǵaı» qımyldyq oıyn. Balalar qarǵamen birge oıyndy oınaıdy.
Qarǵa: - Balalar, sender óte bilgir, alǵyr ekensińder. Shapshań ári tez qımyldaıdy ekensińder. Al, endi men keteıin. Saý bolyńyzdar!
Qarǵa balalarmen qoshtasady.
Trenıń: «Tilek tileý».
Tilek tileý arqyly kúnniń shýaǵyn ornyna qoıyp, kúndi qurastyrady.
- Kún ashyq bolsyn!
- Jer kógersin!
- Tabıǵatymyz kórkeıe bersin!
- Ata - anamyz aman bolsyn!
- Balabaqshamyz kórkeıe bersin!
- Elimiz tynysh bolsyn!
Tárbıeshi: - Jaraısyńdar, balalar, qarańdarshy bizder neni qurastyrdyq.
- Kún.
- Balalar, týǵan jerdiń tabıǵatyn qorǵaýymyz úshin ne isteýimiz kerek?
Balalar:- Aǵashtardy syndyrmaý kerek.
Ósip turǵan gúlderdi julmaý kerek.
Qustardy taspen atýǵa, sýdy lastaýǵa bolmaıdy.
Tabıǵatty qorǵaýymyz kerek.
Qorytyndylaý:
Bizdi qorshap turǵannyń bári keremet jaratylys, tabıǵat ekenin bildik.
Tabıǵattyń tirshilik ıelerine bereri mol ekenin túsindik.
Al, eń bastysy, tabıǵat – ana bizge kúsh qýat pen densaýlyq beretinin bildik.
Tabıǵat bizdi meıirimdilikke, tózimdilikke, úılesimdilikke úıretetinine kózimizdi jetkizdik.
Tas tóbeden qara bultty tóndirmeı,
Jer ananyń baılyǵy mol, teń birdeı.
Osy baılyq barshamyzǵa jetedi,
Paıdalansaq tabıǵatty búldirmeı dep, ashyq oqý is – áreketimizdi aıaqtaımyz.
Atyraý qalasy,
№25 «Erkemaı» balabaqshasy
Majıeva Dınara Baýyrjanqyzy
Maqsaty: tabıǵatqa qamqorlyq jasaý týraly túsinikterin keńeıtý. Tabıǵatpen úndestikti seziný qabiletin, jaǵymdy qarym - qatynas daǵdylaryn damytý. Týǵan jerdiń tabıǵatyna degen súıispenshilikke tárbıeleý.
Ádis - tásili: Kórsetý, túsindirý, áńgimeleý, qımyldy oıyn, suraq - jaýap, sózdik jumys, qorytyndy.
Sózdik jumys: Tabıǵat, qustar, balyqtar.
Bılıngvaldy komponent: Tabıǵat - prıroda, kúz - osen.
Kórnekiligi: sýretter, gúlder, qustar, balyqtar, tabıǵat kórinisi.
Balalar shattyq sheńberge turyp, sálemdesý rásimin oryndaıdy.
Kúlimde kún kúlimde!
Tabıǵat – bizdiń anamyz!
Kúlsin barlyq bala shat,
Tabıǵatqa baramyz.
Dostyǵymyz jarasqan,
Biz ádepti balamyz!
Balalar bir - birine jyly tilekterin arnap, júrek jylýyn ushyrady.
Tárbıeshi: - Balalar, qazir qaı jyl mezgili?
Balalar: Kúz mezgili.
Tárbıeshi: - Kúz mezgilinde qandaı erekshelikter bolady?
- Kún qandaı bolady?
Balalar: Kún salqyn bolady, jańbyr jaýady, jel soǵady. Adamdar jyly kıimderin kıedi.
Tárbıeshi: - Iá, balalar, onyń bári tabıǵat qubylysyna jatady.
- Balalar, búgin bizder tabıǵat týraly, bizdi qorshaǵan orta týraly aıtamyz.
Tárbıeshi balalarǵa sýret kórsetip, sýrette ne beınelengenin suraıdy.
Tárbıeshi: - Balalar sýrette ne kórip tursyńdar?
Balalar: - Sýrette aspan, jer, janýarlar, kún, qus, aǵashtar, ósimdikter, sý, kóbelekter t. b.
- Iá, balalar, Tabıǵat - bizdi qorshaǵan orta.
Kúnniń kózine jylynamyz, kún bizdiń ómirimizge kerek. Ósimdikter kúnniń kózine ósedi. Sýdy ishemiz. Sý balyqtar úshin qajet. Balyq sýsyz ómir súre almaıdy. Jerdi basyp júremiz. Jerde aǵashtar, ósimdikter, gúlder ósedi. Janýarlar ormanda tirshilik etedi. Aýamen dem alamyz. Qustar aspanda qalyqtap ushady. Osynyń bári qorshaǵan ortanyń kórki.
Tárbıeshi balalarǵa tabıǵatqa arnaǵan ózderiniń taqpaqtaryn aıtýdy usynady.
Káýsar:
Jaýdy jańbyr, án jańbyr,
Shólin basty orman, qyr.
Al, balalar, ózderin,
Qolshatyrmen qorǵap júr.
Damır:
Qaıyń, terek basynan,
Sarǵysh tartyp japyraq,
Jerge túsip shashylǵan,
Jel úrse tek qaltyrap.
Aıarý:
Shyr, shyr etken torǵaıdy,
Qorǵamasaq bolmaıdy.
Kip-kishkentaı torǵaılar,
Aǵashtardy qorǵaıdy.
Balalar tyıym sózder aıtady:
Sulý: Qustyń uıasyn buzba.
Aınur: Sýdy tókpe.
Aqnur: Sýǵa túkirme.
Nurly: Qusty taspen atpa.
Tárbıeshi balalarǵa jumbaq jasyrady:
1. Jurttyń bári súıedi,
Biraq qaraı almaıdy. Kún
2. Jylt-jylt etken,
Jyradan ótken. Sý.
3. Sýda ósedi, ónedi,
Syrtqa shyqsa óledi. Balyq.
Sergitý sáti:
Torǵaı, torǵaı, toqyldaq,
Jerden tary shoqyp ap.
Bótekesi bultıyp,
Shyq - shyq - dep otyrmaq.
Esik qaǵylyp ishke qarǵa ushyp keledi. Balalarmen amandasady.
- Sálemetsizder me?
- Sálemetsiz be, qarǵa!
Tárbıeshi: - Qarǵa, qaıdan ushyp kele jatyrsyz?
Qarǵa: - men osy balabaqshanyń aınalasynda ushyp - qonyp júremin. aǵashtarǵa uıa salamyn. Al, qysta osy jaqta qystap qalamyn.
Balalar, men ushyp kele jatyp, jerden myna jyltyraǵan qorapshany taýyp aldym. İshinde ne bar eken, birge ashyp qaraımyz ba?
- Balyq.
- Balyq qaıda tirshilik etedi?
- Sýda tirshilik etedi.
Tárbıeshi balalardy bir - birlep shaqyrady.
Balalar qorapshadan alǵan sýrettiń atyn atap, qaıda ómir súretinin aıtyp, taqtadaǵy sýretke japsyrady.
«Mysyq pen torǵaı» qımyldyq oıyn. Balalar qarǵamen birge oıyndy oınaıdy.
Qarǵa: - Balalar, sender óte bilgir, alǵyr ekensińder. Shapshań ári tez qımyldaıdy ekensińder. Al, endi men keteıin. Saý bolyńyzdar!
Qarǵa balalarmen qoshtasady.
Trenıń: «Tilek tileý».
Tilek tileý arqyly kúnniń shýaǵyn ornyna qoıyp, kúndi qurastyrady.
- Kún ashyq bolsyn!
- Jer kógersin!
- Tabıǵatymyz kórkeıe bersin!
- Ata - anamyz aman bolsyn!
- Balabaqshamyz kórkeıe bersin!
- Elimiz tynysh bolsyn!
Tárbıeshi: - Jaraısyńdar, balalar, qarańdarshy bizder neni qurastyrdyq.
- Kún.
- Balalar, týǵan jerdiń tabıǵatyn qorǵaýymyz úshin ne isteýimiz kerek?
Balalar:- Aǵashtardy syndyrmaý kerek.
Ósip turǵan gúlderdi julmaý kerek.
Qustardy taspen atýǵa, sýdy lastaýǵa bolmaıdy.
Tabıǵatty qorǵaýymyz kerek.
Qorytyndylaý:
Bizdi qorshap turǵannyń bári keremet jaratylys, tabıǵat ekenin bildik.
Tabıǵattyń tirshilik ıelerine bereri mol ekenin túsindik.
Al, eń bastysy, tabıǵat – ana bizge kúsh qýat pen densaýlyq beretinin bildik.
Tabıǵat bizdi meıirimdilikke, tózimdilikke, úılesimdilikke úıretetinine kózimizdi jetkizdik.
Tas tóbeden qara bultty tóndirmeı,
Jer ananyń baılyǵy mol, teń birdeı.
Osy baılyq barshamyzǵa jetedi,
Paıdalansaq tabıǵatty búldirmeı dep, ashyq oqý is – áreketimizdi aıaqtaımyz.
Atyraý qalasy,
№25 «Erkemaı» balabaqshasy
Majıeva Dınara Baýyrjanqyzy
You Might Also Like
