InfoHub Logo

Astana qalasy
Daryndy qyz balalarǵa arnalǵan qazaq-túrik lıseı ınternatynyń
11- synyp oqýshysy: Ósken Dına

Tabıǵat sózi keń uǵym. Tabıǵat ózimiz tirshilik etip ómir súretin orta. Osy tabıǵattyń meıirine bólenip, adamzat ǵumyr keshedi. Tabıǵat adamǵa pana bolýmen qatar, ǵajaıyp kórkemdigimen de tamsandyrady. Shyńynda máńgi qar turaqtaǵan aq bas taýlar, syldyrap aqqan ózen, jaz kelse, japyraǵy jaıqalyp shyǵa keletin aǵashtar, jerge tóselgen kilemdeı jap-jasyl shóp janyńdy baýraıdy. Keń dalany nurǵa bólep, araı tókken tań shapaǵynyń kórinisi eshkimdi beı-jaı qaldyrmasy anyq. Týǵan jer, ósken el júrekke jyly sózderdiń bári de tabıǵat degen tańǵajaıyp uǵymmen birigip jatady.

Sulý dala! Meniń súıgen erkemsiń,
Janym senen jaratylǵan ólkemsiń.
Qandaı jaqsy qazaq bolyp týǵanym,
O, týǵan jer! Tamashasyń, kórkemsiń.

Qazaqstannyń tabıǵaty kóz tartar, asa kórkem. Bar sulýlyqty óz boıyna jınap alǵan ólke. Altaıdan Atyraýǵa deıin sozylǵan keń baıtaq qazaq dalasynyń qaı buryshyn alsań da, tarıhı taǵylymǵa tunyp turǵan shejire, ashylmaǵan syrǵa toly, qoınaýy qut-yrys daryǵan kıeli meken. Altaıdyń asý bermes marjandaı tizilgen taý jotalaryn, Saryarqanyń qulan jortsa qutylmas ıen jazyǵyn, batys ólkeniń oıpaty men qyratynyń keremet kóz súrindirer kórkin tamashalamaǵan kez-kelgen adamǵa tań ǵajaıyp áser qaldyrady.

Keń dala kóremisiń sonaý jatqan
Jibekteı jasyl shóppen betin japqan.

Adam tabıǵatynan sulýlyqty, ádemilikti úırenedi. Ol úshin adamǵa tabıǵatty taný, seziný jáne onyń erekshe ekenin tereń túsiný kerek. Adam tabıǵattyń sulýlyǵyn áserli sózben, syrly óleńmen, ǵajap sýrettermen jetkize alady. Adamnyń tabıǵatqa degen súıispenshiligi onyń sulýlyǵy men baılyǵyn saqtaýǵa kómektesedi. Qazaq eli sol sezimdi myńdaǵan jyldar boıy kirshiksiz saqtap, urpaqtan urpaqqa tárbıelik mańyzy zor úlgi ósıet retinde berip keledi. Halqymyzdyń óz urpaǵyn, tabıǵatty aıalap, saqtaýǵa tárbıeleıtin alýan túrli kuraldary bar. Solardyń biri - tyıym salatyn sózder: «Kók shópti julma, taptama», «Kóktemde jan-janýarǵa tıispe», «Úıge kirgen jylanǵa aq quıyp shyǵar». 

Tabıǵatty aıalaý — árbir adamnyń abyroıly da azamattyq paryzy. Tabıǵatty súıe bilgen, ony aıalaı bilgen adamnyń ary da, jany da taza bolady. Jasyl jelekti aǵashtardy, ásem gúlderdi,saıraǵan qustardy, jan janýarlardy qorǵaý, óz qolymyzda!

---