Týberkýlezdiń adyn alý (ashyq tárbıe saǵaty)
Týberkýlezdiń aldyn alý
(Týberkýlezdiń aldyn - alý sharalary týraly jalpy túsinik)
Maqsaty:
a) Balalardyń sana - sezimderin oıatý, óz densaýlyqtaryn saqtaýdyń mańyzdylyǵy, jeke bas gıgıenasy týraly túsinik qalyptastyrý
á) Qazirgi adamzat urpaǵyna tónip turǵan problemanyń túıinin ashý. Týberkýlez sıaqty aýrýdyń paıda bolýyn, qoǵamǵa, adamǵa osy aýrýdyń zardabyn túsindirý, ashyp kórsetý.
b) Jaman ádetterden boılaryn aýlaq salýyn, sanıtarlyq - gıgıenalyq talaptarǵa saı bolýyn qalyptastyrý, damytý. Tazalyqqa, uqyptylyqqa, jaýapkershilikke tárbıeleý.
Túri: Suhbat ( Suraq - jaýap, keńes áńgime)
Ádisi: Baıandaý, suraq - jaýap.
Kórnekiligi: Týberkýlez taqyrybyna salynǵan sýretter, plakatqa jazylǵan naqyl sózder.
Qatysýshylar:
1. Dáriger
2. Oqýshylar.
3. Ustazdar.
Sabaqtyń barysy:
Muǵalimniń kirispe sózi: Balalar dúnıe júzinde halyq sanynyń kóbeıýine baılanysty týberkýlez aýrýy budan 20 - jyl burynǵyǵa qaraǵanda edáýir kóbeıip otyr. Búkil álemdik densaýlyq saqtaý uıymynyń málimetteri boıynsha dúnıejúzinde týberkýlez aýrýymen 8 - 10 mln adam tirkelip, 3mln adam qaıtys bolady eken.
- Al, endi tárbıe saǵatymyzdy bastamas buryn dáriger - ftızıator rólin oınaıtyn synybymyzdyń oqýshysy Erǵalı Nurshat daıyndap ákelgen málimdemesin tyńdalyq.
Týberkýlez ókpe qabynatyn aýyr juqpaly aýrý. Ejelgi ǵalymdar men oıshyldarynyń jazbalarynda týberkýlez « kókjótel – chahotha» retinde aıtylady. Týberkýlez qozdyrǵyshyn nemis ǵalymy R. Koh ashqan. Sondyqtan bul bakterıalardy Koh taıaqshalary dep ataıdy. Olar ár túrli múshelerdi zaqymdaıdy: ókpe, súıek, býyn, búırek t. b. zaqymdaıdy. Týberkýlez taıaqshalary syrtqy ortaǵa edáýir tózimdi bolady - lastyqta, qaqyryqta, kúndelikti paıdalanylatyn nárselerde, qorshaǵan ortada kóp ýaqytqa deıin saqtalady (topyraqta, sýda, kitapta). Týberkýlez – asa qaýipti dert. Aýrý belgileri kópke deıin bilinbeıdi. Alǵashynda azdaǵan qurǵaq jótel paıda bolyp, keıin kúsheıedi, tamaqqa tábeti tartpaıdy, uıyqtaǵanda terlep, keshke qaraı dene qyzýy kóteriledi, tez sharshaıdy. Sodan keıin jótel, qan aralas qaqyryq paıda bolady. Osy belgiler biline salysymen, neǵurlym erterek dáriger - ftızıatorǵa qaralý kerek. Týberkýlez taıaqshalary syrtqy ortaǵa edáýir tózimdi bolady, topyraqta 2 apta, kitap betterinde 3 aı, sýda 5 aıǵa deıin saqtala alady. Týberkýlez taıaqshalaryn uzaq ýaqyt qaınatý, týra túsken kún sáýlesi, hloramın jáne hlorly ák óltiredi.
- Al endi balalar, bul aýrý týraly dárigerimizge qandaı suraqtaryńyz bar?
1 oqýshy:
- Týberkýlez adamǵa qalaı juǵýy múmkin?
Dáriger: - Týberkýlez jótel jáne qaqyryq arqyly taraıtyn juqpaly aýrý. Sondyqtan ózińizge de, ózgege de edenge, jerge túkirýge jol bermeńiz.
2 oqýshy:
- Adamnyń týberkýlez aýrýyn juqtyrǵanyn neden baıqaýǵa bolady?
Dáriger: - Týberkýlezdi anyqtaýdyń birden-bir joly - qaqyryq tekserý.
Eger naýqas:
- Úsh aptadan asa jótelse;
- Qan túkirse;
- Úsh aptadan asa kókirek tusyndaǵy aýyrsyný basylmasa;
- Úsh aptadan asa qaltyrap júrse, bulardy týberkýlez aýrýynyń habary dep túsingen jón.
BQO, Shyńǵyrlaý aýdany
Tasmola OJBBBM
Kıtarova Laıla Tolybaevna
Tolyq nusqasyn júkteý
(Týberkýlezdiń aldyn - alý sharalary týraly jalpy túsinik)
Maqsaty:
a) Balalardyń sana - sezimderin oıatý, óz densaýlyqtaryn saqtaýdyń mańyzdylyǵy, jeke bas gıgıenasy týraly túsinik qalyptastyrý
á) Qazirgi adamzat urpaǵyna tónip turǵan problemanyń túıinin ashý. Týberkýlez sıaqty aýrýdyń paıda bolýyn, qoǵamǵa, adamǵa osy aýrýdyń zardabyn túsindirý, ashyp kórsetý.
b) Jaman ádetterden boılaryn aýlaq salýyn, sanıtarlyq - gıgıenalyq talaptarǵa saı bolýyn qalyptastyrý, damytý. Tazalyqqa, uqyptylyqqa, jaýapkershilikke tárbıeleý.
Túri: Suhbat ( Suraq - jaýap, keńes áńgime)
Ádisi: Baıandaý, suraq - jaýap.
Kórnekiligi: Týberkýlez taqyrybyna salynǵan sýretter, plakatqa jazylǵan naqyl sózder.
Qatysýshylar:
1. Dáriger
2. Oqýshylar.
3. Ustazdar.
Sabaqtyń barysy:
Muǵalimniń kirispe sózi: Balalar dúnıe júzinde halyq sanynyń kóbeıýine baılanysty týberkýlez aýrýy budan 20 - jyl burynǵyǵa qaraǵanda edáýir kóbeıip otyr. Búkil álemdik densaýlyq saqtaý uıymynyń málimetteri boıynsha dúnıejúzinde týberkýlez aýrýymen 8 - 10 mln adam tirkelip, 3mln adam qaıtys bolady eken.
- Al, endi tárbıe saǵatymyzdy bastamas buryn dáriger - ftızıator rólin oınaıtyn synybymyzdyń oqýshysy Erǵalı Nurshat daıyndap ákelgen málimdemesin tyńdalyq.
Týberkýlez ókpe qabynatyn aýyr juqpaly aýrý. Ejelgi ǵalymdar men oıshyldarynyń jazbalarynda týberkýlez « kókjótel – chahotha» retinde aıtylady. Týberkýlez qozdyrǵyshyn nemis ǵalymy R. Koh ashqan. Sondyqtan bul bakterıalardy Koh taıaqshalary dep ataıdy. Olar ár túrli múshelerdi zaqymdaıdy: ókpe, súıek, býyn, búırek t. b. zaqymdaıdy. Týberkýlez taıaqshalary syrtqy ortaǵa edáýir tózimdi bolady - lastyqta, qaqyryqta, kúndelikti paıdalanylatyn nárselerde, qorshaǵan ortada kóp ýaqytqa deıin saqtalady (topyraqta, sýda, kitapta). Týberkýlez – asa qaýipti dert. Aýrý belgileri kópke deıin bilinbeıdi. Alǵashynda azdaǵan qurǵaq jótel paıda bolyp, keıin kúsheıedi, tamaqqa tábeti tartpaıdy, uıyqtaǵanda terlep, keshke qaraı dene qyzýy kóteriledi, tez sharshaıdy. Sodan keıin jótel, qan aralas qaqyryq paıda bolady. Osy belgiler biline salysymen, neǵurlym erterek dáriger - ftızıatorǵa qaralý kerek. Týberkýlez taıaqshalary syrtqy ortaǵa edáýir tózimdi bolady, topyraqta 2 apta, kitap betterinde 3 aı, sýda 5 aıǵa deıin saqtala alady. Týberkýlez taıaqshalaryn uzaq ýaqyt qaınatý, týra túsken kún sáýlesi, hloramın jáne hlorly ák óltiredi.
- Al endi balalar, bul aýrý týraly dárigerimizge qandaı suraqtaryńyz bar?
1 oqýshy:
- Týberkýlez adamǵa qalaı juǵýy múmkin?
Dáriger: - Týberkýlez jótel jáne qaqyryq arqyly taraıtyn juqpaly aýrý. Sondyqtan ózińizge de, ózgege de edenge, jerge túkirýge jol bermeńiz.
2 oqýshy:
- Adamnyń týberkýlez aýrýyn juqtyrǵanyn neden baıqaýǵa bolady?
Dáriger: - Týberkýlezdi anyqtaýdyń birden-bir joly - qaqyryq tekserý.
Eger naýqas:
- Úsh aptadan asa jótelse;
- Qan túkirse;
- Úsh aptadan asa kókirek tusyndaǵy aýyrsyný basylmasa;
- Úsh aptadan asa qaltyrap júrse, bulardy týberkýlez aýrýynyń habary dep túsingen jón.
BQO, Shyńǵyrlaý aýdany
Tasmola OJBBBM
Kıtarova Laıla Tolybaevna
Tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
-
Maqsaty: Oqýshylardy jolda durys júrip - turýǵa tárbıeleý. Qoǵamdyq mekemelerdiń kúndelikti turmysta alatyn orny, onda kóptegen adam jumys isteıtinin aıtyp túsindirý. Olardyń qandaı kóliktermen jumy...
