InfoHub Logo

Ashyq sabaq
Taqyryby: Totalıtarlyq rejımniń ornaýy, saıası repressıa
Qazaqstan tarıhy
Toby: D - 142/b, D - 131 2 - kýrs
Totalıtarlyq rejımniń ornaýy, saıası repressıa
Sabaqtyń maqsaty
Bilimdiligi: Stalınızmniń ornyǵýy, jazalaý sharalary. Halyq qasireti. Qazaqstan – lagerler ólkesi. Keńes Odaǵy kezindegi Qazaqstanda salynǵan eńbekpen túzeý lagerleriniń tarıhyna sholý jasaý.
Damytýshylyǵy: oqýshylardyń shyǵarmashylyqpen izdený arqyly olardyń fılosofıalyq oılaý qabiletin jetildirý, óz oılaryn jetkizýdegi sóıleý mádenıetin qalyptastyrý.
Tárbıeligi: oqýshylardyń otanshyldyq sezimin arttyra otyryp, qıyndyqqa tóze bilip, bolashaqqa degen senimderin joǵaltpaýǵa tárbıeleý.
Sabaqtyń tıpi: toppen jumys
Sabaqtyń ádisi:
1. Oqýmen jazýdy syn turǵysynan oılaý tehnologıalary
2. Satylaı keshendi taldaý tehnologıasy
a) «Mıǵa shabýyl» strategıasy
á) Aptanyń jeti kúni
b) Aqparattyq tehnologıa
Sabaqtyń kórnekiligi: Qazaqstannyń kartasy, KarLAG kartasy, qazaq zıalylarynyń sýretteri, slaıd shoý.
Pánaralyq baılanys: Ádebıet, geografıa

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi
Oqý quralyn tekserip túgendeý
Oqýshylar zeıinin sabaqqa aýdarý

İİ. Úı tapsyrmasyn suraý.
Aldyn ala berilgen taqyryp boıynsha toptarǵa bólinip slaıd, baıandamalaryn qorǵaıdy.(15 - mınýt)
a) «Mıǵa shabýyl» strategıasy boıynsha suraqtar:
1. Indýstrıalandyrý sóziniń maǵynasy, ındýstrıalandyrý baǵyty partıanyń qaı sezinde. Qashan belgilendi?
2. Qaı bes jyldyq josparmen tuspa - tus keldi?
3. Indýstrıalandyrý baǵyty neden bastaldy?
4. F. I. Goloshekın ólkemizdi basqarǵan jyldar jáne ustanǵan baǵyty?
5. Goloshekın baǵytyna qarsy shyqqan qoǵam qaıratkeri?
6. Qazaq halqyn orny tolmas qasiretke ushyratqan qyzyl jendet?
(F. Goloshekın)
7. «Goloshekınniń saıasaty birden - bir durys saıasat»- dep aıtqan kim?
(I. V. Stalın)
8. 1932 - 1933 jj. Asharshylyq qurbandaryna eskertkish monýmeti qaı qalada turǵyzyldy? (Astana)
9. Ashtyq týraly málimetter keltirilgen qaı kitapta? (Qyzyldar qyrǵyny)
10. Tarıhshy Talas Omarbekov málimeti boıynsha 1930 - 1933 jj. ashtyqtan qansha adam qyrylǵan?
(2 mln. 200 myń adam)
11. Genosıd degen ne? (Ultty túbirimen joıyp jiberý)
12. Asharshylyqqa kim kináli dep oılaısyń? (Stalın saıasaty, Goloshekın - oryndaýshy)
13. «Asyra silteý bolmasyn, asha tuıaq qalmasyn» kimderdiń urany? (Goloshekındik solaqaı saıasattyń basty urany)
14. Asharshylyqtan buryn halyq sany? (4 mln. 850 myń adam)
15. Goloshekınnen keıin qazaq dalasyna kim basshy boldy? (L. I. Mırzoıan)
16. Kúnine qazaq myńdap ólip jatyr
Tuqymy saǵat saıyn kemip jatyr
Óz balasyn ózi úıtip, sıraǵan jep,
Kór azabyn tirideı kórip jatyr. Kimniń óleń joldary? (İ. Jansúgirov)
17. Ashtyq týraly slaıd kórsetý (3 - mınýt)
Qazaq dalasynda ashtyq úsh ret boldy:
• 1921 - 1922jj,
• 1931 - 1933jj,
• 1941 - 1945jj, soǵystan keıin
Men qazaqpyn myń ólip, myń tirilgen,
Jórgegimde tanystym muń tilimen.
Jylaǵanda júregim, kún tutylyp,
Qýanǵanda kúlkimnen tún tirilgen.

İİİ. Jańa taqyryp. (sabaqtyń taqyryby, maqsatyn túsindirý)
a) kezdesetin termın sózdermen jumys:
Búrokratıa - qoǵam múshelerine belgili bir artyqshylyqtary bar ókimet apparatynyń kómegimen iske asyrylatyn basqarý júıesi, sheneýlik bıligi
Repressıa - memlekettiń óz azamattaryna qoldanatyn qatań jazalaý sharalary.
Totalıtarızm - árbir azamattyń, qoǵam ómiriniń barlyq salasy memleket tarapynan tolyq baqylaýǵa alynǵan memlekettiń saıası qurylys túri.
á) Toptyq jumys. Oı damytý (5 - mınýt)
1. Totalıtarlyq júıeniń ornaýy;
2. Jappaı jazalaý, Qazaqstan – lagerler ólkesi;
3. Qýǵyn - súrginge ushyraǵan zıaly ókilderimiz;
b) Toptyq tapsyrmalardy qorǵaý (slaıd arqyly totalıtarlyq júıeniń jappaı jazalaý, lagerler, qýǵyn - súrginge ushyraǵan zıaly ókilderdiń sýretteri)
Muǵalimniń kirispe sózi
1930 jylǵa qaraı eldiń barlyq jerinde sosıalısik qatynastar ornady. Jer fabrıka, zavodtar, ujymsharlar men keńsharlar memleket menshigine ótti. Óndiris qural - jabdyqtaryna qoǵamdyq menshik ornyqty. Elde 1936 jyldyń 5 jeltoqsanynda Keńesterdiń Jalpyodaqtyq Úİ tótenshe sezinde jańa stalındik Konstıtýtsıa qabyldady. Ol boıynsha KSRO – da búrokratıalyq ortalyqtandyrý ornyqty. Sosıalızm totalıtarlyq kazarmalyq sıpat aldy. Elde stalındik saıasat júzege asty. Jazalaý organdarynyń qyzmeti kúsheıtildi. Osylaısha jeke adam quqyǵy aıaqqa basylyp, pikir aıtqan, usynys jasaǵan adam «halyq jaýy» qataryna jatqyzylyp jazalandy. Stalındik qýǵyn - súrgin «genosıd saıasaty» osylaı bastaldy.
1. Qazaqstandaǵy ekinshi repressıa 1937 - 1938 jyldary júrgizildi. Sebebi bul jyldary búkil elimizde, ásirese Máskeý men Lenıngradta jappaı jazalaý sharalary bastalǵan edi. Sonyń yzǵary Qazaqstanǵa Qaraǵandy qalasyna da kelip jetti. Óıtkeni Qaraǵandy elimizdegi úshinshi kómir oshaǵy ataldy. Munda kóptegen partıa, memleket jáne qoǵam qaıratkerleri, belgili ǵalymdar men aqyn - jazýshylar jumys istedi. Sonyń ishinde dep slaıd arqyly sol kezdegi qýǵyn - súrgin qurbandary bolǵan qazaq zıalylaryna toqtalamyz.
Muǵalim Á. Bókeıhanovtyń ómiri men qyzmetin satylaı keshendi taldaý arqyly kórsetedi:

Oqytýshy: U. O. Abzelova