InfoHub Logo

Adam ómirinde az ýaqyt ishinde bolyp jatqan ózgerister sany adamnan kez kelgen ózgeristerge shyǵarmashylyq jáne nátıjeli qaraýǵa múmkindik beretin qasıetterdi talap etedi. Turaqsyz ózgerister jaǵdaıynda aman qalý úshin, olarǵa parapar jaýap berý úshin adam óziniń shyǵarmashylyq áleýetin jandandyrýy tıis. Osylaısha, qazirgi ýaqytta oqytýdyń jańa túrleri men tásilderin izdeý – tek zańdylyq ǵana emes, qajetti qubylys. Bilim berýdi izgilendirý jaǵdaıynda jappaı oqytýdyń qazirgi teorıasy men tehnologıasy úzdiksiz ózgermeli álemde ómir súrýge jáne jumys isteýge qabiletti, ózindik minez-qulyq strategıasyn batyl ázirleýge, tańdaýyn júzege asyrýǵa jáne ol úshin jaýapkershilik alýǵa qabiletti, kúshti tulǵany qalyptastyrýǵa ıaǵnı ózin-ózi damytatyn jáne ózin-ózi iske asyratyn tulǵany qalyptastyrýǵa baǵyttalýy tıis.

Qazirgi jaǵdaıda shyǵarmashylyq tulǵa qoǵam damýynyń barlyq satylarynda suranysqa ıe bolady. Tehnalogıalyq mashınalar men túrli avtomattandyrylǵan jumys júıeleri ýaqyt talabyna saı jańartylyp, túrli ózgeristerge ıe bolyp jatqan zamanda osy mashınalar men jańa júıelerde jumys jasaıtyn mamandardy daıarlaý bizdiń basty mindetimiz. Óndiristiń árbir salasyna bilikti jumysshy mamandar daıarlaý jáne jumysshy mamandyqtarǵa degen talapkerlerdiń qyzyǵýshylyǵyn arttyrý tehnıkalyq jáne kásiptik bilim berý oqý oryndarynyń basty maqsaty bolyp sanalady. Stýdentterdiń shyǵarmashylyq belsendiligin jáne pánderge qyzyǵýshylyǵyn damytýǵa erekshe kóńil bólinýde. Ár túrli konkýrstar, chempıonattar, olımpıadalar ótkiziledi, mysaly: dúnıe júzi boıynsha kásibı daıarlaý standarttaryn arttyrý, jumysshy jáne tehnıkalyq kásipterdi dáripteý maqsatynda qurylǵan «Worldskills ınterneıshnl» halyqaralyq chempıonaty, bul chempıonat Jambyl oblysy óńirinde 2015 jyldan beri úzdiksiz ótkizilýde. Sonymen qatar arnaıy pánderdi oqytýda ustazdar jańa ınovasıalyq oqý tehnologıalaryn, oıyn elementterin jáne ózin-ózi damyta oqytý tehnologıalaryn qoldanýda.  

Tehnıkalyq jáne kásiptik bilim berý salasynda kez kelgen oqytý tehnologıasy stýdentterdiń qyzyǵýshylyǵyn arttyryp jáne belgili bir saladaǵy aqparatty jeńil ıgerý erekshelikterine ıe. Mundaı tehnologıalarǵa oıyn tehnologıalaryn jatqyzýǵa bolady. Jumysshy, tehnıkalyq mamandyqtardy ıgerý kezinde stýdentter teorıamen qatar oqý tájirıbesin, óndiristik tájirıbesinen ótedi. Teorıalyq sabaq kezinde jańa aqparat alyp belgili bir zattardyń (mehanızm, agregat, jumys tehnologıa, shıkizat t.b) qurylymymen, jumys prınsepimen tanysyp, zertteıdi. Al sol teorıalyq sabaq kezinde alǵan jańa aqparatyna dáleldi stýdent oqý tájirıbesinde, óndiristik tájirıbesinde tabady. Dál osy oqytý prosesi kezinde teorıalyq sabaqtarda stýdentterdi jarystyra otyra ótilgen taqarap boıynsha ıgergen bilimderin baǵalaý úshin, qolymen ustap jumys istep kórgen mehanıziminiń sıpattamasyn, anyqtamasyn naqty stýdenttiń bilýi úshin oıyn elementterin jáne ózin-ózi damyta oqytý tehnologıalaryn qoldaný taptarmaıtyn qural.     

Oıyn elementterin jáne ózin-ózi damyta oqytý tehnologıalarynyń mindeti-oqytý úderisin qyzyqty etý, stýdenttiń boıynda jaqsy jumys kóńil-kúıin qalyptastyrý, oqý materıalyn meńgerýdegi qıyndyqtardy jeńildetý. Oqytylatyn pánniń teorıasy men tájirıbeısi boıynsha bilimdi júıeli túrde jetildirý jáne tereńdetý.

Oıyn naqty qoıylǵan oqý maqsattarymen jáne oǵan sáıkes pedagogıkalyq nátıjelermen erekshelenedi. Dıdaktıkalyq oıyn kelesi negizgi komponentterden turady: oıyn oıy, oıyn áreketi, tanymdyq mazmuny, qural-jabdyqtar, oıyn nátıjeleri.Oıyn oıy-oıynnyń ataýy. Ol sabaqta sheshetin dıdaktıkalyq tapsyrmada qoıylǵan jáne oıynǵa tanymdyq sıpat beredi, qatysýshylarǵa bilimge qatysty belgili bir talaptar qoıady. Mysaly oıynnyń bir túrin qarastyraıyq: oqý jospary boıynsha «Jerqazǵysh mashınalar» bólimin  aıaqtap jatyrsyz, soǵan saı oıynnyń ataýy «Jerqazǵysh mashınalar» bolady. Stýdentterdi toptastyryp sol bólimde iri neshe taqyrap bar sonsha topqa bólemiz (keminde 3 stýdentten), ár toptyń ataýy taqyryp boıysha bolady. 1shi top «Ekskovator», 2shi top «Búldozer», 3shi top «Avtogreıder», 4shi top «Pogrýzshık» t.b. Oıynnyń sharty boıynsha ár toptan bir stýdent(top múshesi) berilgen mashına túri boıynsha: 1shi stýdent mashınanyń shyǵý tarıhy men túrlerin aıtyp túsindiredi; 2shi stýdent qurylymyn, negizgi jumys isteý prınsepin (slaıdtan)túsindiredi; 3shi stýdent mashına artyqshylyǵymen kemshiligin, tıimdiligin dáleldeıdi; 4shi stýdent mashına syzbasymen qarsylas toptarǵa suraq jaýap daıyndaıdy. 
Erejemen oıyn barysynda stýdentterdiń is-áreketteri men minez-qulyqtary anyqtalady. Olar sabaqtyń maqsaty men stýdenttiń múmkindikterin eskere otyryp ázirlenedi. Erejelermen stýdentterdiń óz minez-qulqyn basqarý daǵdylaryn qalyptastyrý úshin jaǵdaı jasalady. Oıyn erejesimen reglamenttelgen áreketter stýdentterdiń tanymdyq belsendiligine yqpal etedi. Dıdaktıkalyq oıynnyń negizi ınovasıalyq mazmun bolyp tabylady. Ol oqý problemasyn sheshýde qoldanylatyn bilim men iskerlikti meńgerýden turady. Oıyn jabdyqtary sabaq quraldarynan turady: kórnekilik, dıdaktıkalyq úlestirme materıal jáne t. b. Dıdaktıkalyq oıyn belgili bir nátıjege ıe, ol qoıylǵan tapsyrmany sheshý jáne stýdentterdiń is-áreketterin baǵalaý túrinde bolady. Dıdaktıkalyq oıynnyń barlyq qurylymdyq elementteri ózara baılanysty.

Sabaqtyń ár túrli kezeńderinde dıdaktıkalyq oıyndardy qoldanýdyń maqsattylyǵy ártúrli. Jańa bilimdi ıgergen kezde dıdaktıkalyq oıyndardyń múmkindikteri dástúrli oqytý formalaryna jol beredi. Sondyqtan olardy oqytý nátıjelerin tekserý, daǵdylar men iskerlikti qalyptastyrý kezinde jıi qoldanady.

---