InfoHub Logo

Ashyq sabaq taqyryby: Toǵyzqumalaq. Oıyn erejeleri men erekshelikteri
Pánaralyq baılanysy: Tarıh, matematıka, ádebıet.
Maqsaty: Bilimdilik: Oqýshylarǵa ulttyq oıynnyń tarıhyn tanystyra otyryp, negizgi erejelerin úıretý.
Damytýshylyq: oqýshylarǵa toǵyzqumalaqtyń negizgi sharttaryn túsindirý arqyly logıkalyq oılaý qabiletin, matematıkalyq amaldardy tez sanaý, oı - órisin tolyq damytý jáne uqyptylyqqa óz betimen jumys jasaýǵa úıretý.
Tárbıelik: oqýshylardy uıymshyldyqqa, dostyq qarym - qatynasqa, ujymdylyqqa, ulttyq rýhta, sanany qalyptastyrýǵa beıimdeý.
Kerekti qural - jabdyqtar: Toǵyzqumalaqtar, slaıd - prezentasıa.
Kútiletin nátıjesi: Oqýshylar oıyndy meńgeredi, kúrdeli taktıkalardy sheshedi.
Ýaqyty: 45 mınýt. Ótetin orny: mýltımedıa kabıneti.
Sabaqtyń túri: Praktıkalyq: jattyǵýlar oryndaý, jarys
Toǵyzqumalaq oıyny qazaqtyń barlyq oıynynyń ishindegi eń qıyny, oınaǵan adamnyń mıy istep, sepshiligi artyp, tez tapqyshtyq jaǵy kúsheımek. S. Amanjolov

Sabaqtyń jospary:
I. Daıyndyq bólimi:
1. Uıymdastyrý kezeńi
İ. Oı qozǵaý
1. Toǵyzqumalaq oıyny qashan paıda boldy?
2. Qazaq ókilderinen kim oınaǵan?
3. Toǵyzqumalaq oıynshylaryn bilesińder me?
4Toǵyzqumalaq erejesin bilesińder me?

II. Negizgi bólim:
Jańa sabaq.«Oıyn erejeleri men erekshelikteri»,
Toǵyzqumalaq oıyny qazaqtyń barlyq oıynynyń ishindegi eń qıyny, oınaǵan adamnyń mıy istep, sepshiligi artyp, tez tapqyshtyq jaǵy kúsheımek S. Amanjolov

Toǵyzqumalaq oıynynyń negizgi termınderi:
• Qumalaq
• Qazan
• Otaý
• Bastaýshy
• Qostaýshy
• Tuzdyq
• Atsyraý
Toǵyzqumalq oıyny arnaıy taqtada eki adam arasynda oınalady. Oıyn taqtasy 2 qazan, 18 otaý, 162 qumalaqtan turady. Oıyn basynda ár oıynshyǵa bir qazan, toǵyz otaýǵa toǵyz - toǵyzdan salynǵan 81 qumalaq tıesili. Alǵashqy júris jasaǵan oıynshyny bastaýshy, ekinshi júris jasaǵan oıynshyny qostaýshy dep ataıdy.
Qazaqsha ataýlary:
№9 otaý mańdaı
№8 otaý kókmoıyn
№7 otaý qandyqaqpan
№6 otaý belbasar
№5 otaý bel
№4 otaý atsyratar
№3 otaý atópes
№2 otaý tekturmas
№1 otaý art
Toǵyzqumalaq qashan paıda bolǵan? Tarıh páni muǵalimi Kenjegúl Bısenbaevna Qamyspaevanyń qysqasha málimeti.
Slaıd boıynsha: Toǵyzqumalaq oıynynyń jazylý tártibi.
Tolyq jazý úgisi tómendegideı retpen júrgiziledi:
1. Júriletin otaýdyń nómirleri kórsetiledi.
2. Otaýdaǵy qumalaqtar sany jazylady.
3. Sońǵy qumalaq túsken otaýdyń nómiri
4. Ondaǵy qumalaqtar sany
5. Tuzdyq alynǵan jaǵdaıda H belgisi qoıylady.
6. Qos núkte (:) – tabysty júristi, syzyqsha (-)
jaı júristi beıneleıdi.
7. Lep belgisi (!) – kúshti júris.
8. Suraq (?) belgisi - qate júris
9. Eki lep belgisi (!!) – óte kúshti júris
10. Eki suraq belgisi (??) – óte qate júris
11. Suraq jáne lep belgisiniń qatar kelýi (?!) – oılandyratyn júris.

Júris jasaý erekshelikteri (slaıd)
Júris jasaý oıynshylardyń tarapynan kezektesip júriledi. Júristi kimniń jasaıtyny jerebemen nemese qarsylasardyń kelisimimen anyqtalady. Júris jasaý úshin óz jaǵyńyzdaǵy otaýlardyń birinen bar qumalaqtardy qolǵa alyp, bireýin ornyna qaldyryp, soldan ońǵa qaraı bir - birlep taratamyz. Taratý sátinde qumalaqtar óz otaýlarymyzdan asyp ketetin bolsa, qarsylastyń otaýyna taratamyz. Eger sońǵy qumalaq qarsylastyń taq sandy qumalaǵy bar otaýyna túsip, ondaǵy qumalaqtardy jup qylsa (2, 4, 6, 10, 12), sol otaýdaǵy qumalaqtar utyp alynyp, óz qazanymyzǵa salynady. Eger sońǵy qumalaq qarsylastyń jup sandy qumalaǵy bar otaýyna túsip, taq qylsa qumalaq utyp alynbaıdy. Máselen, joǵarydaǵy taqtadaǵy alǵashqy jaǵdaıda bastaýshy №7 otaýdaǵy 9 qumalaǵyn tartsa, sońǵy qarsylasynyń №6 otaýyna baryp túsedi jáne ondaǵy 9 qumalaq sońǵy qumalaqpen 10 bolyp, utyp alynady jáne qazanǵa salynady. Sol kezde taqtada tómendegideı jaǵdaı qalyptasady.