InfoHub Logo

Synyby: 7
Sabaqtyń taqyryby: Teńiz baldyrlary
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik:
Teńiz baldyrlarynyń túrlerimen tanystyrý, baldyrlardyń tabıǵattaǵy mańyzdylyǵy týraly túsinik berý;
Damytýshylyq: Tanym belsendiligin, pánge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý, óz betinshe izdenip, shyǵarmashylyqpen jumys jasaýyn damytý.
Tárbıelik: Oqýshylarǵa jan - jaqty bilim bere otyryp, oqýshyny izdenimpazdyqqa, utymdy jaýap berýge tárbıeleý.

Sabaqtyń ádisi: ınteraktıvti ádis, grafıkalyq dıktant, «Beıdj nómir» oıyny, «Bıologıalyq poshta» oıyny
Sabaqtyń tıpi: Aralas sabaq
Sabaqtyń túri: Dástúrli sabaq
Sabaqtyń kórnekiligi: Sýretter, ıod, sirke qyshqyly, úlestirme qaǵazdar

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi (1 - 2 mın)
İİ. Úı tapsyrmasyn suraý ( 8 mın)
İİİ. Úı tapsyrmasyn bekitý ( 4 mın)
İV. Oqýshylardy bilimdi, sanaly jáne belsendi
túrde damytý. (2 mın)
V. Jańa sabaqty túsindirý (15 mın)
Vİ. Jańa sabaqty bekitý (8 mın)
Vİİ. Oqýshy bilimin baǵalaý (3 mın)
Vİİİ. Úıge tapsyrma berý (2 mın)

İ. Uıymdastyrý kezeńi.
1) Oqýshylarmen sálemdesý, túgendeý
2) Oqý – quraldaryn tekserý
3) Oqýshy nazaryn sabaqqa aýdarý

İİ. Úı tapsyrmasyn suraý
1. «Beıdj nómir» oıyny

1) Spırogıranyń jynysty kóbeıýi qalaı júredi?
2) Tabıǵatta jasyl baldyrlardyń qansha túri bar?
3) Ýlotrıks jynyssyz kóbeıýi qalaı júredi?
4) Spırogıranyń ósimdi kóbeıýi qalaı júredi?
5) Tallom degenimiz ne?
6) Jip tárizdi jasyl baldyrlardyń tabıǵatta, sharýashylyqta qandaı mańyzy bar?
7) Hromatofor grekshe qalaı atalady?
8) Ýlotrıks qaıda kezdesedi?
9) Spırogıra men ýlotrıkstiń aıyrmashylyǵy qandaı?

2. Grafıkalyq dıktant.
1. Tabıǵatta jasyl baldyrlardyń 13 myń túri bar.
2. Spırogıra – jibi bir qatarǵa ornalasyp, uzyn jasýshalardan quralǵan kóp jasýshaly baldyr.
3. Spırogıranyń jasýshalary óte usaq bolady.
4. Spırogıra tek jynysty kóbeıedi.
5. Ýlotrıks aǵyn sý túbindegi zattarǵa bekinedi.
6. Ýlotrıks jynyssyz kóbeıgende jasýshasynda bes, alty talshyqty spora bolady.
7. Baldyrlar sý jándikteriniń tirshilik ortasy jáne qoregi bolyp sanalady.

İİİ. Úı tapsyrmasyn bekitý
1. Qupıahat tapsyrmasy.
On alty sózden quralǵan jasyl baldyrlardyń qyzmeti týraly sóılem shyǵady.
Jaýaby: Spırogıra men ýlotrıks kún sáýlesiniń qatysýymen hromatoforlaryna sýdaǵy erigen kómirqyshqyl gazyn sińirip, sýǵa ottegin bólip shyǵarady.
2. «Anyqtańyz»

İV. Oqýshylardy bilimdi, sanaly jáne belsendi túrde damytý.

V. Jańa sabaqty túsindirý
Qońyr baldyrlar. Teńizdiń tuzdy sýynda ósetin baldyrlar jasyl baldyrlardan ózgeshe keledi. Olar teńizder men muhıttardyń túbinde júzdegen shaqyrym jerdi qamtyp ósedi. Oǵan – qońyr jáne qyzyl baldyrlar jatady. Bul baldyrlardyń keıbir túrleri Qazaqstanda Kaspıı teńizinde de kezdesedi.

Qońyr baldyrlardyń barlyǵy da kópjasýshaly, 1 500 – deı túri bar. Bıiktigi bir mıllımetrden birneshe ondaǵan metrge deıin jetedi. Qońyr baldyrlarǵa lamınarıa, sargassým jáne t. b jatady. Lamınarıa teńiz jaǵalaýyndaǵy 5 - 10 shaqyrym aımaqty qamtyp, 20 - 30 metr tereńdikte ósedi. Onyń syrtqy qurylysy gúldi ósimdikterge uqsas.

Qyzyl baldyrlar. Teńizdiń tereń túbinde kópjasýshaly qyzyl baldyrlar ósedi. Tellomy – taspa, taqtasha, jip tárizdi, keıde jipteri tarmaqtalǵan. Ósimdi, jynyssyz, jynysty joldarmen kóbeıedi. Ósimdi kóbeıgende bólinip qalǵan bólikterinen jańa daraq túzilmeı, jetilip, bólinip ósedi. Jynyssyz kóbeıgende túziletin sporalarynyń talshyǵy bolmaıdy. Sýdyń aǵynymen qozǵalady.
Baldyrlardyń tabıǵattaǵy, sharýashylyqtaǵy mańyzy. Baldyrlardy qorǵaý. Baldyrlardyń tabıǵatta mańyzy zor. Topyraqta ósetinderi ottek bólýmen qatar ózderi shirip, topyraqty qunarlandyrady.
Teńiz baldyrlaryn ónerkásiptiń kóptegen salalaryna shıkizat esebinde qoldanylady. Olardan ıod, spırt, sirke qyshqyly, jasýnyq, agar - agar alynady. Agar - agardy tamaq ónerkásibinde de paıdalanady.

Vİ. Jańa sabaqty bekitý
1. «Bıologıalyq poshta» oıyny
Qońyr baldyr
Qyzyl baldyr
2. «Erekshesin kórsetý» oıyny
Rs Teńiz baldyrlary ----------- Erekshelikteri ------- Tabıǵattaǵy mańyzy
1 Qońyr baldyr
2 Qyzyl baldyr

Vİİ. Oqýshy bilimin baǵalaý
Vİİİ. Úıge tapsyrma berý.
1. § 16. Teńiz baldyrlary. Oqyp, mazmundaý
2. Suraqtarǵa jaýap jazý
3. Sýret salý
4. Taqyryp sońyndaǵy «Bilimińdi syna» tapsyrmasyn oryndaý.
Baǵalaý paraǵy