Til - «Máńgilik el» ıdeıasynyń basty negizi
Almaty oblysy, Raıymbek aýdany,
«Aqtasty orta mektep mektepke deıingi shaǵyn ortalyǵymen»
komýnaldyq memlekettik mekemesiniń
qazaq tili men ádebıeti pániniń muǵalimi
Sabyrbekova Gúlbaqyt
Til - «Máńgilik el» ıdeıasynyń basty negizi
Bıyl Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdik alǵanyna 25 jyl tolady. Baılyǵymyz da, baqytymyz da bolǵan Máńgilik Táýelsizdigimizdi kózdiń qarashyǵyndaı saqtaı bilýimiz kerek.
«Qazaqstan – 2050» - Máńgilik Elge bastaıtyn eń abyroıly, eń mártebeli jol. Osy joldan aınymaıyq, qadirli halqym! (Nursultan Nazarbaev)
Elbasy 2014 jylǵy Joldaýynda qazaq eliniń ulttyq ıdeıasy - Máńgilik El ata - babamyzdyń san myńdaǵan jyldar boıǵy asyl armany ekeni barshamyzǵa belgili. Ol arman - álem elderimen terezesi teń, álem qatynasynan oıyp turyp oryn alatyn Táýelsiz memleket atanýy edi, ol arman turmysy baqýatty, tútini túzý ushqan, urpaǵy erteńine senimmen qaraıtyn baqytty el bolý edi.
Biz bul armandy aqıqatqa aınaldyrdyq. Máńgilik Eldiń irgetasyn qaladyq. Men qoǵamda «Qazaq eliniń ulttyq ıdeıasy qandaı bolýy kerek?» degen saýaldyń jıi talqylanatynyn estip júrmin. Biz úshin bolashaǵymyzǵa baǵdar etetin, ultty uıystyra uly maqsattarǵa jeteleıtin ıdeıa bar. Ol - Máńgilik El ıdeıasy. Táýelsizdik arqasynda halqymyz máńgilik murattarǵa qol jetkizýdi, elimizdiń júregi Elorda turǵyzyldy. Qazaqtyń máńgilik ǵumyry, urpaqtyń máńgilik bolashaǵyn baıandy etýge arnaldy.
Endigi urpaq - Máńgilik Qazaqtyń perzenti. Endeshe, Qazaq Eliniń ulttyq ıdeıasy - Máńgilik El! - delingen. Sonymen qatar, Prezıdentimiz Máńgilik El uǵymyn ultymyzdyń uly baǵdary «Qazaqstan – 2050» strategıasynyń túpqazyǵy etip alynǵandyǵyn alǵa tartty. «Táýelsizdikke qol jetkizgennen góri ony ustap turý asa qıyn ekenin barshamyzǵa málimdedi. Bul álem keńistiginde ǵumyr keshken talaı halyqtyń basynan ótken tarıhı shyndyq. Ózara alaýyzdyq pen jan - jaqqa tartqan berekesizdik talaı eldiń taǵdyryn qurdymǵa jiberdi. Tirshilik tezine tótep bere almaı jer betinen ult retinde joıylyp ketken elder qanshama?
Biz ózgeniń qateliginen, ótkenniń taǵylymynan sabaq ala bilýimiz kerek. Ol sabaqtyń túıini bireý ǵana, ol - Máńgilik El», - dedi Elbasy.
Máńgilik El ıdeıasyn, ulttyq ıdeologıanyń negizgi faktory retinde qaraı otyryp, ony barlyq qazaqstandyqtar qoldaıtyn ortaq, áleýmettik, etnostyq, dinı biregeılikti qamtamasyz etetin basty ustanymǵa aınaldyrý qazirgi kezeńniń basty mindeti bolmaqshy.
Sonymen birge, «Máńgilik El» ulttyq ıdeıasynyń basty, negizgi irgetasy – birlik ekenin umytpaǵanymyz abzal. Birlik – ol eldiń rýhanı birligi, halyqtyń mádenı, tildik, dildik, aqparattyq keńistikke degen birligi. Qazaqstandyqtardyń áleýmettik, mádenı, rýhanı biregeıligin damytý, ulttyq ıdeologıany damytýdyń basty faktory bolýy tıis.
Sondyqtan da «Máńgilik El» ıdeıasyn júzege asyrýdyń tujyrymdamalyq negizin fılosofıalyq turǵydan taldaý qajettiligi týyndaıdy. «Máńgilik El» ulttyq ıdeıasyn Qazaqstan óz táýelsizdigin jarıalaǵan kúnnen beri júzege asyryp keledi. Ol qazaq halqynyń tarıhı sanasyn qalyptastyryp, damytýǵa baǵyttalǵan. Osyndaı bir alǵashqy qadamdardyń qataryna «Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik shekara týraly» Zańyn jatqyzýǵa bolady. Bul «Máńgilik El» ıdeıasyn júzege asyrýdaǵy basty nyq qadam dep qabyldaýymyz kerek. «Máńgilik El» ıdeıasynyń kelesi tuǵyry, negizi – Elbasy únemi aıtyp kele jatqan eldiń ishki turaqtylyǵy, halyqtardyń ózara dostyǵy men tatýlyǵy, bir - birine degen syılastyq qarym - qatynasy. Etnos jáne dinaralyq kelisim men tatýlyq Qazaqstan damýynyń basty tuǵyry. Tek tatý, birligi jarasqan el ǵana alǵa qoıǵan maqsat - murattaryna jete alady.
«Máńgilik El» ıdeıasyn júzege asyrý belgili bir qundylyqtar júıesine negizdeletini belgili. Sol qundylyqtardyń ishindegi eń bastysy – qazaq tilin memlekettik til retinde nyǵaıtý, qazaqstandyqtardyń úsh tilde erkin sóıleýine jaǵdaı jasaý. Memlekettik til «Máńgilik El» ıdeıasynyń negizi, ózegi. Memleket bıliginiń qudirettiligi men kúshtiligi qazaq tilinde sóıleýimen ólshenedi. Memleket qaı tilde sóılese, sol tildiń qudireti qashanda ústem bolady. Memlekettik tilde sóıleý qazaq halqynyń ishki biregeıligin nyǵaıtyp, órkenıettik, mádenı baǵytyn arttyrady. Til - ulttyń mádenı kody, oılaý jáne tanym, dúnıege qatynasynyń, qundylyqtardy baǵalaı bilý júıesiniń kody. Til - bılik, úlken saıasat. Til - «Máńgilik El» ıdeıasynyń basty qoldaýshysy. Ana tilińdi qurmetteý - ulttyq namysty oıatý men jańǵyrtýdyń kózi. Bul jolda tildik jáne aqparattyq keńistik qaýipsizdigin qamtamasyz etý - el táýelsizdigin qorǵaýdyń basty ustanymy bolýy tıis.
«Máńgilik El» ıdeıasyn júzege asyratyn jáne ony odan ári damytatyn - búgingi jastar. Jastar osy ulttyq ıdeıany júzege asyrý úshin óz Otanyn súıetin ultjandy, patrıot bolýlary kerek. Patrıotızm bizdiń qazaqstandyq jastar úshin, etnostardy biriktiretin kúsh retinde moıyndalýy tıis. El mártebesine, onyń asqaqtyǵy men bıiktigi, tutastyǵy men myzǵymastyǵy tek ádilettilik pen ózara yntymaqtastyq jáne syılastyq negizinde qol jetkizilýi tıis.
«Máńgilik El» ıdeıasyn júzege asyrýda ult zıalylaryna da júkteler mindet óte aýyr. Sol zıaly qaýymnyń biri - ustazdar. Urpaqtyń juldyzyn jaǵyp, mártebesin bıiktetetin de, taǵylymyn qalyptastyryp, tanymyn keńeıtetin de – bilim. İlim men ǵylym - bul qoǵamdyq múdde. Órkenıettiń ólshemi de, memlekettiń keleshegi de qashan da qoǵamdaǵy bilim deńgeıine táýeldi.
Jastarymyzdy bilim mashyǵyn ıgerip, alǵan bilimderin kúndelikti ómirde jáne «Máńgilik El» ıdeıasyn júzege asyrý barysynda tıimdi paıdalana alýǵa baýlý jolynda elimizdiń jarqyn bolashaǵy úshin aıanbaı qyzmet etip, HHİ ǵasyr Qazaqstannyń «Altyn ǵasyryna» aınalýyna súbeli úles qosyp kele jatqanymyzǵa maqtanamyz.
Mektepte «Til - ólsheýsiz qazyna, órisi keń álem» taqyrybynda til merekesi «Ana tilim - asyl mura»taqyrybynda aptalyq, «Til – Táýelsizdik tiregi» atty qazaq tiliniń onkúndigi ótkizildi. Kitaphanada «Til - halyq tarıhy, ult jany»taqyrybynda kórme uıymdastyryldy, «Ana tilim – dana tilim, baq tilim» atty bastaýysh synyp oqýshylary arasynda erteńgilik, «Tilim meniń erteńim» poezıa saǵaty, «Til taǵdyry - el taǵdyry» 5 - 11 synyptar arasynda tárbıe saǵaty ótkizildi. «Til mádenıeti - adamdyq mádenıettiń bólshegi», «Til – qymbat qazyna» taqyryptarynda baıandama oqyldy.
Urpaǵy bilimdi halyqtyń bolashaǵy bulyńǵyr bolmaıdy. «Máńgilik El» bolý jolyndaǵy ıgi isterimiz arta bersin.
«Aqtasty orta mektep mektepke deıingi shaǵyn ortalyǵymen»
komýnaldyq memlekettik mekemesiniń
qazaq tili men ádebıeti pániniń muǵalimi
Sabyrbekova Gúlbaqyt
Til - «Máńgilik el» ıdeıasynyń basty negizi
Bıyl Qazaqstan Respýblıkasynyń Táýelsizdik alǵanyna 25 jyl tolady. Baılyǵymyz da, baqytymyz da bolǵan Máńgilik Táýelsizdigimizdi kózdiń qarashyǵyndaı saqtaı bilýimiz kerek.
«Qazaqstan – 2050» - Máńgilik Elge bastaıtyn eń abyroıly, eń mártebeli jol. Osy joldan aınymaıyq, qadirli halqym! (Nursultan Nazarbaev)
Elbasy 2014 jylǵy Joldaýynda qazaq eliniń ulttyq ıdeıasy - Máńgilik El ata - babamyzdyń san myńdaǵan jyldar boıǵy asyl armany ekeni barshamyzǵa belgili. Ol arman - álem elderimen terezesi teń, álem qatynasynan oıyp turyp oryn alatyn Táýelsiz memleket atanýy edi, ol arman turmysy baqýatty, tútini túzý ushqan, urpaǵy erteńine senimmen qaraıtyn baqytty el bolý edi.
Biz bul armandy aqıqatqa aınaldyrdyq. Máńgilik Eldiń irgetasyn qaladyq. Men qoǵamda «Qazaq eliniń ulttyq ıdeıasy qandaı bolýy kerek?» degen saýaldyń jıi talqylanatynyn estip júrmin. Biz úshin bolashaǵymyzǵa baǵdar etetin, ultty uıystyra uly maqsattarǵa jeteleıtin ıdeıa bar. Ol - Máńgilik El ıdeıasy. Táýelsizdik arqasynda halqymyz máńgilik murattarǵa qol jetkizýdi, elimizdiń júregi Elorda turǵyzyldy. Qazaqtyń máńgilik ǵumyry, urpaqtyń máńgilik bolashaǵyn baıandy etýge arnaldy.
Endigi urpaq - Máńgilik Qazaqtyń perzenti. Endeshe, Qazaq Eliniń ulttyq ıdeıasy - Máńgilik El! - delingen. Sonymen qatar, Prezıdentimiz Máńgilik El uǵymyn ultymyzdyń uly baǵdary «Qazaqstan – 2050» strategıasynyń túpqazyǵy etip alynǵandyǵyn alǵa tartty. «Táýelsizdikke qol jetkizgennen góri ony ustap turý asa qıyn ekenin barshamyzǵa málimdedi. Bul álem keńistiginde ǵumyr keshken talaı halyqtyń basynan ótken tarıhı shyndyq. Ózara alaýyzdyq pen jan - jaqqa tartqan berekesizdik talaı eldiń taǵdyryn qurdymǵa jiberdi. Tirshilik tezine tótep bere almaı jer betinen ult retinde joıylyp ketken elder qanshama?
Biz ózgeniń qateliginen, ótkenniń taǵylymynan sabaq ala bilýimiz kerek. Ol sabaqtyń túıini bireý ǵana, ol - Máńgilik El», - dedi Elbasy.
Máńgilik El ıdeıasyn, ulttyq ıdeologıanyń negizgi faktory retinde qaraı otyryp, ony barlyq qazaqstandyqtar qoldaıtyn ortaq, áleýmettik, etnostyq, dinı biregeılikti qamtamasyz etetin basty ustanymǵa aınaldyrý qazirgi kezeńniń basty mindeti bolmaqshy.
Sonymen birge, «Máńgilik El» ulttyq ıdeıasynyń basty, negizgi irgetasy – birlik ekenin umytpaǵanymyz abzal. Birlik – ol eldiń rýhanı birligi, halyqtyń mádenı, tildik, dildik, aqparattyq keńistikke degen birligi. Qazaqstandyqtardyń áleýmettik, mádenı, rýhanı biregeıligin damytý, ulttyq ıdeologıany damytýdyń basty faktory bolýy tıis.
Sondyqtan da «Máńgilik El» ıdeıasyn júzege asyrýdyń tujyrymdamalyq negizin fılosofıalyq turǵydan taldaý qajettiligi týyndaıdy. «Máńgilik El» ulttyq ıdeıasyn Qazaqstan óz táýelsizdigin jarıalaǵan kúnnen beri júzege asyryp keledi. Ol qazaq halqynyń tarıhı sanasyn qalyptastyryp, damytýǵa baǵyttalǵan. Osyndaı bir alǵashqy qadamdardyń qataryna «Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik shekara týraly» Zańyn jatqyzýǵa bolady. Bul «Máńgilik El» ıdeıasyn júzege asyrýdaǵy basty nyq qadam dep qabyldaýymyz kerek. «Máńgilik El» ıdeıasynyń kelesi tuǵyry, negizi – Elbasy únemi aıtyp kele jatqan eldiń ishki turaqtylyǵy, halyqtardyń ózara dostyǵy men tatýlyǵy, bir - birine degen syılastyq qarym - qatynasy. Etnos jáne dinaralyq kelisim men tatýlyq Qazaqstan damýynyń basty tuǵyry. Tek tatý, birligi jarasqan el ǵana alǵa qoıǵan maqsat - murattaryna jete alady.
«Máńgilik El» ıdeıasyn júzege asyrý belgili bir qundylyqtar júıesine negizdeletini belgili. Sol qundylyqtardyń ishindegi eń bastysy – qazaq tilin memlekettik til retinde nyǵaıtý, qazaqstandyqtardyń úsh tilde erkin sóıleýine jaǵdaı jasaý. Memlekettik til «Máńgilik El» ıdeıasynyń negizi, ózegi. Memleket bıliginiń qudirettiligi men kúshtiligi qazaq tilinde sóıleýimen ólshenedi. Memleket qaı tilde sóılese, sol tildiń qudireti qashanda ústem bolady. Memlekettik tilde sóıleý qazaq halqynyń ishki biregeıligin nyǵaıtyp, órkenıettik, mádenı baǵytyn arttyrady. Til - ulttyń mádenı kody, oılaý jáne tanym, dúnıege qatynasynyń, qundylyqtardy baǵalaı bilý júıesiniń kody. Til - bılik, úlken saıasat. Til - «Máńgilik El» ıdeıasynyń basty qoldaýshysy. Ana tilińdi qurmetteý - ulttyq namysty oıatý men jańǵyrtýdyń kózi. Bul jolda tildik jáne aqparattyq keńistik qaýipsizdigin qamtamasyz etý - el táýelsizdigin qorǵaýdyń basty ustanymy bolýy tıis.
«Máńgilik El» ıdeıasyn júzege asyratyn jáne ony odan ári damytatyn - búgingi jastar. Jastar osy ulttyq ıdeıany júzege asyrý úshin óz Otanyn súıetin ultjandy, patrıot bolýlary kerek. Patrıotızm bizdiń qazaqstandyq jastar úshin, etnostardy biriktiretin kúsh retinde moıyndalýy tıis. El mártebesine, onyń asqaqtyǵy men bıiktigi, tutastyǵy men myzǵymastyǵy tek ádilettilik pen ózara yntymaqtastyq jáne syılastyq negizinde qol jetkizilýi tıis.
«Máńgilik El» ıdeıasyn júzege asyrýda ult zıalylaryna da júkteler mindet óte aýyr. Sol zıaly qaýymnyń biri - ustazdar. Urpaqtyń juldyzyn jaǵyp, mártebesin bıiktetetin de, taǵylymyn qalyptastyryp, tanymyn keńeıtetin de – bilim. İlim men ǵylym - bul qoǵamdyq múdde. Órkenıettiń ólshemi de, memlekettiń keleshegi de qashan da qoǵamdaǵy bilim deńgeıine táýeldi.
Jastarymyzdy bilim mashyǵyn ıgerip, alǵan bilimderin kúndelikti ómirde jáne «Máńgilik El» ıdeıasyn júzege asyrý barysynda tıimdi paıdalana alýǵa baýlý jolynda elimizdiń jarqyn bolashaǵy úshin aıanbaı qyzmet etip, HHİ ǵasyr Qazaqstannyń «Altyn ǵasyryna» aınalýyna súbeli úles qosyp kele jatqanymyzǵa maqtanamyz.
Mektepte «Til - ólsheýsiz qazyna, órisi keń álem» taqyrybynda til merekesi «Ana tilim - asyl mura»taqyrybynda aptalyq, «Til – Táýelsizdik tiregi» atty qazaq tiliniń onkúndigi ótkizildi. Kitaphanada «Til - halyq tarıhy, ult jany»taqyrybynda kórme uıymdastyryldy, «Ana tilim – dana tilim, baq tilim» atty bastaýysh synyp oqýshylary arasynda erteńgilik, «Tilim meniń erteńim» poezıa saǵaty, «Til taǵdyry - el taǵdyry» 5 - 11 synyptar arasynda tárbıe saǵaty ótkizildi. «Til mádenıeti - adamdyq mádenıettiń bólshegi», «Til – qymbat qazyna» taqyryptarynda baıandama oqyldy.
Urpaǵy bilimdi halyqtyń bolashaǵy bulyńǵyr bolmaıdy. «Máńgilik El» bolý jolyndaǵy ıgi isterimiz arta bersin.
You Might Also Like
