Ańshylyqta habarshy, merekede jarshy bolǵan aspaptar
Mýzyka 2 synyp
Sabaqtyń taqyryby: Ańshylyqta habarshy, merekede jarshy bolǵan aspaptar
Sabaqtyń maqsaty: qazaq halqynyń kóne aspaptarynyń shyǵý tarıhyn este saqtaýǵa baýlý; aspaptardyń únimen, syr-sıpatymen tanystyrý; balalardyń halyq mýzykasyna degen súıispenshiligin arttyrý; estý, este saqtaý, yrǵaqty seziný qabiletterin damytý.
Sabaqtyń mindeti:
• Oqýshyny sóıleýge, oıyn tujyrymdap aıtýǵa úıretý;
• Mýzykanyń adam ómirindegi mańyzyn tereń túsinýge baýlý;
• Adamgershilikke, ásemdikke, sulýlyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Jańa sabaq.
Kórnekiligi: Aspaptardyń sýreti, aspaptar, kompozıtordyń sýreti,
Sabaqtyń barysy:
Uıymdastyrý bólimi:
Psıhologıalyq trenıń: Shattyq sheńber quraıyq!
Dóńgelenip turaıyq
Jyly sózdi arnaıyq
Birimizge birimiz,
Dostyq jyryn jyrlaıyq,
Qol ustasyp bárimiz
Shat kóńilden nár alyp,
Sabaqqa kóńil buraıyq!
Úı tapsyrmasy: Aspaptar týraly jáne olardyń ataýyn suraý. «Dombyra» ánin qaıtalatý.
Jańa sabaq:
Qazaq halqy kóbine mal sharýashylyǵymen aınalysqan. Sol maldyń qyry men syryn jaqsy bilgen. Maldyń ishegin, tuıaǵyn aspapqa paıdalanǵan. Tipti maldy ań - qustan qorǵaý úshin oǵan da aspaptar paıdalanǵan eken.
Asataıaq - erteden kele jatqan silkip oınaıtyn aspap. Qazaq halqynda ulttyq bılerdi súıemeldeý úshin qoldanylǵan Shý shyǵaratyn mýzykalyq aspap. Asataıaqtyń temir masaǵy bar. Jalpaq basy eki jaǵynan sheber órnektelip, áshekeılengen. Oǵan metal syldyrmaq ilingen. Asataıaqtyń qýys basynyń ishine bir ýys burshaq tastap, syrtynan kón terimen qaptaıdy. Asataıaqty silkigen kezde jańaǵy buraqtar ózgeshe ún shyǵarady.
Tuıaqtas - urý arqyly ún shyǵaratyn aspaptar tobyna jatady. Ol jylqynyń tuıaǵynan jasalady, ony óńdep, mýzykalyq aspap retinde qoldanýǵa úshin, bir nemese bir jarym jyl ýaqyt keptirý qajet. Sonda ǵana soqqanda anyq, taza ún shyǵady. Tuıaqtasty bes saýsaqtyń ushymen alaqanǵa jetkizbeı ustap, eki shetki jıegin kezekpen jartylaı dóńgeletip, almastyra otyryp soǵý kerek.
Qońyraý - erte zamanda qobyzshylar men baqsylardyń qoldanǵan mýzykalyq aspaby. Kúıshiler qońyraýdy qylqobyz ben dombyranyń joǵarǵy moıyn jaǵyna baılap, tartqanda árli - berli shaıqap, shyldyratyp otyrǵan. Al shańqobyz tartatyn áıelder saýsaqtaryna qońyraýdy kıip alyp, anda - sanda qaǵyp otyryp shyldyrlatqan.
Dańǵyra - urmaly - syldyrmaqty, qatty dybysty mýzykalyq aspap. Bul bir jaǵy terimen qaptalǵan, ishki jaǵynan temir saqınalar men syldyrmaqtar ilingen dóńgelek aspap. Dańǵyra - shamandyq ádet - ǵuryptyń bólinbes belgisi bolyp tabylady.
Dabyl - bul «dabyl qaǵý» degen sóz. Dabyl uryp oınalatyn aspap, ol týraly qazaq aýyz ádebıetinde kóp sóz bolady. Daýsy kúrkirep shyǵady. Aspaptyń eki jaǵy kón terińmen qaptalady. Erge ilip qoıý úshin búıirine aǵash sap ornatylady.
(Aspaptardyń ataýyn dápterge jazdyramyn)
Mýzyka tyńdaý: Nurǵısa Tilendıev kúıshi - kompozıtor. Onyń halyq arasynda keń taraǵan ánderi de kóp. «Otyrar sazy» orkestrin quryp, basqarǵan. Áıgili kompozıtordyń ózi qurǵan orkestrdiń oryndaýynda ánderi men kúıleri halyqqa keń tanymal boldy. N. Tilendıevtiń «Ata tolǵaýy» kúıin tyńdaımyz. «Otyrar sazy» orkestrdiń oryndaýynda oryndalady.
Túrli aspaptardyń dybysyn anyq estı alasyńdar.
- Qandaı kúı tyńdadyńdar?
- Qandaı aspaptardyń daýsyn estı aldyńdar?
- Kúıdi kim shyǵarǵan?
Án úırený:
Balalar shyǵarmashylyǵynan búgin jańa án úırenemiz. Baqytjan Baıqadamovtyń áni «Aıgólek». Ándi aldymen aspaptyń súıemeldeýimen oryndap beremin. Al, sender muqıat zeıin qoıyp tyńdaısyńdar.
(ándi fraza boıynsha úıretemin, mýzykalyq aspapqa qosylyp oryndatamyn)
Sergitý sáti:
«Kel, oınaıyq» (yrǵaqty qımyl jasatý)
Káne, qyzyq oıyn bar,
Dombyrany alyńdar.
Endi shertip kórińder,
Ánge salyp aıtyńdar.
Aıgólek - aý, aıgólek,
Aıdyń júzi dóńgelek!
Jaırańdasyp, qýanyp,
Bı bıleıik dóńgelep!
Dombyra oınaý:
«Eki saýsaq» jattyǵýyn joǵary, tómen qaǵystarmen oryndaý.
Dombyrany durys ustaý, oryndyqqa durys otyrý erejelerin qadaǵalaý.
Sabaqty bekitý:
Mýzykalyq – dıdaktıkalyq oıyn. Urmaly nemese ishekti aspaptardy (dabyl, asatsáq, tuıaqtas, qońyraý, dombyra, qobyz, jetigen, t. b) dybys erekshelikteri arqyly aıyra bilýge daǵdylandyrý. Oıyn barysynda balalardyń belsendiligin, qyzyǵýshylyǵy joǵaltyp almaý maqsatymen, aspaptardy durys tapqansha kórsetpegen jón.
Kesteni toltyrý.
Tapsyrma ------------------- Jaýaby
Urmaly aspaptar...
Ysqyshty aspaptar...
Shertpeli aspaptar...
Úrmeli aspaptar...
Sabaqty qorytyndylaý:
Suraqtarǵa durys jaýap berseńder bólshektengen aspapty durys qurastyrýǵa bolady.
1.«Aıgólek» ániniń avtoryn ata.
2. Ánniń áýeni qandaı?
3. Búgin sabaqta qandaı kúı tyńdadyq?
4. Kúıdiń avtoryn ata.
Úıge tapsyrma: «Aıgólek» ánin jatqa ánimen oryndaý. Ulttyq aspaptar týraly oqyp kelý.
Sabaqqa qatysqan oqýshylardy madaqtap, maqtap, baǵalaý
Sabaqtyń taqyryby: Ańshylyqta habarshy, merekede jarshy bolǵan aspaptar
Sabaqtyń maqsaty: qazaq halqynyń kóne aspaptarynyń shyǵý tarıhyn este saqtaýǵa baýlý; aspaptardyń únimen, syr-sıpatymen tanystyrý; balalardyń halyq mýzykasyna degen súıispenshiligin arttyrý; estý, este saqtaý, yrǵaqty seziný qabiletterin damytý.
Sabaqtyń mindeti:
• Oqýshyny sóıleýge, oıyn tujyrymdap aıtýǵa úıretý;
• Mýzykanyń adam ómirindegi mańyzyn tereń túsinýge baýlý;
• Adamgershilikke, ásemdikke, sulýlyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Jańa sabaq.
Kórnekiligi: Aspaptardyń sýreti, aspaptar, kompozıtordyń sýreti,
Sabaqtyń barysy:
Uıymdastyrý bólimi:
Psıhologıalyq trenıń: Shattyq sheńber quraıyq!
Dóńgelenip turaıyq
Jyly sózdi arnaıyq
Birimizge birimiz,
Dostyq jyryn jyrlaıyq,
Qol ustasyp bárimiz
Shat kóńilden nár alyp,
Sabaqqa kóńil buraıyq!
Úı tapsyrmasy: Aspaptar týraly jáne olardyń ataýyn suraý. «Dombyra» ánin qaıtalatý.
Jańa sabaq:
Qazaq halqy kóbine mal sharýashylyǵymen aınalysqan. Sol maldyń qyry men syryn jaqsy bilgen. Maldyń ishegin, tuıaǵyn aspapqa paıdalanǵan. Tipti maldy ań - qustan qorǵaý úshin oǵan da aspaptar paıdalanǵan eken.
Asataıaq - erteden kele jatqan silkip oınaıtyn aspap. Qazaq halqynda ulttyq bılerdi súıemeldeý úshin qoldanylǵan Shý shyǵaratyn mýzykalyq aspap. Asataıaqtyń temir masaǵy bar. Jalpaq basy eki jaǵynan sheber órnektelip, áshekeılengen. Oǵan metal syldyrmaq ilingen. Asataıaqtyń qýys basynyń ishine bir ýys burshaq tastap, syrtynan kón terimen qaptaıdy. Asataıaqty silkigen kezde jańaǵy buraqtar ózgeshe ún shyǵarady.
Tuıaqtas - urý arqyly ún shyǵaratyn aspaptar tobyna jatady. Ol jylqynyń tuıaǵynan jasalady, ony óńdep, mýzykalyq aspap retinde qoldanýǵa úshin, bir nemese bir jarym jyl ýaqyt keptirý qajet. Sonda ǵana soqqanda anyq, taza ún shyǵady. Tuıaqtasty bes saýsaqtyń ushymen alaqanǵa jetkizbeı ustap, eki shetki jıegin kezekpen jartylaı dóńgeletip, almastyra otyryp soǵý kerek.
Qońyraý - erte zamanda qobyzshylar men baqsylardyń qoldanǵan mýzykalyq aspaby. Kúıshiler qońyraýdy qylqobyz ben dombyranyń joǵarǵy moıyn jaǵyna baılap, tartqanda árli - berli shaıqap, shyldyratyp otyrǵan. Al shańqobyz tartatyn áıelder saýsaqtaryna qońyraýdy kıip alyp, anda - sanda qaǵyp otyryp shyldyrlatqan.
Dańǵyra - urmaly - syldyrmaqty, qatty dybysty mýzykalyq aspap. Bul bir jaǵy terimen qaptalǵan, ishki jaǵynan temir saqınalar men syldyrmaqtar ilingen dóńgelek aspap. Dańǵyra - shamandyq ádet - ǵuryptyń bólinbes belgisi bolyp tabylady.
Dabyl - bul «dabyl qaǵý» degen sóz. Dabyl uryp oınalatyn aspap, ol týraly qazaq aýyz ádebıetinde kóp sóz bolady. Daýsy kúrkirep shyǵady. Aspaptyń eki jaǵy kón terińmen qaptalady. Erge ilip qoıý úshin búıirine aǵash sap ornatylady.
(Aspaptardyń ataýyn dápterge jazdyramyn)
Mýzyka tyńdaý: Nurǵısa Tilendıev kúıshi - kompozıtor. Onyń halyq arasynda keń taraǵan ánderi de kóp. «Otyrar sazy» orkestrin quryp, basqarǵan. Áıgili kompozıtordyń ózi qurǵan orkestrdiń oryndaýynda ánderi men kúıleri halyqqa keń tanymal boldy. N. Tilendıevtiń «Ata tolǵaýy» kúıin tyńdaımyz. «Otyrar sazy» orkestrdiń oryndaýynda oryndalady.
Túrli aspaptardyń dybysyn anyq estı alasyńdar.
- Qandaı kúı tyńdadyńdar?
- Qandaı aspaptardyń daýsyn estı aldyńdar?
- Kúıdi kim shyǵarǵan?
Án úırený:
Balalar shyǵarmashylyǵynan búgin jańa án úırenemiz. Baqytjan Baıqadamovtyń áni «Aıgólek». Ándi aldymen aspaptyń súıemeldeýimen oryndap beremin. Al, sender muqıat zeıin qoıyp tyńdaısyńdar.
(ándi fraza boıynsha úıretemin, mýzykalyq aspapqa qosylyp oryndatamyn)
Sergitý sáti:
«Kel, oınaıyq» (yrǵaqty qımyl jasatý)
Káne, qyzyq oıyn bar,
Dombyrany alyńdar.
Endi shertip kórińder,
Ánge salyp aıtyńdar.
Aıgólek - aý, aıgólek,
Aıdyń júzi dóńgelek!
Jaırańdasyp, qýanyp,
Bı bıleıik dóńgelep!
Dombyra oınaý:
«Eki saýsaq» jattyǵýyn joǵary, tómen qaǵystarmen oryndaý.
Dombyrany durys ustaý, oryndyqqa durys otyrý erejelerin qadaǵalaý.
Sabaqty bekitý:
Mýzykalyq – dıdaktıkalyq oıyn. Urmaly nemese ishekti aspaptardy (dabyl, asatsáq, tuıaqtas, qońyraý, dombyra, qobyz, jetigen, t. b) dybys erekshelikteri arqyly aıyra bilýge daǵdylandyrý. Oıyn barysynda balalardyń belsendiligin, qyzyǵýshylyǵy joǵaltyp almaý maqsatymen, aspaptardy durys tapqansha kórsetpegen jón.
Kesteni toltyrý.
Tapsyrma ------------------- Jaýaby
Urmaly aspaptar...
Ysqyshty aspaptar...
Shertpeli aspaptar...
Úrmeli aspaptar...
Sabaqty qorytyndylaý:
Suraqtarǵa durys jaýap berseńder bólshektengen aspapty durys qurastyrýǵa bolady.
1.«Aıgólek» ániniń avtoryn ata.
2. Ánniń áýeni qandaı?
3. Búgin sabaqta qandaı kúı tyńdadyq?
4. Kúıdiń avtoryn ata.
Úıge tapsyrma: «Aıgólek» ánin jatqa ánimen oryndaý. Ulttyq aspaptar týraly oqyp kelý.
Sabaqqa qatysqan oqýshylardy madaqtap, maqtap, baǵalaý
You Might Also Like
