Túbir men qosymsha
Túbir men qosymsha (6 - synyp)
Sabaqtyń maqsaty:
1. Bilimdilik – qazaq tilindegi qosymshalardyń túbir sózge jalǵaný zańdylyqtary týraly uǵymdaryn damytý, jurnaq pen jalǵaýdyń atqaratyn qyzmetin tanytý.
2. Tárbıelik – ana tilin qadirleýge bilimdilikke, salaýattylyqqa, ujymdyq jumys jasaý barysynda adaldyq qasıetterin damytý.
3. Damytýshylyq – fonetıka taraýy boıynsha alǵan bilimderine súıene otyryp saýatty jazý, oqý daǵdylaryn jetildirý, oqýshylardyń belsendi oılaý qyzmetterin jandandyrý, durys sóıleýge mashyqtandyrý.
Sabaqtyń túri: jańa bilimdi meńgerý
Sabaqtyń ótý ádisi: Syn turǵysynan oılaý, gramatıkalyq oıyn, fonetıkalyq taldaý.
Sabaq kórnekiligi: Taqyrypqa arnalǵan syzba, kespe kartochkalar
Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi:
a) oqýshylardy túgeldeý, topqa bólý, oqýshynyń sabaqqa daıyndyǵyna nazar aýdarý.
II. Úı tapsyrmasyn suraý:
68 - jattyǵý. Oqyp, sóz quramyna maqal – mátelderdegi qosymshalardyń túrlerin ajyratyńdar.
Suraq: 1. Sózder qandaı joldarmen jasalady?
2. Sóz tolǵasy degen ne?
III. Jańa sabaq:
I. Qyzyǵýshylyǵyn oıatý.
Oı qozǵaý.
El bastaý qıyn emes,
Qonatyn jerden kól tabylady.
Qol bastaý qıyn emes,
Shabatyn jerden el tabylady.
Sharshy topta sóz bastaýdan,
Qıyndy kórgenim joq.
(Buqar Jyraý)
Qosymshanyń nelikten jalǵanatynyn paıymdaý úshin mátin ishindegi qosymshalardy óshirip, mátin daýystap oqytylady. Qosymshalardyń sóılemdegi sózderdi baılanystyratynyn, sózge maǵyna ústeıtinin oqýshylardyń ózderine sheshkizý.
II. Maǵyna taný. Djıso 1jumysy boıynsha taqyrypty úsh topqa bólip, óz túsinigin aıtqyzý.
I top. Sóz bastapqy maǵynaly bólshegi.
II top. Qosymshanyń túrleri.
III top. Jurnaqtar arqyly jasalǵan sózder.
Syzba: Sóz túrleri bólshekterden turady.
Túbir ------------------------- Qosymsha
negizgi týyndy ------------ jurnaq jalǵaý
«Kim jyldam» oıyny.
Sharty: Sózderdegi qosymshalardy óz ornyna qoı.
- Memleket - deı - gi - nde - i - ter
- Qysyl - ǵy - da - shań
- sheshen - ge - dik - ińiz
- baýyr - da - y - lar - ǵy - nda
- estelik - diń - imiz - ter
Sonymen qosymshalar belgili bir zańdylyq boıynsha jalǵanady eken.
Túbir+jurnaq+kóptik j+táý j+sep j n/e
Túbir+jurnaq+kóptik j+táý j+jikt j
Oqýlyqpen jumys. 69 – jattyǵý.
Qosymshanyń túbirlerin (jurnaq pa, jalǵaý ma) ajyrat
I top. adamǵa, boıy, jaqsylyq, qolynan
II top. ákemniń, qýlaǵan, shańyraǵyn, syrtqy, elge
III top. oqıǵaǵa, apamnyń, adamgershilik, aqyl - parasattarynan
Fonetıkalyq taldaý. I Ana II Áke III Til
A - daýysty, ashyq, jýan, ezýlik
N - daýyssyz, úndi
A - daýysty, ashyq, jýan, ezýlik
«Kim bilgir»oıyny. Qazaq, orys, aǵylshyn tilderine qatysty sóz oılan, oǵan qosymsha jalǵatyp jazý.
Mysaly: Balyq - balyqshy
Ryba - rybok
Fish - fishman
III Oı tolǵaý. Sýret boıynsha áńgime jazý.
Q túbir sózge jalǵandy,
O túbir sózdegi dybystardyń
S ereksheligine sáıkes jalǵanady
Y ózi jalǵanǵan sózge maǵyna ústeıdi
M sóılemdegi sózderdi bir - birimen baılanystyrady
Sh belgili bir zańdylyq boıynsha bir - biriniń
A ústine jalǵana beredi
Baǵalaý. Ár toptaǵy baǵalaý paraǵyn jınaý.
Úıge tapsyrma: 72 – jattyǵý. Berilgen sózderge qosymsha jalǵap, sóılem qurap jaz.
Balǵataeva Jańagúl Kenjebaıqyzy
Qyzylorda oblysy, Qazaly aýdany, Bekarystan bı aýyly,
№ 24 orta mektebiniń qazaq tili men ádebıeti páni muǵalimi
Sabaqtyń maqsaty:
1. Bilimdilik – qazaq tilindegi qosymshalardyń túbir sózge jalǵaný zańdylyqtary týraly uǵymdaryn damytý, jurnaq pen jalǵaýdyń atqaratyn qyzmetin tanytý.
2. Tárbıelik – ana tilin qadirleýge bilimdilikke, salaýattylyqqa, ujymdyq jumys jasaý barysynda adaldyq qasıetterin damytý.
3. Damytýshylyq – fonetıka taraýy boıynsha alǵan bilimderine súıene otyryp saýatty jazý, oqý daǵdylaryn jetildirý, oqýshylardyń belsendi oılaý qyzmetterin jandandyrý, durys sóıleýge mashyqtandyrý.
Sabaqtyń túri: jańa bilimdi meńgerý
Sabaqtyń ótý ádisi: Syn turǵysynan oılaý, gramatıkalyq oıyn, fonetıkalyq taldaý.
Sabaq kórnekiligi: Taqyrypqa arnalǵan syzba, kespe kartochkalar
Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi:
a) oqýshylardy túgeldeý, topqa bólý, oqýshynyń sabaqqa daıyndyǵyna nazar aýdarý.
II. Úı tapsyrmasyn suraý:
68 - jattyǵý. Oqyp, sóz quramyna maqal – mátelderdegi qosymshalardyń túrlerin ajyratyńdar.
Suraq: 1. Sózder qandaı joldarmen jasalady?
2. Sóz tolǵasy degen ne?
III. Jańa sabaq:
I. Qyzyǵýshylyǵyn oıatý.
Oı qozǵaý.
El bastaý qıyn emes,
Qonatyn jerden kól tabylady.
Qol bastaý qıyn emes,
Shabatyn jerden el tabylady.
Sharshy topta sóz bastaýdan,
Qıyndy kórgenim joq.
(Buqar Jyraý)
Qosymshanyń nelikten jalǵanatynyn paıymdaý úshin mátin ishindegi qosymshalardy óshirip, mátin daýystap oqytylady. Qosymshalardyń sóılemdegi sózderdi baılanystyratynyn, sózge maǵyna ústeıtinin oqýshylardyń ózderine sheshkizý.
II. Maǵyna taný. Djıso 1jumysy boıynsha taqyrypty úsh topqa bólip, óz túsinigin aıtqyzý.
I top. Sóz bastapqy maǵynaly bólshegi.
II top. Qosymshanyń túrleri.
III top. Jurnaqtar arqyly jasalǵan sózder.
Syzba: Sóz túrleri bólshekterden turady.
Túbir ------------------------- Qosymsha
negizgi týyndy ------------ jurnaq jalǵaý
«Kim jyldam» oıyny.
Sharty: Sózderdegi qosymshalardy óz ornyna qoı.
- Memleket - deı - gi - nde - i - ter
- Qysyl - ǵy - da - shań
- sheshen - ge - dik - ińiz
- baýyr - da - y - lar - ǵy - nda
- estelik - diń - imiz - ter
Sonymen qosymshalar belgili bir zańdylyq boıynsha jalǵanady eken.
Túbir+jurnaq+kóptik j+táý j+sep j n/e
Túbir+jurnaq+kóptik j+táý j+jikt j
Oqýlyqpen jumys. 69 – jattyǵý.
Qosymshanyń túbirlerin (jurnaq pa, jalǵaý ma) ajyrat
I top. adamǵa, boıy, jaqsylyq, qolynan
II top. ákemniń, qýlaǵan, shańyraǵyn, syrtqy, elge
III top. oqıǵaǵa, apamnyń, adamgershilik, aqyl - parasattarynan
Fonetıkalyq taldaý. I Ana II Áke III Til
A - daýysty, ashyq, jýan, ezýlik
N - daýyssyz, úndi
A - daýysty, ashyq, jýan, ezýlik
«Kim bilgir»oıyny. Qazaq, orys, aǵylshyn tilderine qatysty sóz oılan, oǵan qosymsha jalǵatyp jazý.
Mysaly: Balyq - balyqshy
Ryba - rybok
Fish - fishman
III Oı tolǵaý. Sýret boıynsha áńgime jazý.
Q túbir sózge jalǵandy,
O túbir sózdegi dybystardyń
S ereksheligine sáıkes jalǵanady
Y ózi jalǵanǵan sózge maǵyna ústeıdi
M sóılemdegi sózderdi bir - birimen baılanystyrady
Sh belgili bir zańdylyq boıynsha bir - biriniń
A ústine jalǵana beredi
Baǵalaý. Ár toptaǵy baǵalaý paraǵyn jınaý.
Úıge tapsyrma: 72 – jattyǵý. Berilgen sózderge qosymsha jalǵap, sóılem qurap jaz.
Balǵataeva Jańagúl Kenjebaıqyzy
Qyzylorda oblysy, Qazaly aýdany, Bekarystan bı aýyly,
№ 24 orta mektebiniń qazaq tili men ádebıeti páni muǵalimi
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
-
Maqsaty: 1. Oqýshylarǵa táýelsizdik uǵymyn túsindirý, el táýelsizdiginiń saqtalýyna úles qosý. Jeltoqsan qurbandarymen tanystyrý, olardyń Otan úshin qurban bolǵandaryn aıtyp ótý.
