InfoHub Logo

Qazaqstan tarıhy
Synyp: 6 «a», «b», «v»
Sabaqtyń maqsaty: oqýshylarǵa tas dáýiri taraýy boıynsha alǵan bilimderin jınaqtap qorytyndylaý, oqýshylardyń bilim deńgeılerin anyqtaý. Logıkalyq oılaý, oqıǵalardy oqyp úırený, este saqtaý qabiletterin arttyrý.
Túri: jarys sabaq
Ádis - tásilderi: toppen jarys, suraq – jaýap, tanymdyq oıyn.

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý.
- Amandasý. Sabaqqa daıyndyqtaryn tekserý. Túgendeý.

İİ. Jańa sabaq.
- Oqýshylardy topqa bólý. Ádil - qazylaryn taǵaıyndaý.
- 1 - top «Paleolıt»
- 2 - top «Mezolıt»
- 3 - top «Neolıt»

1 - kezeń. «Senemin – senbeımin». Sharty: ár topqa kezekpen tórt – tórtten 12 suraq qoıylady. Birinshi top jaýap bermese kelesi top jaýap berýge bolady. Ár durys jaýap 2 - upaımen esepteledi.

«Paleolıt» tobyna suraq.
Tarıh – adamzattyń basynan ótken oqıǵalardy zertteıtin ǵylym. Tarıh sózi arabsha «zertteý, oqıǵalar týraly áńgime» degen maǵyna beredi. (senemin)

«Mezolıt» tobyna suraq.
Turaq – tas dáýirindegi adamdar mekendegen oryn. Turaqtar úńgirdegi jáne aspan astyndaǵy bolyp ekige bólinedi. Úńgir turaqtaryn adamdar birneshe kúnnen myńdaǵan jyldarǵa deıin mekendegen. (senemin)

«Neolıt» tobyna suraq.
Arheologıa – zattaı derekter boıynsha adamzat tarıhynyń ejelgi kezeńin zertteıtin ǵylym. Arheologıa ataýy grekshe «arheo» - kóne, «logos» - zertteımin degen maǵynany bildiredi. (senemin)

«Paleolıt» tobyna suraq.
Mıkrolıt – qola quraldardyń óndiriske engen kezeńi. (senbeımin)

«Mezolıt» tobyna suraq.
Muz dáýiri – b. z. b. 100 - 13 myńj. Orta paleolıt pen mezolıt aralyǵynda jer betin uzaq ýaqyt muz basqan kezeń. (senemin)

«Neolıt» tobyna suraq.
Sınantrop – aqyl – oı qabileti men dene qurylysy boıynsha alǵashqy jaratylysynan áldeqaıda jetilgen adam. (senbeımin)

«Paleolıt» tobyna suraq.
Bıfas – eki jaǵynan da óńdelgen qarapaıym shapqysh tas qural (senemin)

«Mezolıt» tobyna suraq.
Terimshilik – jınaý, terý. Alǵashqy adamdar jer betinde aǵash, buta basyndaǵy ósip turǵan ár túrli jemis – jıdekterdi terý, jeýge jaramdy tamyrlardy qazyp alý, qustardyń jumyrtqasyn jınap qorek etý. (senemin)


«Neolıt» tobyna suraq.
Retýsh – aǵash sapqa ornatylǵan, úsh ashaly súıekten jáne temirden jasalǵan ushtyǵy bar balyq aýlaıtyn qural. (senbeımin)

«Paleolıt» tobyna suraq.
Mamont - paleolıt dáýirinde Eýropa, Azıa, Afrıka jáne Soltústik Amerıkada keńinen taralyp, muz basý kezinde quryp bitken, salmaǵy 5 tonnaǵa deıin jetetin alyp pil. (senemin)

«Mezolıt» tobyna suraq.
Etnografıa – ár túrli qaýymdyq toptar negizinde jańa quramdaǵy týystas taıpanyń nemese halyqtyń qalyptasýy (senbeımin)

«Neolıt» tobyna suraq.
Pıtekantrop – b. z. b. 1 mln. jyl buryn ómir súrip, tik júrý qabiletin meńgergen erte paleolıt adamy. Alǵashqy pıtekantrop 1891 jyly Indonezıadaǵy Iava aralynan tabyldy. Mıynyń kólemi – 950 sm. 3. (senemin)

2 - kezeń. «Jumbaq jyldar». Sharty: berilgen jyldarda qandaı tarıhı oqıǵa bolǵandyǵyn aıtý kerek. Durys jaýap bir upaı.

«Paleolıt» tobyna suraq.
1. B. z. b. 2, 6 mln.- b. z. b. 40 myń jyl. (erte paleolıt kezeńi)
2. B. z. b. 140 – 132 myń jyl buryn (Shyǵys Qazaqstan jerindegi Qanaı qonysynan tabylǵan tas quraldardyń paıdalanǵan ýaqyty)
3. B. z. b. 3000 – 1800 jyl (eneolıt kezeńi)
4. B. z. b. 3 - 2 myńj. (Botaı turaǵynyń merzimi)

«Mezolıt» tobyna suraq.
1. B. z. b. 2, 6 mln. – 800 myńj. (oldýveı kezeńi)
2. B. z. b. 40 - 12 myńj. (keıingi paleolıt kezeńi)
3. B. z. b. 30 - 25 myńj. (Ortalyq Qazaqstandaǵy Batpaq turaǵynyń ýaqyty)
4. B. z. b. 12 - 5 myńj. (mezolıt kezeńi)

«Neolıt» tobyna suraq.
1. B. z. b. 5 – 3 myńj. (neolıt kezeńi)
2. B. z. b. 40 – 30 myńj. («sanaly adam»)
3. B. z. b. 100 – 13 myńj. (muz dáýiri kezeńi)
4. 1856 j. ( neandertal adamy tabyldy)

3 - kezeń. «Sen maǵan – men saǵan». Sharty: úsh top bir – birine úsh suraq qoıady. Durys jaýap bir upaı.

4 - kezeń. «Ejelgi adamdar elinde». Sharty: topqa túsken adam týraly tolyq maǵlumat aıtý. Durys, ári tolyq jaýap 3 upaı.

«Paleolıt» tobyna suraq.
«Kromanon» - adamnyń evolúsıalyq damý satysynda neandertal adamnan soń qalyptasqan qazirgige uqsas sanaly adam. Bul adamnyń qańqasyn 1868 jyly Fransıadaǵy Kro – Manon úńgirinen tabylǵandyqtan, ony «kromanondyq» dep ataıdy. Mıynyń kólemi – 1500 - 1800 sm. 3, boıy – 1, 68 – 1, 94 metr, jasy b. z. b. 40 myńj.

«Mezolıt» tobyna suraq.
Neandertal – 1856 jyly Germanıanyń Neandertal jotasynan qazyp alynǵan orta paleolıt kezeńiniń adamy. Tabylǵan jeriniń atyna baılanysty «neandertal adamy» degen ataý alǵan.

«Neolıt» tobyna suraq.
Sınantrop – erte paleolıtte ómir súrgen «tik júretin adamnyń» ekinshi túri. Alǵash ret 1927 jyly Qytaıdaǵy Chjoý – koý – dán úńgirinen qazyp alynǵan. Mıynyń kólemi – 1075 sm. 3, jasy b. z. b. 1 mıllıon jyl. Keıde sınantropty «Qytaı adamy» dep ataıdy.

5 – kezeń. «Sandar sóıleıdi». Sharty: jyldar aıtylady. Durys jaýap sany 2 upaı.
«Paleolıt» tobyna suraq.
- 1 mln. 750 myń (epti adam)
- b. z. b. 2, 6 mln. – b. z. b. 40 myńj. (erte paleolıt)
- b. z. b. 140 – 40 myńj. (mýste kezeńi)
- b. z. b. 100 – 35 myńj. (neandertal adamy)

«Mezolıt» tobyna suraq.
- 1 – 2 santımetr ( mıkrolıt)
- 1938 jyl (Tesiktas úńgiri, neandertal balasy)
- b. z. b. 10 myńj. buryn (eginshilik paıda boldy)
- b. z. b. 5 – 3 myńj. (neolıt kezeńi)

«Neolıt» tobyna suraq.
- b. z. b. 800 - 140 myńj. (ashel kezeńi)
- 7 metr – (mýste kezeńindegi Sh. Ýálıhanov turaǵynyń qalyńdyǵy)
- 150 turaq ( neolıt kezeńiniń Jezqazǵan óńirinen tabylǵan turaqtar sany)
- 15 gektar, 158 turǵyn úı (Botaı turaǵynyń aýmaǵy, turǵyn úı sany)

İİİ. Qorytyndylaý. Upaılar sanyn eseptep jeńimpaz topty anyqtaý.
İV. Baǵalaý.
V. Úıge tapsyrma.
- taraýdy tolyq qaıtalaý;
- keskin kartany toltyrý.