InfoHub Logo

Bular birinshi kýrsqa túskenderinde ózderiniń ustazy, kafedra meńgerýshisi aǵaılarynyń: "Aınalaıyndar-aı, senderdiń qadamdaryń qutty boldy-aý! Eki birdeı qýanyshqa keneldik qoı!" dep qaıta-qaıta aıta bergen sózi bar edi. Óıtkeni ol qýanyshtyń birinshisi respýblıkada tuńǵysh ret qazaq tili men ádebıeti mamandyǵy osy oqý ornynda fılologıa fakúltetinen bólinip, óz aldyna derbes shańyraq kóterip jatsa, al ekinshi qýanysh sol oqıǵadan keıin arada jıyrma eki kún óte bere, ıaǵnı 22 qyrkúıek kúni qazaq tiliniń memlekettik til mártebesin alǵan qýanyshy edi. Ustazdarynyń shattyqty júzderine qarap otyryp, sonda bular adamnyń jekebas qýanyshynan da aıryqsha qýanyshtardyń bar ekendigin sezingen. Al arada sanaýly kún ótkende Almatydan kelgen profesor áıel adamnyń: "Tilimizge memlekettik til mártebesin alý ońaı bolǵan joq qoı, qaraqtarym! Biz qýanyshtan jylap turdyq qoı!" degen sózin estip tebirengen.

Birinshi kýrsta ózderine SOKP tarıhynan sabaq bergen qart dosenttiń buǵan "Bala!" dep alyp, ár túrli suraqtar qoıa beretin minezi bar edi. Birde sol ustazy: "Bala! Ne isteımiz, táýelsizdigimizdi alamyz ba?!" - dep suraq qoıǵany bar. Bul álgi suraqqa ne dep jaýap bererin bilmeı qaldy. Óıtkeni bul kezde áli Táýelsizdik týraly Zańnyń qabyldanýyn bylaı qoıǵanda, Qazaqstan egemendik týraly Deklarasıasyn da qabyldaı qoımaǵan kezi edi. Sonda ustazynyń aıtqany: "Myna Baltyq boıynyń elderi táýelsizdigimizdi alamyz dep jantalasyp jatyr ǵoı! Biz ne isteımiz?!"

Arada bir jyldan astam ýaqyt ótkende Qazaqstan Respýblıkasy da ózin aıdaı álemge táýelsiz memleketpin dep jarıalady. Sonan soń ony jıhandaǵy ózge memleketter birinen keıin biri moıyndady.

Bular sońǵy kýrsta oqyp júrgenderinde Qazaqstan Respýblıkasy azattyqtyń bir nyshany - óziniń aqshasyn shyǵardy.

Qarashanyń 14-i kúni túnde qalada qar úzdiksiz jaýyp turǵan edi. Teledıdar da úzdiksiz qosylyp turdy. Sebebi teledıdardyń ishinde memleket basshysy sóılep otyr edi. Memleket basshysynyń qolynda Qazaqstannyń aqshasy teńge turdy. Halyqqa kórsetilip, tanystyrylyp jatqan teńge dál qarashanyń 15-i kúni halyqtyń qolyna tıýi tıis bolatyn.

"Qar jaýdy dep qýanba, artynan bolar aıazy". 15 qarasha kúni qalada shyńyltyr aıaz turyp alǵan edi.

Dál 15 qarasha óziniń mekteptegi memlekettik praktıkasynyń bastalatyn kúni de edi. Kimdi qaı synypqa jetekshilikke jiberedi, qaı synypqa sabaq beredi, osyny aıtatyn jınalys ótýi tıis bolatyn. Biraq bul túnde ǵana televızorda Elbasynyń qolynda turǵan teńgeni kórýge asyǵypty.

Móltek aýdannyń kishkentaı baılanys bólimshesinde halyq syrtqa shyǵyp turdy. Kún shyńyltyr aıaz bolsa da, adamdar kóńildi turǵan edi. Ol kezdegi halyqtyń rýhy, shynynda da, bıik boldy. Sebebi bular táýelsizdiktiń alǵashqy dámin tatyp jatqan halyq edi. Sol halyqpen birge kezekke turǵan munyń da qolyna aqyry Qazaqstannyń tól teńgesi tıdi. 200 teńge.

Endi sol teńgeni jumsaýǵa asyqty. Dál osy kezde dúkender zattardy sóre astynan shyǵara bastaǵan edi. Sebebi teńge aınalymǵa túsýi tıis bolatyn. Keńestik dúkenderden qalǵan bir ádet keı zattardy sóre astyna jasyryp ustaıtyn.

Dúkenge kirgende sol kezdegi jastardyń qyzyǵýshylyǵyn oıatatyn sórede turǵan magnıtofon kózge tústi. Bul keshe bolmaǵan, aldynda da. Ashyq kógildir tústi magnıtofon. Alǵash ret teńgege satyp alǵan zaty osy magnıtofonnyń baǵasy qazaq teńgesimen 170 teńge turǵan edi.

Arada aılar ótkende bularǵa Qazaqstannyń memlekettik eltańbasy beınelengen dıplom qaǵazyn tuńǵysh ret tabystady. Ol ashyq kógildir tústi juqa qaǵaz edi. Biraq onda azattyqtyń nyshany bar.

Mektepke barǵannan keıin eki jyldan soń alǵash ret qolyna qalam alyp, Qazaqstan Táýelsizdiginiń 5 jyldyǵyna oraı, senarı jazdy. Qazaq handyǵynyń 540 jyldyǵy, Jeltoqsan oqıǵasynyń 10 jyldyǵyna da negizdelgen, "Qazaq handyǵynyń qurylýy", "Aqtaban shubyryndy" jáne "Sottaǵy sońǵy proses" kórinisterinen turatyn "Biz, qazaq, ejelden erkindik ańsaǵan" atty ádebı-tarıhı, sazdy baǵdarlama Qojabaqy aýyldyq mádenıet Úıinde bir kúnniń ishinde eki ret qoıyldy. Úlkenderge jáne balalarǵa bólek.

Arada eki jyl ótkende munyń taǵy da azattyqty negiz etken, tarıh jáne óner taqyrybyn úılestirgen "Men qazaqpyn taraǵan Kók túrikten" baǵdarlamasyna aýdandyq mýzyka mektebiniń dırektory Roman Áýezov dıplom berdi. Aımaqtyq baıqaýǵa mektepterden nómir iriktep alyp ketýge kelgen qazylar alqasynyń tóraǵasy R.Áýezov: "25-tiń ujymy osy baǵdarlamasymen aýdandyq baıqaýǵa túgel qatysady" dedi.

Osydan soń arada bir jyl ótkende XXI ǵasyrdy qarsy alý úshin aýdandyq bilim bólimi uıymdastyrǵan jańa jyldyq keshke mektebiniń atynan qatysýǵa jiberilgen edi. Óleń oqydy.

...Batyrlyqqa bas ıip, dushpanyńa julqyndyń,
Moıyndaǵan talaıy batyldyǵyn jurtyńnyń.
Basyn ala almap edi talaı jaýy qazaqtyń,
Bul ǵasyrda aldymen tilin kesti-aý ultyńnyń.

Eldigińdi saqtap eń qandaı qıyn kezde de,
Kedeı halyq emespiz iske-daǵy, sózge de.
Jańa ǵasyr kelgende uly maqsat bireý-aq -
Qazaq degen halyqty moıyndatý ózgege!

Azattyq rýhymen oıanǵan halyq osylaı XXI ǵasyrdyń tabaldyryǵynan da attap ketken edi.

---