InfoHub Logo

Taqyryby: «Stýdentter arasynda kezdesetin tyrnaq aýrýlary»

«Qazaqstan - 2050» Strategıasy qalyptasqan memlekettiń jańa saıası baǵyty

Ult densaýlyǵy – bizdiń tabysty bolashaǵymyzdyń negizi (Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti N. Á. Nazarbaevtyń Qazaqstan halqyna Joldaýy. 2012 jylǵy 14 jeltoqsan)

Densaýlyq saqtaýdyń ulttyq júıesin uzaq merzimdi jańǵyrtý aıasynda biz eldiń barlyq aýmaǵynda medısınalyq qyzmetter sapasynyń biryńǵaı standarttaryn engizýge, sondaı - aq medısına mekemeleriniń materıaldyq - tehnıkalyq jabdyqtalýyn biryńǵaılandyrýǵa tıispiz.
Negizgi basymdyqtardyń biri:
Profılaktıkalyq medısına aýrýdyń aldyn alýdaǵy basty quralǵa aınalýy tıis. Halyqpen aqparattyq - túsindirmelik jumys júrgizýge basa den qoıý.
Soǵan oraı meniń ǵylymı tájirıbelik jumysymnyń negizgi maqsaty
Astana qalasy medısınalyq kolejiniń stýdentteri arasynda kezdesetin tyrnaq aýrýlarynyń etıologıasy, patogenezi, belgileri, dıagnostıkasy, klassıfıkasıasy, keń taraǵan qate pikirler, aýrýdyń asqynýyna alyp keletin faktorlar, aýrýdyń áleýmettik psıhologıalyq aspektisin tájirıbelik zertteý.

Mazmuny:
İ. Kirispe...................................................................................
İİ. Tájirıbelik bólim................................................................
İİİ. Negizgi bólim..........................................................................
IV. Qorytyndy bólim...............................................................
V. Tujyrym..............................................................................
VI. Slaıd kórinis........................................................................

Maqsaty: Astana qalasy medısınalyq kolejiniń stýdentteri arasynda kezdesetin tyrnaq aýrýlaryn anyqtaý, kezdesetin tyrnaq aýrýlarynyń etıologıasy, patogenenezi, belgileri, dıagnostıkasy, klassıfıkasıasy, keń taraǵan qate pikirler, aýrýdyń asqynýyna alyp keletin faktorlar, aýrýdyń áleýmettik psıhologıalyq aspektisi tájirıbelik zertteý.

Zertteý mindetteri:
1. Tekseris nátıjesi boıynsha stýdentterdiń problemalaryn anyqtaımyz.
2. Problemaǵa baılanysty densaýlyqty saqtaý, saýyqtyrý jáne nyǵaıtý sharalarynyń jospary quryldy.
3. Jospardy oryndaý sharalaryn júrgizý.

Zertteý nysany:
2013 - 2014 oqý jyly
1. Astana qalasy medısınalyq kolejiniń 1, 2, 3, 4 kýrs stýdentteri tyrnaqtaryn tekserýden bastadyq. Olar 16 - 20 jas aralyǵyndaǵy jasóspirimder.
2. Olardyń jasyn, tamaqtaný rejımin, bolǵan aýrýlaryn, tyrnaq aýrýlary barma joqpa ekenin, stýdentterdiń turmystyq jaǵdaıyn nysanaǵa aldyq.
2013 - 2014 oqý jyly
1. Stýdentterge saýalnama júrgizip olardyń tyrnaq jaǵdaıyn, problemalaryn anyqtadyq.
2. Problemalarǵa baılanysty densaýlyqty saqtaý, saýyqtyrý jáne nyǵaıtý sharalarynyń jospary quryldy.

Negizgi bólim
Astana qalasy medısınalyq kolejiniń stýdentteri arasynda kezdesetin tyrnaq aýrýlarynyń etıologıasy, patogenenezi, belgileri, dıagnostıkasy, klassıfıkasıasy, keń taraǵan qate pikirler, aýrýdyń asqynýyna alyp keletin faktorlar, aýrýdyń áleýmettik psıhologıalyq aspektisi tájirıbelik zertteý.
Bizdiń bul taqyrypty tańdaǵan sebebimiz, keıingi ýaqytta balalar men jasóspirimderdiń densaýlyǵynyń tómendeýi. Bizdiń elimizdiń turǵyndarynda óziniń densaýlyǵyna degen kózqaras durys qalyptaspaǵan, kóp adamdar ózderiniń densaýlyǵyn saqtap, nyǵaıtýǵa jetkilikti kóńil bólmeıdi, tek aýyrǵanda dárigerge qaralady.
Densaýlyq – adamnyń dene jáne rýhanı qabiletteriniń jıyntyǵy. Osy qabiletter adam boıynda úılesim tapqanda ǵana adam uzaq ómir súrip, tirshilikte oıyna alǵan josparlaryn júzege asyra alady, qoǵam ıgiligi úshin eńbek etedi, berekeli otbasyn quryp, salaýatty urpaq tárbıeleıdi.
Tyrnaq aýrýlary týraly aıtpas buryn aıaq – qol tyrnaqtarynyń anatomıasymen, fızıologıasymen tanysýymyz kerek. Tyrnaq, onyń qurylymy, gıgıenasy, qyzmetine toqtalamyz.

Tyrnaq anatomıasy
Tyrnaq (Unguis)
Tyrnaq – saýsaq ushtarynyń syrtyn jaýyp jatatyn qatty múıizdengen plasınka. Tyrnaq plasınkasynyń astynda jatqan teri bóligi teri qyrtysymen jabylyp jatady, ony tyrnaq tósegi dep ataıdy. Artqy tyrnaq beldigi tyrnaqtyń artyn doǵa tárizdi jaýyp kelip, epıdermıstiń juqa múıizdi plasınkasyn – tyrnaq terisin qurady (eponychium). Tyrnaqtyń aldyńǵy ushy (margo liber) erkin alǵa shyǵyp turady. Eń artqy bóligi tyrnaq túbiri (radix unguis) dep atalady. Tyrnaq túbiri artqy tyrnaq kóbesiniń astyna tereńinen qirip jatady. Tyrnaq túbiri jatqan epıtelııdiń bóligi matrısa (matrix unguis) dep atalady jáne tyrnaqtyń ósýin qamtamasyz etedi. Matrısanyń aldyńǵy bóligi, ásirese bas barmaqtarda appaq, jarty aı sıaqty kórinip turady. Tyrnaq plasınkasy tyǵyz tutas múıizdi massadan turady. Tyrnaqtyn beti tegis bolǵanmen asty budyrly, sonyń arqasynda ol tyrnaq qundaǵymen tyǵyz berik baılanysta. K. G. Andrıasánnyń kórsetkenindeı, tyrnaqtyń jasyryn bóligi – tyrnaqtyń túbirindegi jáne qundaǵyndaǵy epıtelııde óte úlken, sıtoplazmasy gomogendi, aqshyl erekshe kletkalar – onıhoblasttar bar. Bul kletkalar múıizdi zatty túzýge qatysady.
Tyrnaqtyń ósýin túbirindegi onıhoblasttar qamtamasyz etse, qundaǵyndaǵy onıhoblasttar tyrnaqtyń qalyńdaýyna yqpal etedi. Emizikti qabatta ornalasqan qan tamyrlary tyrnaqqa qyzǵylt tús beredi.

Tyrnaqtyń fızıologıasy men hımıalyq quramy
Tyrnaq shash sıaqty teri qabatynyń múıizdi ósindisine jatady, ıaǵnı keratındi túzilisterden turady. Biraq shashtyń quramyndaǵy álfa – keratınnan aıyrmashylyǵy tyrnaqtyń ıilgishtik jáne qabat túzetin qasıet berip turatyn beta – keratın belogy bar. Keratın – organıkalyq tabıǵatta kezdesetin eń myqty aqýyzdyń biri. Ol qyshqyldar men siltilerge, joǵary jáne tómen temperatýraǵa óte tózimdi. Keratınniń jalpy massasynda 5% kúkirt kezdesedi. Al mıneraldy zattardyń ishinde tyrnaq quramynda kezdesetinderi: kálsı, fosfor, sınk jáne myshák. Atalǵan zattardan basqa tyrnaq sýǵa baı, shamamen 14% - ǵa deıin jáne maı tárizdi zattarmen holesterın bar.

Tyrnaqtyń plasınkalyq qurylymy ótkizgishtik qasıetin qamtamasyz etedi. Terige qaraǵanda tyrnaqtar sýdy jaqsy ótkizedi. Tyrnaqtar óte qarqyndy túrde maıdy ózine sińirý qasıetine ıe. Bul qasıet tyrnaqtyń emdelýin jáne qalpyna kelýin qamtamasyz etedi. Olardyń sińirý qasıetterimen qosa, syrtqa shyǵarý qasıetteri birge júredi. Osylaısha tyrnaq bir - birine qarama - qarsy eki qyzmet atqarady - syrtqa shyǵarý jáne qaıta sińirý. Tyrnaq plasınkalary teri sıaqty únemi syrtqa ylǵaldylyq shyǵaryp turady, biraq tyrnaqtyń teriden aıyrmashylyǵy, tyrnaq qabattarynan syrtqy ortamen zat almasý prosesi enjarly júredi. Ylǵaldylyqty syrtqa shyǵarýdyń joǵarlyǵymen ádette tyrnaq óńdeýde tyrnaqqa janasatyn bógde nemese t. b zattar jaqsy sińedi.

Tyrnaqtar qorshaǵan orta faktorlaryna óte sezimtal keledi, sonyń áserinen tyrnaqtar kólemi men pishinin ózgertedi. Sýyq jáne qurǵaq orta tyrnaqtyń kóleminiń kishireıýine alyp keledi, al jyly jáne ylǵaldy ortada tyrnaqtardyń kerisinshe kólemi úlkeıedi. Tyrnaqtardyń qalypty bolýy teri sıaqty onyń qosalqy qurylymdaryna baılanysty. Mysaly, teri juqa ári qurǵaq bolsa, onda bul jaǵdaıda tyrnaqta juqa jáne synǵysh keledi dep boljaýǵa bolady. Biraqta bul pikir naqty ereje bolyp tabylmaıdy, sebebi teriniń qalypty jaǵdaıynda da tyrnaq aqaýlary kórinedi, ıaǵnı tyrnaqtyń ósýge jaýap beretin qurylymdary zaqymdanǵannan paıda bolady. Ártúrli yqpaldardyń áserinen tyrnaq ósetin aımaqta túrli ózgerister baıqalady. Mysaly, tyrnaq plasınkasynda kóldeneń júlgelerdiń paıda bolýy matrıkstiń ózgerisine nemese onyń zaqymdanýymen sıpattalady. Al dán tárizdi aq daqtarmen syzyqtyń(leıkonıhıa) paıda bolýy matrıksa nemese gıponıhıa aımaǵynda keratınızasıalyq úderistiń buzylýyn kórsetedi, ıaǵnı zat almasý prosesi buzyldy. Joǵaryda aıtyp ketkendeı tyrnaqtyń ósýi matrıksaǵa jáne gıponıhıaǵa baılanysty.

Tyrnaq plasınkasynyń tolyǵymen aýysýy qalypty jaǵdaıda 3 - 4 kóleminde ótedi. Qol tyrnaqtary aıaq tyrnaqtaryna qaraǵanda 2 - 3 ret jyldam ósedi, áıel adamdardyń tyrnaǵy er adamdarda qaraǵanda baıaý ósedi, túnde jyldam kúndiz jáı, jazda qarqyndy kysta baıaý ósedi. Tyrnaqtyń baıaý ósýi zat almasý prosesine jáne tyrnaqtyń ósý aımaǵyndaǵy jergilikti mıkrosırkýlásıaǵa baılanysty. Tyrnaqtyń anatomıasymen fızıologıasyn bilý mańyzdy, sebebi tájirıbede jáne qyzmeti jaǵynan tyrnaqqa baılanysty qosalqy túsinikter bar. Ol túsinikter "qaýipti aımaqtar" dep atalady.