InfoHub Logo

«Týǵan tilim - tirligimniń aıǵaǵy» ıntellektýaldy oıyn.
Maqsaty: 1. Oqýshylardy óz ana tiliniń qadir - qasıetin bilip, óz ana tiliniń kórkemdigin sezinip, sóz qudiretin túsinip, onyń adam ómirindegi mańyzyn uǵynýǵa úıretý.
2. Til áýezdiligin, kórkemdigin, baılyǵyn, sheshendigin kórsetetin naqyl sózder, maqal - mátelder arqyly oqýshy dúnıetanymyn, oı órisin damytý.
3. Til tazalyǵyn saqtaý, mádenıetti sóıleý, sheshendik ónerdi oqýshy boıyna sińire otyra, ana tiline súıispenshiligin qalyptastyrý, memlekettik til mártebesin kóterýge atsalysýǵa shaqyrý.
Kórnekiligi: Naqyl sózder, beketter - top attary jazylǵan plakattar, «Ana tili – ardaǵym» kitap kórmesi, madaqtaý qaǵazdary, Microsoft Pover Point programmasynda bezendirilgen prezentasıa.

Júrgizýshi:
«Til» atty búgin bizde saıys óter,
Tulparlar tuıaqtaryn dúbirleter.
Saıysqa saıgúlikter shapqaly tur,
Eń júırigi márege ozyp jeter.

Juqtyrmaı shashasyna shańdy shabar,
Márege buryn jetken báıgeni alar.
Júıriktiń ekpinine shydamaıtyn,
Shaba almaı, shabandozdar artta qalar.

Dúrkiregen til saıys alamanda,
Tamyzǵan tildiń maıyn ozyp keler.
Baptaǵan báıge atynyń shabysyndaı,
Báıgede delebesi qozyp keler.
Súıemin týǵan tildi – anam tilin, Besikte jatqanymda - aq bergen bilim. Shyr etip jerge túsken mınýtymnan Qulaǵyma sińirgen tanys únim. Eń birinshi sol tilmen syrtqa shyqty, Súıgenim, súısingenim, jek kórgenim. ( S. Toraıǵyrov.)

Muǵalimniń sózi: Qurmetti oqýshylar, búgin biz 3 top: «Tapqyrlar», «Zerekter» «Oıshyldar» Qazaq tili eline sapar shegemiz. Aldymyzdan kóp beketter kezdesedi. Ondaǵy tapsyrmalardy oryndaǵan top músheleri «Qazaq tiliniń janashyry» ataǵyn jeńip alady.
Júrgizýshi: Ádil qazylar alqasyn saılaıyq
Tárbıe isiniń meńgerýshileri, ádebıetshiler, bastaýysh synyp muǵalimderi;.

Júrgizýshi: Intellektýaldy oıynnyń sharty: Saıysymyz óz máresine jetkenge deıin saıyskerler ár túrli 7 (jeti) beketten ótedi. Ár bekettiń ózine tán tapsyrmalary bar. Sol tapsyrmalardy belgilengen ýaqyt ishinde durys oryndap, oıynnyń sońyna deıin atsalysady. Ár bekettiń ózindik upaıy bar. Sol upaıdy jınap alý oıynshylardyń quzyrynda. Eger de upaı sanymyz birdeı bolyp, beriletin oryndardyń reti teń dárejede tursa, onda qosymsha suraq berý ádilqazylar alqasyna júkteledi. Sóıtip, jeńimpazdy anyqtaımyz. Sonymen Saıyskerlerge sáttilik tilep, oıynymyzdy bastaımyz.
1. «Qaıyrly tań» beketi Úsh toptyń sálemdesýi. Tanysý. Myna týrda kórermenderde óz daýystaryn bere alady. Unaǵan toptyń tanystyrýyna qoldaryńyzdaǵy 10 upaıyńyzdy jáshikke salasyz.
1. Tapqyrlar: Bilim qýǵan balamyz, Jetilgen oı - sanamyz. Saıysyńdar bizbenen, Biz «Tapqyrlar» bolamyz. Uranymyz: Til taǵdyryn sán qylyp, Kóteremiz máńgilik!
2. Zerekter: İlim - bilim týraly, İzdegen talmaı derekter. Bilimdi bolsań kelip kór, Biz bolamyz «Zerekter» Uranymyz: Jańǵyryǵyp únimiz, Máńgi jasar tilimiz!
3. Oıshyldar: Baǵynady bizderge, Órmelep shyǵar ór shyńdar. Zerdeleıtin ǵylymdy, Biz bolamyz «Oıshyldar». Uranymyz: Til tarıhy halqymnyń, Tilim ulttyq qazynam.
Daýys bereıik.
Júrgizýshi: Ádilqazy alqasy durys jaýapqa aldaryńyzdaǵy jáshikterge durys jaýap bergen jaǵdaıda 10 upaı sanyn jáshikke salýlaryńyz kerek.

2. «Úmit» beketi. 1. Tapsyrma: Ár top «Til týraly» óleńder oqıdy. Maqal - mátelderdi jalǵastyr:
Durys jaýapqa 20 upaıdan beriledi.
Otan.... da ystyq
Jaýaby: ottan
Týǵan jerge.... tik.
Jaýaby: tý
Týǵan jerdiń.. de ystyq,... de ystyq
Jaýaby: kún, tún
......... kótermegendi, til kóteredi.
Jaýaby: pil
....... oılaǵańdy, til bitiredi.
Jaýaby: mı
........ kóńildiń aınasy
Jaýaby: kóz
Til...... da ótkir
Jaýaby: qylysh
Til kóńildiń......
Jaýaby: kilti
....... shalysynan, sóz shalysy jaman Jaýaby: ot
İİ. tapsyrma: Maqaldyń birinshi jolyn oqyp, Ekinshi jolyn ózderińiz tabasyzdar. Bul tapsyrmaǵa 30 upaıdan beriledi.
1. At júırigi asqa,
2. Ana tilińdi umytqanyń,
3. Ultaraqtaı bolsa da, ...... (Ata - qonys jer qymbat).
4. Azamattyń qadirin, ...... (Aǵaıyn emes jat biler).
5. Tis qatty ǵoı, ..... (Biraq synyp ketedi).
6. Jylqy ishinde júırik kóp, ...... (Qazanaty bir bólek).
7. Jaqsy adamnyń ashýy, ..... (Sháıi oramal kepkenshe).
8. Qalyń bolsań jerdeı bol,..... ( Bárin shydap kótergen).
9. Erińdi jek kórseń, ...... (Elge qalaı sıarsyń).

Júrgizýshi:
3. «Tumar» beketi. Qyzyqty gramatıka. Durys jaýapqa 20 upaıdan beriledi.
Tapqyrlarǵa: A) Jýan daýystylardy kórset:
a, á, o, e, u, ó, y, ú, i, ı jaýaby: a, o, u, y
Zerekterge: Á) Tabıǵı jup kúıindegi zattar: aıaq, ydys, kóz, fotoalbom, aqsha, qulaq, muryn, etik, qolǵap.

Oıshyldarǵa: B) Qatań daýyssyzdardy kórset
q, g, k, p, b, s, t, v, h, sh, s, d, n Jaýaby: Q k, p, s, t, h, sh, s,

Tapqyrlarǵa: V) Kúshti, el, úlken, laýazym, óń, naýqas sózine sınonım qatar jasa.
Zerekterge: S) Tildik bólshekterdi úlkennen kishisine qaraı retimen jaz: mátin, býyn, dybys, sóz tirkesi, sóz, sóılem
jaýaby: mátin, sóılem, sóz tirkesi, sóz, býyn, dybys

Oıshyldarǵa: D) Qımyl - qozǵalys, áreket sózdik qorlaryn ata: aıt, tamaq, jaz, oqy, myltyq, adam, qoıan, ber, berme, naıza, al
Jaýaby: aıt, jaz, oqy, ber, al, berme

3 - topqa birdeı: G) Oramjapyraqtar sózjasam jasa
Jaýaby: or, ara, aryq, jap, jara, jaraq, jaryq, taraq,
tar, aq, aqta, pyraq, oram, japyraq, taqyr, qyrat.. t. b
Júrgizýshi: Durys jaýapqa 30 upaıdan beriledi.

4. «Ǵalym» beketi. Test suraqtary.
Tapqyrlarǵa: 1. Til týraly Zań qashan qabyldandy?
A) 1987j. 17 qarasha
V) 1989j. 22 qyrkúıek
S) 1990j. 13 maýsym
D) 1992j. 15 qazan
Zerekterge: 2. Til biliminiń negizin salǵan kim?
A) Sh. Ýálıhanov
V) M. Jumabaev
S) A. Baıtursynov
D) Y. Altynsarın
Oıshyldarǵa: 3. Qazaq tili qaı tilder tobyna jatady?
A) parsy
V) arab
S) portýgal
D) túrki
Tapqyrlarǵa: 4. «Ana tiliń - aryń bul, uıatyń bop tur bette!» degen óleń joldarynyń avtory kim?
A) Q. Myrzalıev
V) Á. Tájibaev
S) S. Toraıǵyrov
D) M. Shahanov
Zerekterge: 5. Qazaqtyń uly aqyny Abaıdyń án - óleńder jınaǵy qaısysy? A) «Aıttym, sálem Qalamqas»
V) «Darıǵa júrek
S) «Sóıle, meniń júregim»
D) «Asaý júrek»
Oıshyldarǵa: 6. Qazaqtyń balalar ádebıetiniń atasy kim?
A) Uly Abaı
V) Y. Altynsarın
S) M. Jumabaev
D ) S. Kóbeev
Tapqyrlarǵa: 7. « Pasport» sóziniń jańa ataýyn tabyńyz.
A) qaǵazy
V) kýálik
S) anyqtama
D) tólqujat
Zerekterge: 8. Jeltoqsan qurbany kim?
A) Mánshúk Mámetova
V) Baýyrjan Momyshuly
S) Qaırat Rysqulbekov
D) Amangeldi Imanov
Oıshyldarǵa: 9. Bıyl Táýelsizdigimizge neshe jyl tolady?
A) 15
V) 19
S) 21
D) 20
Júrgizýshi:
5«Óner» beketi. Turaqty sóz tirkesteriniń mánin ash:
Durys jaýapqa 50 upaı beriledi.
Tapqyrlar: Qas pen kózdiń arasynda (lezde)
Zerekter: Qara qyldy qaq jarý ( ádil)
Oıshyldar: Tóbe shashy tik turdy (shoshydy)
Tapqyrlar: Taıǵa tańba basqandaı (anyq)
Zerekter: Aýzyna qum quıyldy (úndemeý)
Oıshyldar: Kózge túrtse kórgisiz (qarańǵy)
Tapqyrlar: Tonnyń ishki baýyndaı (tatý)
Zerekter: Bet monshaǵy úzilý (uıalý)
Oıshyldar: Jarǵaq qulaǵy jastyqqa tımeı (mazasyzdaný)
Júrgizýshi:
Myna beketimizde kórermenderde daýys bere alady. Qoldaryńyzdaǵy 50 upaıdy unaǵan toptyń shyǵarmasyna nemese áńgimesine beresiz.
6.«Daryn» beketi. Shyǵarmashylyq tapsyrma «Ana tilim - ardaǵym» taqyryby boıynsha óleń, áńgime jazý.
Júrgizýshi:
7. « Sheshen» beketi. Berilgen tapsyrmany ári qaraı jalǵastyryp óz oılaryn órbitý. Ýaqyt 5 mınýt.
2 - júrgizýshi: Iá, búgingi sharamyzdyń ýaqyty da taıap qalǵan sıaqty. Osy top músheleri ishinen qaı top «Qazaq tiliniń janashyry» ataǵyn jeńip alǵanyn anyqtaý úshin, ádilqazylar alqasyna sóz bereıik.
Ádilqazylar jáshikti ashyp sanap bolǵansha án tyńdaıyq. Endigi sóz kezegin ádilqazylar alqasyna usynamyz. ( toptardy madaqtaý.)
Qorytyndy:
Júrgizýshi: Til - qasıetti, qudiretti, kıeli. Bul qasıetter boıǵa ananyń aq sútimen darıdy. Til óshpeıdi, qandaı qıyndyqta da til óz urpaǵynyń qanyna, janyna óz uryǵyn egip, ómirsheń kúı keshe beredi.
Júrgizýshi:
Týǵan tilim – tirligimniń aıǵaǵy Tilim barda aıtylar syr oıdaǵy. Ósse tilim men de birge ósemin, Óshse tilim men de birge óshemin. dep aqyn Ábdildá Tájibaev jyrlasa, oǵan búgingi ıntellektýaldy oıyndy uıymdastyryp otyrǵan synyp jetekshimiz Aısulý apaı da;
Týǵan tilim - tirligimniń aıǵaǵy, Kók baıraǵym myqty bolsyn qoldaǵy. 20 jyldyq toıymyz da búgingi, Baqytymyz bolar bizdiń ol - daǵy.
Týǵan tilim - tirligimniń aıǵaǵy, Qazaǵymnyń buzylmasyn qaımaǵy. Erkindigi máńgilikke elimniń, Jelbiresin kógimde kók baıraǵy.- dep ún qosady.