Tapqyr bolsań – taýyp kór
Shyǵys Qazaqstan oblysy, Úrjar aýdany,
«Jansúgirov atyndaǵy orta mektebi» mýzyka pániniń muǵalimi
Saparǵalıeva Aıgýl Mantıqyzy
Tapqyr bolsań – taýyp kór.
Mýzykadan klastan tys is - shara 4 a, b klastaryna arnalǵan «Tapqyr bolsań – taýyp kór» saıysy.
Maqsaty: 1 - jarty jyldyqta ótken taqyryptary boıynsha júıeli de, jan - jaqty bilimderin oqýshylardyń ózderine taldatý arqyly bilimderin tekserý.
2. Oqýshylardyń tanymdyq jáne shyǵarmashylyq qabiletterin án, mýzyka arqyly damytý.
3. Mádenı murany jaqsartý maqsatynda dástúrli jáne kásibı mýzykany tyńdaýǵa, onyń mańyzyn túsinip, qadirleı bilýge tárbıeleý.
Saıystyń túri; Jarys sabaq.
Kórnekilikteri; kórkem jazylǵan taqyryp, sazgerlerdiń sýretteri, slaıd, úntaspa.
Saıystyń barysy:
Qosh keldińizder qymbatty ustazdar, oqýshylar! Búgingi jaratylystaný birlestiginiń 10 kúndiginiń josparyna sáıkes ótkizilgeli otyrǵan «Tapqyr bolsań – taýyp kór» atty saıysymyzdy ashyq dep jarıalaımyz.
Bul saıysta oqýshylar mýzyka páninen 1 - jarty jyldyqta ótken taqyryptary boıynsha alǵan bilimderin ortaǵa salady. Olaı bolsa:
Kel balalar kúleıik,
Kóńildenip júreıik.
Baldyrǵanbyz demeıik,
Ómir syryn bileıik,- dep kelgen 4a synyp oqýshylary «Alǵyrlar» toby jáne 4b synyp oqýshylary «Tapqyrlar» tobyna qoshemet kórsetip qoıaıyq.
Jerdiń betin jadyratsyn kúlkińiz,
Jańa ǵasyr buzylmasyn shyrqymyz.
Jer anamyz tynyshtyqty terbetsin,
Jarqyrasyn qazaq degen ultymyz,- dep búgingi saıysymyzǵa ádil baǵa beretin qazylar alqasymen tanys bolyńyzdar.
1
2.
3
Qazylar alqasynyń tóraıymy: ………………………
Búgingi saıysymyz 5 bólimnen turady.
1.«Bilgenge marjan»- suraq - jaýap bólimi.
2. «Bul kim?» sazgerlerdiń ómir - tarıhy arqyly aıyrý bólimi.
3. «Mýzyka tyńdaı bilemiz be?» bólimi, tyńdaǵan mýzykalaryn anyqtaý.
4. «Bilimdi myńdy jyǵar» bólimi mýzyka saýaty boıynsha alǵan bilimderiniń erejelerin tekseremiz.
5 «Ándi súıseń - menshe súı»án saıysy. Tyńdaǵan ánniń atyn tabý, 1 shýmaǵy men qaıyrmasyn oryndap berý.
Al, olaı bolsa balalar iske sáttilik tileı otyryp«Bilgenge - marjan» birinshi bólimimizdi bastaımyz.
Suraqtar 4a synyp «Alǵyrlar» tobyna beriledi:
1. Arqa óńiriniń ánshilik dástúrin jalǵastyrýshylardy ata?
2. Qobyz kúılerin oryndap jetkizýshiler kimder?
3. Qarataý óńiriniń dástúrli ereksheligi nede?
4. Batys óńirindegi ánshilik jáne kúıshilik dástúrin jalǵastyrýshylar aıtyp ber?
5. Ustaz ben shákirt degendi qalaı túsinesiń?
6. Qazirgi dástúrli oryndaýshylardan kimderdi bilesiń?
7. Alǵashqy ult aspaptar orkestrin qurý kimniń úlesine tıedi?
8. Qurmanǵazy atyndaǵy ult aspaptar orkestri qaı jyly quryldy?
9. Dombyra aspabynyń qandaı túrleri paıda boldy?
10. Qobyz aspabynyń qandaı túrleri paıda boldy?
11. Orkestr quramyndaǵy úrmeli aspaptardy ata?
12. Orkestr quramyna qandaı urmaly aspaptar enedi?
4 b synyp «Tapqyrlar» tobyna:
1. Qurmanǵazy «Adaı» kúıin kimge arnady?
2. Ne sebepti Musa jaıaý atandy?
3. «Qarqaraly» ánin kim shyǵardy?
4. Jez kıikke nege oq darymaıdy?
5. Muhıt kimnen bata alady?
6. Dástúrli ánder men kúıler qazirgi ýaqytta qalaı jalǵasýda?
7. Ózińe unaǵan qandaı ánder men kúılerdi erekshe ataı alasyń?
8. Dırıjer mindeti ne?
9. Bolat Sarybaev qansha kóne saz aspaptaryn qaıta jańǵyrtady?
10. Sherter aspabynyń dombyradan aıyrmashylyǵy nede?
11. «Otyrar sazy» orkestriniń negizin qurǵan kim?
12. Qurmanǵazy atyndaǵy halyq aspaptar orkestri men «Otyrar sazy» orkestriniń arasynda qandaı aıyrmashylyq bar?
Ekinshi bólim «Bul kim?»
Tapsyrma «Alǵyrlar» tobyna beriledi?
1. Ol Pavlodar oblysy Baıanaýyl aýdanynda dúnıege kelgen. Ol ómiriniń qıyndyǵyna qaramastan, óte aq jarqyn, kóńili keń adam bolǵan. Ómiri men taǵdyryna muńaımaǵan onyń ánderi jeńil, ári ázilge toly boldy. Ol óziniń asqan ánshiligimen qatar orys tilin jaqsy meńgerip, skrıpka men balalaıkada oınaı alǵan.(Jaıaý Musa)
2. Úlken jármeńkeler men toı - dýmandarǵa qatysyp, án salyp, ataǵy elge erte tarap ketken dúldil ánshi. Ol HİH ǵasyrda qazirgi Oral oblysy Qaratóbe aýdanynda dúnıege kelgen. Onyń keń aýqymdy, kúrdeli de asqaq ánderiniń dúnıege kelýi, sol kezdegi Bókeı ordasynda qalyptasqan daýyldy kúıshilik dástúrdiń áseri ekeni sózsiz. Onyń «Pań kóılek», «Záýresh», «Aınamkóz» syndy kóptegen ánderi elge tanymal. (Muhıt)
Tapsyrma «Tapqyrlar» tobyna beriledi?
1. Arqa dástúrindegi onyń ánderi oqshaýlanyp dara tur. Ol Qaraǵandy oblysy Qarqaraly aýdanynda dúnıege kelgen. Óz basynyn ótkizgen aýyrtpalyq pen qıyndyqty óz ánderinde beınelep otyrdy. Ol ádiletsizdiktiń kúreskeri retinde sherli, muńdy, jan sezimin baıandaıtyn ánder týǵyzdy.. Onyń “Úshqara ”,“Qarqaraly” «Qarakesek» syndy ánderi halyq arasynda keńinen tanymal boldy.(Mádı)
2. Ol Qaraǵandy oblysy, Jańaarqa aýdanynda dúnıege kelgen. Onyń atasy qobyz, dombyra jasaǵan, al ákesi asqan kúıshi qobyzshy bolǵan. Ol 7 - 8 jasynan bastap ákesinen qobyz úırenedi. 15 jasynan bastap elge tanyla bastaıdy. Ol ataqty Janaq pen Shóje aqynnyń batasyn alady. Onyń uly da qobyzshy bolady. Onyń «Jez kıik», «Shyńyraý» syndy kóptegen kúıleri bar.(Yqylas).
3 - bólim «Mýzyka tyńdaı bilemiz be?
1. Súgir. «Bes jorǵa».
2. T. Mombekov. «Saltanat».
3. Halyq kúıi «Qasqyr».
4. Yqylas. «Shyńyraý».
4 - bólim «Ándi súıseń - menshe súı».
Bul bólimde tyńdaǵan ánniń atyn tabý. (1 kýplet qaıyrmasymen oryndaý).
1. B Beısenova «Ustazym».
2. «Alǵashqy ustaz»
3. «Týǵan jer».
4. «Týǵan jerdeı jer bolmas».
5. «Jasa, jaınaa Qazaqstan».
5 - bólim «Bilimdi myńdy jyǵar» Bul bólimde mýzyka sabaǵynda ótken erejelerdi eske túsirip aıtyp beremiz.
4 a synybyn «Alǵyrlar tobyna»:
1. Dybystyń boıaýy qalaı atalady?
2. Sımfonıalyq orkestrge arnalǵan shyǵarma qalaı atalady?
3. Sahnada qoıylý úshin jazylǵan, basynan aıaǵyna deıin ánmen órnektelgen, kólemdi mýzykalyq - dramalyq shyǵarmany ne deımiz?
4 b synybyna «Tapqyrlar»tobyna:
1. Dybystyń kólemi qalaı atalady?
2. Operanyń lıbrettosy degendi qalaı túsinesiń?
3. «Fortepıano» aspabynyń ıtalánsha ataýy?
Saılanyp kelipsizder myna báriń,
Arnalyp, shyrqalady senderge ánim,
Tileımin talaptaryń qutty bolsyn,
Saıysqa daıyndyqpen kelgen báriń,- deı kele ádilqazylar alqasy sheshimin shyǵarǵansha synyp uldarynyń bıin tamashalańyzdar.
Saıys qorytyndylanyp, jeńimpazdar maqtaý qaǵazymen marapattalady.
«Jansúgirov atyndaǵy orta mektebi» mýzyka pániniń muǵalimi
Saparǵalıeva Aıgýl Mantıqyzy
Tapqyr bolsań – taýyp kór.
Mýzykadan klastan tys is - shara 4 a, b klastaryna arnalǵan «Tapqyr bolsań – taýyp kór» saıysy.
Maqsaty: 1 - jarty jyldyqta ótken taqyryptary boıynsha júıeli de, jan - jaqty bilimderin oqýshylardyń ózderine taldatý arqyly bilimderin tekserý.
2. Oqýshylardyń tanymdyq jáne shyǵarmashylyq qabiletterin án, mýzyka arqyly damytý.
3. Mádenı murany jaqsartý maqsatynda dástúrli jáne kásibı mýzykany tyńdaýǵa, onyń mańyzyn túsinip, qadirleı bilýge tárbıeleý.
Saıystyń túri; Jarys sabaq.
Kórnekilikteri; kórkem jazylǵan taqyryp, sazgerlerdiń sýretteri, slaıd, úntaspa.
Saıystyń barysy:
Qosh keldińizder qymbatty ustazdar, oqýshylar! Búgingi jaratylystaný birlestiginiń 10 kúndiginiń josparyna sáıkes ótkizilgeli otyrǵan «Tapqyr bolsań – taýyp kór» atty saıysymyzdy ashyq dep jarıalaımyz.
Bul saıysta oqýshylar mýzyka páninen 1 - jarty jyldyqta ótken taqyryptary boıynsha alǵan bilimderin ortaǵa salady. Olaı bolsa:
Kel balalar kúleıik,
Kóńildenip júreıik.
Baldyrǵanbyz demeıik,
Ómir syryn bileıik,- dep kelgen 4a synyp oqýshylary «Alǵyrlar» toby jáne 4b synyp oqýshylary «Tapqyrlar» tobyna qoshemet kórsetip qoıaıyq.
Jerdiń betin jadyratsyn kúlkińiz,
Jańa ǵasyr buzylmasyn shyrqymyz.
Jer anamyz tynyshtyqty terbetsin,
Jarqyrasyn qazaq degen ultymyz,- dep búgingi saıysymyzǵa ádil baǵa beretin qazylar alqasymen tanys bolyńyzdar.
1
2.
3
Qazylar alqasynyń tóraıymy: ………………………
Búgingi saıysymyz 5 bólimnen turady.
1.«Bilgenge marjan»- suraq - jaýap bólimi.
2. «Bul kim?» sazgerlerdiń ómir - tarıhy arqyly aıyrý bólimi.
3. «Mýzyka tyńdaı bilemiz be?» bólimi, tyńdaǵan mýzykalaryn anyqtaý.
4. «Bilimdi myńdy jyǵar» bólimi mýzyka saýaty boıynsha alǵan bilimderiniń erejelerin tekseremiz.
5 «Ándi súıseń - menshe súı»án saıysy. Tyńdaǵan ánniń atyn tabý, 1 shýmaǵy men qaıyrmasyn oryndap berý.
Al, olaı bolsa balalar iske sáttilik tileı otyryp«Bilgenge - marjan» birinshi bólimimizdi bastaımyz.
Suraqtar 4a synyp «Alǵyrlar» tobyna beriledi:
1. Arqa óńiriniń ánshilik dástúrin jalǵastyrýshylardy ata?
2. Qobyz kúılerin oryndap jetkizýshiler kimder?
3. Qarataý óńiriniń dástúrli ereksheligi nede?
4. Batys óńirindegi ánshilik jáne kúıshilik dástúrin jalǵastyrýshylar aıtyp ber?
5. Ustaz ben shákirt degendi qalaı túsinesiń?
6. Qazirgi dástúrli oryndaýshylardan kimderdi bilesiń?
7. Alǵashqy ult aspaptar orkestrin qurý kimniń úlesine tıedi?
8. Qurmanǵazy atyndaǵy ult aspaptar orkestri qaı jyly quryldy?
9. Dombyra aspabynyń qandaı túrleri paıda boldy?
10. Qobyz aspabynyń qandaı túrleri paıda boldy?
11. Orkestr quramyndaǵy úrmeli aspaptardy ata?
12. Orkestr quramyna qandaı urmaly aspaptar enedi?
4 b synyp «Tapqyrlar» tobyna:
1. Qurmanǵazy «Adaı» kúıin kimge arnady?
2. Ne sebepti Musa jaıaý atandy?
3. «Qarqaraly» ánin kim shyǵardy?
4. Jez kıikke nege oq darymaıdy?
5. Muhıt kimnen bata alady?
6. Dástúrli ánder men kúıler qazirgi ýaqytta qalaı jalǵasýda?
7. Ózińe unaǵan qandaı ánder men kúılerdi erekshe ataı alasyń?
8. Dırıjer mindeti ne?
9. Bolat Sarybaev qansha kóne saz aspaptaryn qaıta jańǵyrtady?
10. Sherter aspabynyń dombyradan aıyrmashylyǵy nede?
11. «Otyrar sazy» orkestriniń negizin qurǵan kim?
12. Qurmanǵazy atyndaǵy halyq aspaptar orkestri men «Otyrar sazy» orkestriniń arasynda qandaı aıyrmashylyq bar?
Ekinshi bólim «Bul kim?»
Tapsyrma «Alǵyrlar» tobyna beriledi?
1. Ol Pavlodar oblysy Baıanaýyl aýdanynda dúnıege kelgen. Ol ómiriniń qıyndyǵyna qaramastan, óte aq jarqyn, kóńili keń adam bolǵan. Ómiri men taǵdyryna muńaımaǵan onyń ánderi jeńil, ári ázilge toly boldy. Ol óziniń asqan ánshiligimen qatar orys tilin jaqsy meńgerip, skrıpka men balalaıkada oınaı alǵan.(Jaıaý Musa)
2. Úlken jármeńkeler men toı - dýmandarǵa qatysyp, án salyp, ataǵy elge erte tarap ketken dúldil ánshi. Ol HİH ǵasyrda qazirgi Oral oblysy Qaratóbe aýdanynda dúnıege kelgen. Onyń keń aýqymdy, kúrdeli de asqaq ánderiniń dúnıege kelýi, sol kezdegi Bókeı ordasynda qalyptasqan daýyldy kúıshilik dástúrdiń áseri ekeni sózsiz. Onyń «Pań kóılek», «Záýresh», «Aınamkóz» syndy kóptegen ánderi elge tanymal. (Muhıt)
Tapsyrma «Tapqyrlar» tobyna beriledi?
1. Arqa dástúrindegi onyń ánderi oqshaýlanyp dara tur. Ol Qaraǵandy oblysy Qarqaraly aýdanynda dúnıege kelgen. Óz basynyn ótkizgen aýyrtpalyq pen qıyndyqty óz ánderinde beınelep otyrdy. Ol ádiletsizdiktiń kúreskeri retinde sherli, muńdy, jan sezimin baıandaıtyn ánder týǵyzdy.. Onyń “Úshqara ”,“Qarqaraly” «Qarakesek» syndy ánderi halyq arasynda keńinen tanymal boldy.(Mádı)
2. Ol Qaraǵandy oblysy, Jańaarqa aýdanynda dúnıege kelgen. Onyń atasy qobyz, dombyra jasaǵan, al ákesi asqan kúıshi qobyzshy bolǵan. Ol 7 - 8 jasynan bastap ákesinen qobyz úırenedi. 15 jasynan bastap elge tanyla bastaıdy. Ol ataqty Janaq pen Shóje aqynnyń batasyn alady. Onyń uly da qobyzshy bolady. Onyń «Jez kıik», «Shyńyraý» syndy kóptegen kúıleri bar.(Yqylas).
3 - bólim «Mýzyka tyńdaı bilemiz be?
1. Súgir. «Bes jorǵa».
2. T. Mombekov. «Saltanat».
3. Halyq kúıi «Qasqyr».
4. Yqylas. «Shyńyraý».
4 - bólim «Ándi súıseń - menshe súı».
Bul bólimde tyńdaǵan ánniń atyn tabý. (1 kýplet qaıyrmasymen oryndaý).
1. B Beısenova «Ustazym».
2. «Alǵashqy ustaz»
3. «Týǵan jer».
4. «Týǵan jerdeı jer bolmas».
5. «Jasa, jaınaa Qazaqstan».
5 - bólim «Bilimdi myńdy jyǵar» Bul bólimde mýzyka sabaǵynda ótken erejelerdi eske túsirip aıtyp beremiz.
4 a synybyn «Alǵyrlar tobyna»:
1. Dybystyń boıaýy qalaı atalady?
2. Sımfonıalyq orkestrge arnalǵan shyǵarma qalaı atalady?
3. Sahnada qoıylý úshin jazylǵan, basynan aıaǵyna deıin ánmen órnektelgen, kólemdi mýzykalyq - dramalyq shyǵarmany ne deımiz?
4 b synybyna «Tapqyrlar»tobyna:
1. Dybystyń kólemi qalaı atalady?
2. Operanyń lıbrettosy degendi qalaı túsinesiń?
3. «Fortepıano» aspabynyń ıtalánsha ataýy?
Saılanyp kelipsizder myna báriń,
Arnalyp, shyrqalady senderge ánim,
Tileımin talaptaryń qutty bolsyn,
Saıysqa daıyndyqpen kelgen báriń,- deı kele ádilqazylar alqasy sheshimin shyǵarǵansha synyp uldarynyń bıin tamashalańyzdar.
Saıys qorytyndylanyp, jeńimpazdar maqtaý qaǵazymen marapattalady.
You Might Also Like
