InfoHub Logo

degen týǵan halqy aldynda azamattyq únin tanytqan óleńimen bastamaqpyn. Sebebi, osy óleń dese bizdiń júregimiz soǵýymen úndes keletin tárizdi. Bizdiń mamandyǵymyzdyń ózi - Aldaǵy atar tań úshin, bolashaq úshin qyzmet emes pe? Bala óz ómirine qajetti tárbıeni aldymen otbasynan, sosyn mektepten alatyny sózsiz. Orystyń uly pedagogy S. Ýshınskııdiń «Tálim - tárbıe dármensiz bolmaýy úshin, ol halyqtyq bolýy tıis» degeni belgili. Endeshe, ár balanyń boıyna ulttyq sezim, ulttyq úrdis darytý - bizdiń, ıaǵnı, muǵalimderdiń mindeti.

Men - ustazbyn, men - muǵalimmin, men - zertteýshimin, men jas urpaqty keleshekke jetelep aparatyn - tárbıeshimin. Ózim ınformatıka páni muǵalimimin, sonymen qatar synyp jetekshisi retinde bala tárbıesine tikeleı aralasyp kelemin. Ustazdyq etken 4 jyl ishinde men óz is - tájirıbemdi túıindeı kele tómendegideı oı qoryttym.
Egemendi elimizdiń erteńi jastarǵa júıeli bilim, tálimdi - tárbıe berýde halyq pedagogıkasynyń mán - mańyzy kún ótken saıyn artyp keledi.

Qazirgi tańda adamdardyń ómirge degen kózqarasynyń ózgerýi, keleńsiz faktorlardyń (narkomanıa, jezókshelik, tastandy balalar, qatygezdik t. b.) oryn alýy balalardyń tárbıesine túrli jaǵymsyz áserler týǵyzady. Osy ózekti máseleniń sheshý joldary ol ulttyq tárbıege bet burý.

Elimizdiń ár jerinde halyq murasyna, ásirese, ultymyzdyń salt - dástúrlerine degen betburys, ondaǵy ózindik erekshelikteri jas urpaq tárbıesine laıyq júrgizý, sol arqyly shákirtterdi adamgershilik - shynshyldyqqa baýlý, ádep - izetke úıretý sekildi sıpattar mektepte keńinen óris alyp keledi.

Asyly, halyqtyq pedagogıka - danalyq mektebi. Halyqtyq pedagogıkanyń negizgi maqsaty: ata - babalarymyzdyń mura - mırastary negizinde jas urpaqty adamgershilikke ultjandylyqqa, adal eńbek, ómirge beıimdeý, ásemdikke, ádemilikke, Otannyń namysyn qorǵaý sıaqty izgi qasıetterge tárbıeleý. Árbir oqýshynyń ulttyq sanasy, rýhy, ulttyq bilim, tárbıe berý arqyly damytylady. Halyqtyq pedagogıka keleshegi zor, keshegi ótken qarıalardan, ǵulama oıshyldar men sheshen, bılerden, sal - serilerden mura, mıras bolyp qalǵan uly tárbıe quraly. Tárbıe tamyry halyq qazynasynda, sonyń qadir - qasıeti men bilim bolmysynda. Ulttyq tárbıege jan - jaqty jaǵdaı jasap, kóńil bóle bastaǵanymyz bolashaqtyń sáýlesine nuryn shashatyn kún sıaqty.

Qaı halyqtyń balasy bolsyn onyń bir - birinen aıyrmashylyǵy joq. Al balany eshbir ult jamandyqqa tárbıelemeıdi. Barlyq halyq izgilikke, jaqsylyqqa, elin, tilin súıýge, qysqasy barlyq azamattyq tárbıege tirek bolatyn el qundy adamgershilik qasıetterdi urpaq boıyna sińdirýdi kózdeıdi. Ulttyq salt - dástúrlerdiń, ádet - ǵuryptyń zamanǵa saı órnekterin halyq joǵary baǵalaıdy. Ádemi ádet pen ásem ádep, atalyq dástúr, ádemilik bári - bári ǵasyrlar boıy qalyptasqan halyq pedagogıkasy adamgershilikke toly úlgi - ónegeler.

Halqymyzdyń qonaqjaılylyǵy, keń peıildiligi, kópshildigi, dos kóńildiligi - áleýmettik ımandylyqtyń belgisi. Imandy adam aınalasyndaǵylarǵa tek jaqsylyq oılaıdy, olarǵa qamqorlyq jasaýǵa ázir turady, árkimge izetpen, ınabatpen qaraıdy. Imany kámil adam meıirimdi bolady. Meıirimdilik - adam boıyndaǵy qasıetti sezim. Ata meıirimi, áke meıirimi, ana meıirimi - ulaǵatty uǵym, adamgershiliktiń asqar shyńy. Tárbıeniń osy bir san salaly kúrdeli máselelerine tereń boılaýǵa, kúndelikti ómirimizdegi qarapaıym daǵdylar arqyly bala júregine jol tyrysatyn alǵashqy bilim ordasy - mektep.

Jas urpaqty tárbıeleýshi retinde oıǵa túıgenim - adamdy tárbıeleý úshin tárbıelenýshini barlyq jaǵynan bilýi. Jan dúnıesin zertteý shart eken. Kezinde uly pedagog S. Ýshınskıı: «Oqýshylarǵa jan - jaqty tárbıe berý úshin ony jan - jaqty zerttep bilý kerek»- degen. Osyndaı zertteý jumystary maǵan aldyma pedagogıkalyq maqsattar qoıýǵa jáne oqý - tárbıe jumysyn nátıjeli júrgizýge kómegin tıgizip keledi.

Muǵalim - balanyń jeke tulǵasyn qalyptastyrýshysy, mańyzdy tálim - tárbıe ónegesiniń bastaýshysy, jarqyn úlgisi, bala qıalyn samǵatyp, armanyn kókke usyndyrýshy basty tulǵa. Búgingi jas órkenniń erteńgi áleýmettik - saıası qoǵam múshesi retinde qalyptasýynda tálim - tárbıeniń mańyzy zor ekendigi belgili. Endeshe qoǵamdaǵy qol jetken tárbıelik jaqsy dástúr ataýlyny paıdalanyp, bıik adamgershilik qasıetterge baýlý, tárbıeleý - muǵalimniń basty mindeti. Muǵalim jan - jaqty jetilgen, bilimdi, ádistemelik - shyǵarmashylyq ıesi, halyqtyq dástúr, ádet - ǵuryp pen salt - sana erekshelikterin, áleýmettik qarym - qatynastaryn, túrlerin kásibı túrde meńgerýi tıis. Ásirese, osy kásibı bilik daǵdylaryn shyńdaýy onyń ustazdyq tájirıbe jınaqtaýynyń eń basty sharty bolyp tabylady. Muǵalimniń kásibı bilik - daǵdylary óz kezeginde onyń jeke kásibı - pedagogıkalyq mádenıetin kórsetetin ólshem. Oǵan muǵalimniń jeke mádenı deńgeıi, adamgershiligi, tálim - tárbıesi, izdenimpazdyǵy, zertteýshiligi jatady. Muǵalim kásibı bilimin jetildirgen jaǵdaıda ǵana oqýshynyń tanymdyq, shyǵarmashylyq qabiletin damytyp, ǵylymǵa degen qyzyǵýshylyǵyn qalyptastyra alady.

Men, synyp jetekshi, aldymda otyrǵan jas jetkinshekterden erteńgi kúni bilimdi, adamgershiligi mol, qoǵamymyzdy órkendetýge qabileti men qarymy jetetin azamat, jeke tulǵa tárbıeleý úshin, olardy óz betimen bilimdi alýǵa, tereń oılap, oıyn durys jetkize bilýge úıretýim kerek.

Qazaq halqynyń ǵasyrlar boıy jınaqtaǵan bala tárbıesi haqyndaǵy tájirıbesi ulanǵaıyr. Elin, jerin, halqyn súıý, ardaqtylardyń, rýhanı asyl qazynalaryn áspetteý, jaqsydan úırenip, jamannan jırený, ádeptilik pen kishipeıildilikke umtylý, úlkendi syılaý men kishini qurmetteý syndy tolyp jatqan qasıetter arqyly darıtynyn eske ustana otyryp, men tárbıe jumysymdy «Halyqtyq pedagogıka» negizine súıene otyryp júrgizemin. Adamnyń rýhanı baılyǵy qashanda mol bolý kerek. Biz urpaqtarymyzdyń zerdeli de, oıly, aqyldy da kórkem gúldeı jaınap óse berýin qalaımyz. Sonymen, qunarly jerde ósken máýeli aǵash tamyry sekildi mektepte berilgen ulttyq tárbıe men bilimniń sóli men nárin boıyna sińirip, qýat alyp ósken balanyń ómirge degen beıimdiligi de, zerdeliligi de anaǵurlym joǵary turmaq. Ulttyq rýhanı baılyǵyn boıyna sińirgen «Men qazaqpyn» degen urpaq óz boıyndaǵy izgi qasıetterdi ómirde durys paıdalanýǵa da beıim bolady. Básekege qabiletti 30 eldiń qataryna jan dúnıesi ulttyq rýhanı izgilikterge baı jas ulandar jol bastamaq.